İlköğretim okulu yönetici ve öğretmenlerinin görüşlerine göre okul geliştirme aracı olarak hesap verebilirlik

Abstract

Bu araştırmanın amacı, ilköğretim okulu yönetici ve öğretmenlerine göre, kamu ve özel ilköğretim okullarında hesap verebilirliğe ilişkin belirlenen ?Öğrencilerin Akademik Başarısı?, ?Eğitim-öğretim: Eğitim Hakkı ve Fırsat Eşitliği?, ?Okul Paydaşlarına İlişkin Sorumluluklar?, ?Okul Örgütünün Gelişme Kapasitesi? ve ?Kaynak Kullanımı? boyutlarını benimseme ve uygulanabilir bulma düzeylerini ortaya koymaktır. Nedensel karşılaştırma türünde tarama modelinde olan araştırmanın evrenini, 30.525'i kamu, 1.552'si özel ilköğretim okullarında görevli toplam 32.077 yönetici; 369.323'ü kamu ilköğretim okullarında kadrolu, 26.079'u özel ilköğretim okullarında görevli toplam 395.402 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise, 819'u kamu, 778'i özel ilköğretim okullarında çalışan, 734 yönetici ve 863 öğretmen oluşturmuştur.Örneklemi oluşturan gruplara araştırmacı tarafından hazırlanan ?Eğitimde Okul Geliştirme Aracı Olarak Hesap Verebilirlik Ölçeği? uygulanmıştır. Elde edilen veriler SPSS programında çözümlenmiştir. Araştırma ölçeğinde belirlenen beş boyut altında araştırmaya katılanların benimseme ve uygulanabilir bulma düzeylerine ilişkin verdikleri yanıtların aritmetik ortalama, standart sapma değerleri hesaplanmış, boyutlar altında yer alan maddeler göreli önem sırasına konulmuştur. Araştırmaya katılanların okullarında hesap verebilirliğe ilişkin boyutları benimseme ve uygulanabilir bulmalarına ilişkin görüşleri arasında okuldaki görevlerine ve çalıştıkları okulun kamu ya da özel okul olmasına göre değişip değişmediğini belirlemek için ilişkisiz örneklemlerde t-testi uygulanmıştır. Katılımcıların okullarında hesap verebilirliğe ilişkin boyutları benimseme ve uygulanabilir bulmalarına ilişkin görüşleri arasında okullarının bulunduğu bölgeye değişip değişmediğini belirlemek için tek faktörlü varyans analizi (Anova) uygulanmıştır.Araştırmanın sonuçlarına göre,Öğrencilerin akademik başarısına ilişkin yapılacaklar, benimsendiği ölçüde uygulanabilir bulunmamaktadır. Bu kapsamda Türkiye'de İlköğretim Kurumları Yönetmeliği'nde yer alanlar benimsenmekte, ancak Ülke öğretim programlarında yer alan amaç ve kazanımların öğrencilerde ne ölçüde gerçekleştirildiğine ilişkin kanıtların hazırlanmasında, hizmet sunucuları (yönetici ve öğretmenler), kendi hazırladıkları değerlendirme sonuçları yerine Ülke genelinde uygulanan sınav sonuçlarını (SBS gibi) esas almaktadırlar. Ülkede eğitim hizmetleri sunucuları, mevzuata bağlılık bağlamında hesap verebilirken; öğretim programlarında belirlenen amaç ve kazanımlarda tüm öğrencilerden aynı sonuçların beklenmesi nedeniyle bunu sınıf ortamına aktaramamakta, öğrenci sonuçlarına göre hesap vermeleri bağlamında sorun yaşamaktadırlar.Türk Eğitim Sisteminde hizmet sunucuları (yönetici ve öğretmenler) eğitim-öğretimde eğitim hakkı ve fırsat eşitliğine ilişkin yapılacakları benimsendikleri ölçüde uygulanabilir bulmamaktadırlar. Bu kapsamda eğitim hizmetleri sunucuları, Türkiye'de tüm ilköğretim çağındaki çocukların eğitimden ?eşit kazanım? elde etmelerini sağlamayı hedeflemekte ancak, Ülkede tüm çocukların bundan faydalanmasını sağlamakta sorun yaşamaktadırlar.Türk Eğitim Sisteminde hizmet sunucuları, okul paydaşlarına ilişkin sorumluluklar bağlamında yapılacakları benimsedikleri ölçüde uygulanabilir bulunmaktadır. Bu kapsamda hizmet sunucuları okulda okul çalışanlarına, öğrencilere ilişkin sorumlukları, öğrenci velilerine ilişkin sorumlukların gerçekleştirilmesine göre daha çok benimsemekte, görece daha çok uygulanabilir bulmaktadır.Okulda okul örgütünün gelişme kapasitesine ilişkin yapılacaklar hizmet sunucularınca benimsendiği ölçüde uygulanabilir bulunmamaktadır. Bu kapsamda hizmet sunucuları, okulu sadece öğrencilerin öğrendiği bir ortam olarak görmekte, bizzat kendilerinin de öğrenme ortamı olduğunu fark etmemektedirler. Okullarca hazırlanan stratejik planlar amacına oluşmamakta, belirlenen hedefler, hedeflerin gerçekleşme durumu okul örgütünce izlenmemekte ve değerlendirilmemektedir. Hizmet sunucuları, okula, öğrencilere ilişkin gerekli bilgileri toplamamakta, bu bilgiler ışığında tespit edilen ve sorunlu görülen alanların çözümüne ilişkin bir planlama yapılmamaktadır.Türk Eğitim Sisteminde hizmet sunucuları kaynak kullanımında tasarrufun gözetilmesi, etkili ve verimli kullanılmasının öğretilmesi konularında benimseme düzeyinde oldukça kararlı görünmelerine rağmen, özel okullarda çalışan hizmet sunucuları, kamu okullarında çalışan meslektaşlarına göre kaynakları etkili ve verimli kullandıklarına ilişkin hesap verir olmayı görece daha az benimsemekte ve uygulanabilir bulmaktadır.

The aim of this research to determine, the dimensions of accountability: `students' academic achievement`, `education and instruction: educational rights and equal opportunity`, `responsibilities regarding to school stakeholders,` ` development capacity of school organization ` and `resource usage` adoption and applicability levels according to the principals and teachers who work in public and private elementary schools. The study is a descriptive survey based on causative comparison. The target population of the study composed of 32.077 principals (30.525 of whom work in public and 1.552 of whom work in private elementary schools) and 395.402 teachers (369.323 of whom work in public and 26.079 of whom work in private elementary schools). The sample of the study was composed of 734 principals and 863 teachers. In the sample 819 participants work in public, 778 participants work in private elementary schools.Data were collected from sample by using ?Accountability as a Tool for School Development Questionnaire in Education? which was developed by the researcher. The data were analyzed with the Statistical Package for Social Sciences (SPSS). Arithmetic means and standard deviations of the answers that participants gave to items of the scale were calculated and then all the items were put into order to determine their relative importance according to view of the participants in all sub-dimensions of the scale. T-test and one-way analysis of variance (ANOVA) were used whether the participants? views differ according to various variables including duty, school type and work regions.According to research results,Things to do for academic success of students are not found applicable when compared with their adoption level. In this scope, in Turkey, the things to do in regulations are adopted but service providers (principals and teachers) meet some problems while they are preparing evidence to show students? gains according to objectives and attainments which are offered in national curriculum. Instead of their evaluation results, service providers attent the high stake test results. In the country, service providers commit to accountability legislation entailment but according to students outcome they got trouble.In Turkish Education System, things to do to provide education right and equal opportunity in education and instruction are not found applicable when compared with their adoption level by service providers. In this scope, service providers want to serve ?equal gain? to all school-age children in the country but they experience problem about ensuring that for all children.In Turkish Education System, things to do to fulfill the responsibilities regarding to school stakeholders are not found applicable when compared with their adoption level by service providers. In this context, service providers find more adoptable and applicable to fulfill the resposibilities to students and school staff than fulfillness of responsibilities for students parents.Things to do for school organization development capacity are not found applicable when compared with their adoption level by service providers. In this scope, service providers see school just for students? learning environment, they do not recognize school as their learning area. Strategic plans which are prepared in schools do not reach their purpose, set objectives and their realizations are not monitored and evaluated by the school organization. Service providers do not collect necessary information about school and students, moreover they do not plan for the solution of the problems in the light of those information.According to do resource use, although service providers look quite stable about saving public resource and using them effectively and efficiently; service providers who work in private elementary schools want to be less accountable for using resources effectively and effiently when they are compared with their colleagues who work in public schools.