Erken Cumhuriyet Döneminde eğitim bilimleri alanında yurt dışına öğrenci gönderilmesi olgusu: 1923-1940

Abstract

Toplumsal yapının tüm öğeleri, düşünce ve faaliyetler, uygulanan politikalar aracılığı ile değişir ve dönüşürler. Türkiye'nin yoğun olarak değiştiği ve dönüştüğü bir süreç olan Cumhuriyet'in Erken Dönemi'nde Atatürk Devrimleri ile Batılı bir toplum olmanın koşulları hazırlanmıştır. Bu koşullardan önde geleni kuşkusuz eğitim sisteminin bu çerçevede düzenlemesidir. İmparatorluktan ulus devlete geçiş sürecinde `yeni insanı`yaratmada Batı eğitimi sistemi ve düşüncesinden yararlanılmasının temel taşları arasında yurt dışından uzmanlar çağırmak, yurt dışına araştırma ve inceleme için uzmanlar göndermek olduğu gibi yurt dışına öğrenci gönderilmesi olgusu olmuştur. `Milli güzidelerin yetiştirilmesi` için yurt dışına öğrenci gönderilmesi, muasır medeniyetlerin bilgilerinin aktarılmasında en etkili yol olarak kabul edilmiştir. Bu araştırmada, Cumhuriyet öncesi ve Cumhuriyetin erken döneminde yurt dışına gönderilmiş, Cumhuriyet dönemi eğitim uygulamalarında önemli katkılar ve yenilikler getiren eğitimciler incelenmiştir. Bu çerçevede çalışmanın temel problemi, Cumhuriyet öncesi son dönem Osmanlı eğitiminde ve Atatürk döneminde eğitim uygulamalarının oluşturulmasında eğitim bilimleri alanından Avrupa'ya gönderilmiş olan eğitimcileri belirlemek, özellikle Fransa ve Almanya'ya gönderilen eğitimcilerin görüş ve uygulamalarını ortaya koymaktır.Araştırmanın yöntemi, nitel araştırma yöntemlerinden birisi olan tarihsel araştırmadır. Araştırmanın deseni ise durum (vaka) çalışmasıdır. Çalışma kapsamında yer alan belge ve dokümanlar, betimsel analiz yaklaşımına göre incelenmiştir. Çalışmanın örneklemi amaçlı örnekleme yaklaşımıyla belirlenmiştir. Bu çerçevede ilk olarak yurt dışına öğrenci gönderilmesindeki yasal dayanakların neler olduğu, gönderilme sürecinde yapılan sınavlar, öğrencilerin gönderildikleri ülkeler, teftişleri, gönderildikleri alanlar, kimlerin gönderildiği, karşılaştıkları sorunlar, yurt dışına gidiş ve yurt dışından dönüş tarihleri, yurt dışından döndüklerinde çalıştıkları kurumlar, betimlenmeye ve değerlendirilmeye çalışılmıştır. Daha sonra yurt dışında eğitim almış öğrencilerden Fransa ve Almanya'ya gönderilen Sadrettin Celal Antel ve Halil Fikret Kanad'ın eğitime ilişkin görüş ve uygulamaları; eğitimin amacı ve pedagoji, okullar ve sorunları, öğretmen yetiştirilmesi ve nitelikleri, öğretim programı, yöntemi ve ilkeleri, çocuğa yönelik davranış ve disiplin, eğitimde sorunlar ve çözüm önerileri açılarından betimlenmeye vedeğerlendirilmeye çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Yurt dışı eğitimi, Avrupa'da eğitim, 1416 Sayılı Kanun, Erken Cumhuriyet Dönemi.

All components of societies change in accordance with ideas, activities and applied politics in that society. In Turkey, during the early periods of republic a western style society prepared with the Atatürk's Revolutions. Certainly, regulations in the education system are one of the important arrangements to adapt new society in this period. During this period foreign experts are invited to country and students have been sent to foreign countries in order to create `new citizen` in the adaptation period from empire to republic. Sending students to grow up `national distinguishes` in foreign countries have seen the most important component of contemporary civilizations. In this research, Turkish educators who have contributed educational improvements of Turkish republic, before and early periods of the republic, have been investigated. The main problem of this research is to define educators who have been sent to European countries in Ataturk's period and investigate their impact on Turkish education system with the views and implications of students sent in France and Germany. The methodology of the research is a historical research within qualitative researches. The design of the research is case study. Descriptive analyses implemented on collected documents. Sample of the study defined using purposeful sampling methodology. In this framework all students taking scholarship, their field of study, host countries are defined and aims of sending those students, legal regulations, their work place and positions after viii coming back to country are defined and evaluated. Later views and implications of two educators, who have been sent to France and Germany, Sadrettin Celal Antel and Halil Fikret Kanad investigated according to their views on; aims of education and pedagogy, schools and their problems, teacher training and qualifications, curriculum and principles and methods of teaching, discipline and attitudes towards children, problems and solutions in education. Keywords: Education in foreign countries, education in Europe, law numbered 1416, early period of the republic.