Akademik unvan olgusu, akademik yükseltme ve atama sürecinin değerlendirilmesi

Abstract

Bu araştırmayla, akademik unvanların, akademik yükseltme veatama sürecinin, öğretim elemanlarının zihinlerine, davranışlarına,yaşamı algılayışlarına, bilimden ve bilgiden beklentilerine, öğretimelemanı kimliğinin oluşumuna, akademik çalışmaların niceliği veniteliğine, üniversitedeki insan ilişkilerinin içeriğine olan yansımalarınıdeğerlendirmek amaçlanmıştır. İlişkisel tarama modelinde olanaraştırmanın evrenini, 2004-2005 öğretim yılında Türkiye'deki 51 devletüniversitesinde görev yapan 79.555 öğretim elemanı oluşturmuştur.Araştırmada tabakalı örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanınörnekleminin belirlenmesinde öğretim elemanlarının görev yaptıklarıüniversitelerin doçentlik atama ölçütlerinin düzeyine (I. Grup, II. Grup veIII. Grup), bilim alanlarına (fen, sağlık, sosyal) ve unvanlarına (profesör,doçent, yardımcı doçent, araştırma görevlisi) göre üç aşamalıtabakalama yapılmıştır. Araştırmanın örnekleminde 382 öğretim elemanıyer almıştır. Araştırmada amaçlara uygun olarak, akademik unvanolgusu, akademik yükseltme ve atama sürecinin değerlendirilmesiamacıyla araştırmacı tarafından hazırlanmış olan anket ile elde edilenverilerin analizi yapılmıştır.Öğretim elemanlarının, akademik çalışma konusu seçimindeöncelikle gözönünde bulundurdukları durumların ilk üçü frekans veyüzde dağılımları ile betimlenmiştir. Yine öğretim elemanlarının,akademik unvan olgusu, akademik yükseltme ve atama süreciylebağlantılı olarak üniversitede yaşandığı varsayılan sorunlar arasından enönemli gördükleri üç tanesi frekans ve yüzde dağılımları ilebetimlenmiştir. Akademik unvan olgusu boyutu ve akademik yükseltmeve atama süreci boyutuna ilişkin görüşler ise aritmetik ortalama,standart sapma, yüzde, frekans ve sıra değerleri ile betimlenmiştir.Öğretim elemanlarının, akademik unvan olgusu, akademik yükseltme veatama süreci konusundaki görüşlerinin, görev yaptıkları üniversiteninatama ölçütlerinin düzeyine, görev yaptıkları bilim alanlarına veunvanlarına göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek için tek faktörlüvaryans analizi uygulanmıştır.Araştırma sonuçlarına göre, öğretim elemanları, akademik çalışmakonusu seçiminde, en fazla toplumsal sorunlarla ilgili güncel ve dahaönce fazla çalışılmamış konulara öncelik vermektedirler. Yine öğretimelemanları, en fazla akademik çalışmalarda toplumsal yararın gözardıedilmesini, nitelikli akademik çalışmaların azalmasını ve üniversitedeeleştirel düşüncenin gelişememesini, akademik unvanlar, yükseltme veatama süreciyle bağlantılı görmektedirler.Öğretim elemanları, akademik unvanların anlamı, işlevi veakademik yaşama etkileri konusunda olumsuz görüşlere sahiptirler.Öğretim elemanları, unvanların yükselmesinin üniversite olanaklarındandaha fazla yararlanmayı sağladığını düşünmektedirler. Ayrıca belirliyönetsel görevlere atanabilmenin unvanlara bağlı olmasının, unvanların,güç konumlarına ulaşma aracı olarak görülmesine neden olduğunu veunvan sıradizininin (hiyerarşisinin), öğretim elemanları arasındademokratik insan ilişkilerinin geliştirilmesini sınırlandırdığınıdüşünmektedirler. Diğer yandan öğretim elemanları, unvanlarınyükselmesiyle birlikte, öğretim elemanlarının bilgi ve beceri düzeylerininartmadığını, yapılan akademik çalışmaların niteliğinin gelişmediğinidüşünmektedirler.Öğretim elemanları, yükseltme ve atama ölçütlerinin, çalışmalarınniteliğinden çok, yayın sayısı ve puan gibi niceliksel değerleri ön planaçıkarmasının bilimsel gelişmeye katkı getirmediğini, yükseltme ve atamaölçütlerinin yerine getirilmesinde öğretim elemanlarına sağlananolanakların yeterli olmadığını düşünmektedirler. Ayrıca yükseltme veatama ölçütlerinin öğretim elemanlarını fazla kaynak, zaman ve emekgerektiren, kuram üretmeye yönelik temel araştırmalar yerine, derinliğiolmayan, kısa zamanda gerçekleştirilebilir çalışmalar yapmayayönlendirdiğini düşünmektedirler.

This study analyzes and evaluates how the academic titles, thesystem of academic appointment, promotion, and remunerationprocesses influence and shape the academics? profesional views,attitudes, and perceptions, thier academic identity and expectationsfrom the science and knowledge, and the qualitiy&quantity of theiracademic activities. The study method was a correlational survey. Theresearch population consisted of 79.555 academics from the 51 publicuniversities who were working during the 2004-2005 academic year.Multi-stage sampling method was used in selection of the researchsample. Three criteria were used when selecting the research sample:firstly, universities put into three groups according to three differentcriteria that they use in appointing academics (Group I, Group II andGroup III). Secondly, academics? specialist topics or fields were groupedas science, medical and social sciences. Thirdly and finally theacademics were grouped in terms of the academic ranks (professor,assistant professor, associate professor, research assistant). The finalresearch sample composed of 382 academics. The researchquestionnaire was designed by the researcher inline with the researchaim and objectives to identify and evaluate the influence of theAcademic Title, Academic Title Rising and Academic Appointmentprocess on the academics and the work they produce.The Statistical Package Program for Social Sciences (SPSS) wasused to analyze the data collected by the questionnaire. The means andstandard deviation were used to assess the impact of academic titlerising and academic appointment processes on the universitiesstructure and operation. In order to determine the opinions of theacademics about academic title rising and academic appointmentprocesses on the universities structure and operation, the one-wayANOVA analysis was used to determine whether or not there are anydifferences between universities groups, academic? positions and theirarea of study.The main research findings of this study are as follows:participants pointed out that they primarily choose the communities?current issues and affairs for the research topic that haven?t beenstudied before as an academic work. Participants believes that theacademic titles, the title rising and academic appointment processeshave negative impacts on the quality of research, limiting criticalthinking and hinders selection of research topics that could benefit thecommunity.Participants are cynical about the meaning of academic titles, itsfunction and effects on the academic life. There is a strong feelingamong academics that academic titles are becoming more just a tool foraccessing the universities? facilities and resources. The higher the title,the more resources are available to you and as consequence, increasedchance of promotion for higher grade. There appears to be a negativecorrelation between the rising of the academic titles and position andthe quality of the work. Participants believe that high academic title andgrade do not improve the quality of the work produced. The academictitles are affecting and limiting professional cooperation and thedemocratic relationships between academics.In addition, participants suggests that the number articles andresearch produced is a significant advantage when promoting andappointing an academic rather than quality and content of the articles.This approach does not improve quality of academic work and scientificdevelopments. Lack of resources and inadequate facilites at universitiesare also affecting the quality of academic works. The system drivesacademics towards quick, effortless and low cost research projects,instead of the real theoritical and scientific research which needs moretime, resources and effort.