Düzce yöresinde yetişen Uludağ Göknarı`nın (Abies nordmanniana (Stev.) Spach. ssp. bormulleriana (Mattf.) Code et Cullen) çap ile biyokütle ve diri-odun ile yaprak yüzey alanı ilişkisi

Abstract

Dünya üzerinde farklı bölgelerde farklı türler için yaprak yüzey alanı ve su iletim dokularıyla ilgili çalışmalar giderek artmaktadır. Fakat Türkiye'de orman ağaçlarında bu konuda henüz bir çalışma bulunmamaktadır. Şimdiki çalışmanın amacı; Düzce kıyı-ardı kesiminde yetişen Uludağ göknarının yaprak yüzey alanı- diri odun ilişkisinin belirlenmesi ve çapa bağlı olarak bu ağaç türünün biyokütlesini tahmine yönelik denklemlerin oluşturulmasıdır.Bu amaçla, Bolu Orman Bölge Müdürlüğü, Düzce Orman İşletme Müdürlüğü' ne bağlı Asar İşletme şefliği ormanlarından göğüs yüzeyindeki çapları (GYÇ; d1,30) 15-40 cm çap aralığında toplam 30 adet örnek ağaç kesilmiştir. Kesilen ağaçların çapları, boyları, tepe çatısına kadar olan yükseklik, tepe çatısının yüksekliği vb. değerleri ölçüldükten sonra gövde odunu, yaprak, canlı ve kuru dallar motorlu testere ve makaslar yardımıyla ayrılmıştır. Arazide ayrılan bu ağaç bileşenleri ayrı aryı tartılıp yaş ağırlık olarak kaydedilmiştir. Daha sonra bu ağaç bileşenlerinden 3'er adet alt-örneklemeler yapılarak alt-örnekler nemini kaybetmeden laboratuarlara taşınmıştır. Laboratuarlara taşınan bitkisel alt-örnekler (gövde, dal, yaprak ve kök) tartıldıktan sonra fırınlarda kurutularak örneklerin kuru madde oranları belirlenmiştir. Laboratuarda belirlenen bu oranlar ve arazide her bitki kısmı için kaydedilen yaş ağırlıklar kullanılarak ağaçların farklı kısımları (gövde, dal, yaprak, kök) ve tüm ağacın biyokütlesi hesaplanmıştır.Kesilen ağaçlardaki ibre miktarını belirlemek için üzerinde ibre taşıyan tüm dal uçları bağ makasları yardımıyla kesilip arazide tartılarak yaş ağırlıkları kaydedilmiştir. Daha sonra ibre örneklerinden alt-örnekler alınarak ibrenin yüzey alanları ve ağırlıkları belirlenerek alan-ağırlık ilişkisi kurulmuştur. Daha sonra bu ibre alan ve ağırlık ilişkisi her ağacın toplam ibre yüzey alanı değerleri hesaplanmıştır.Kesilen her ağacın dip yüzeyinden, göğüs yüzeyi yüksekliğinden ve tepe çatısının başladığı dalların hemen altından yaklaşık 5 cm kalınlığında tekerler alınmıştır. Her tekerin, çap ve kabuk kalınlıkları ölçüldükten sonra diri-odun, öz-odun kısımları cm2 olarak hesaplanmıştır. Her ağaç için hesaplanan diri-odun alanı ile aynı bireyin ibre yüzey alanı arasındaki ilişki regresyon analizi ile gerekli dönüşümler yapılarak belirlenmiştir.Yapılan analizler sonucunda göknar ağacının toprak altı ve üstü toplam biyokütlesinin (R2= 0.8605), toprak üstü ana-gövde biyokütlesinin (R2= 0.7888), dal biyokütlesinin (R2= 0.6535) ve yaprak biyokütlesinin (R2= 0.5222) ağacın göğüs yüzeyindeki çapı (GYÇ) ile doğru orantılı ve pozitif bir ilişkisinin olduğu belirlenmiştir.Ayrıca göknar ağacının yaprak yüzey alanı ile ağacın göğüs yüzeyindeki (GY) diri-odun alanı arasında da yine doğru orantılı ve pozitif (R2= 0.36) bir ilişkinin olduğu belirlenmiştir. Ağacın yaprak yüzey alanının (m2) göğüs yüzeyindeki diri odun alanına (m2) oranı 3675 olarak hesaplanmıştır.

The aim of this study is to determine the relationship between leaf surface area and sapwood area and estimate the tree biomass based on the diameter at breast height for Turkish-fir grown in the inland part of Duzce located in western Black Sea climatic region.In summer of, 2009 the total of 30 sample trees with the diameters at breast height (dbh) between 15-40 cm were selected from 27 units of Forest Management Chiefship. After the sample trees was fallen-down with a chain-saw some of the tree variables such as dbh, height, height to crown-base, crown-height etc. were recorded in the field. Then for each trees trunk, live and dead branches were separated and weighted in the field. Then three sub-samples from each component were taken to the lab to determine the moisture conditions. The roots of the trees were sampled using pickaxes and an excavator.After the samples were brought to the lab, they were oven dried at 65 0C until the weight was stabilized, then the biomasses of the tree components (trunk, branch, leaf and root) were calculated using these dry-weight ratios.To estimate the amount of the needle, the spurs from each branch were clipped and placed in nylon-mash bags then weighed in the field. From each bag about three kg of three sub-samples were brought to the lab. In the lab, each needle was plucked to separate the leaf and woody parts of the spurs. From each sub-samples, projected leaf area of 7-8 needles were measured using a leaf area scanner (ADC, Bioscientific Ltd. Area-meter, AM-300). Then the weight of the same samples was also recorded to determine the relationship between the area and weight of the samples.To determine the sap-wood area 5 cm thick disks were sampled at dbh and crown-base on each tree. Diameter and bark thickness of each disk were recorded and sap-wood areas were calculated as cm2. The relationship between sap-wood and needle-surface area were determined with linear regression analysis.Analysis of data indicated that there was a linear positive relationship between total above- and below-ground biomass (R2= 0.8605), the biomass of the trunk (R2= 0.7888), biomass of the branches (R2= 0.6535) and biomass of the needles (R2= 0.5222) with the dbh of fir trees was also positively and linearly related (R2= 0.7075) to the dbh, respectively.The results of the analysis also indicated that the sap-wood area and projected leaf area has a positive linear relationship (R2= 0.36) for Turkish-fir eastern beech. The ratio of needle surface area to the sap-wood at dbh was calculated as 3675 m2 m-2.