Doğu kayını (Fagus orientalis Lipsky) meşcerelerinde aralamanın yağışın dispozisyonu ve bazı su kalitesi parametrelerine etkileri

Abstract

Bu çalışmada, Düzce yöresindeki saf doğu kayını (Fagus orientalis Lipsky) meşcerelerinde aralamanın ormanaltı yağış, gövdeden akış, toprağa ulaşan yağış intersepsiyon ve yüzeysel akış miktarlarına etkisi ile bazı su kalite parametrelerine etkileri araştırılmıştır. Bu amaçla, aralama ile meşcere göğüs yüzeyi % 0 (kontrol), % 23,2 (mutedil) ve % 47,4 (kuvvetli) oranında meşcereden çıkarılmıştır. Çalışma, her müdahale bir tekrarlı olacak şekilde toplam üç parsel üzerinde gerçekleştirilmiştir. Parsellerin her birine orman altı yağış, gövdeden akış ve yüzeysel akış düzenekleri kurularak yağış ölçümleri gerçekleştirilmiştir. Toplam yağış araştırma alanının yakınındaki açıklık alanda ölçülmüştür. Ulaşılan bulgulara göre; aralama şiddetinin artmasına paralel olarak orman altı yağış, gövdeden akış, toprağa ulaşan yağış ve yüzeysel akış miktarları artış göstermiş, intersepsiyon miktarı ise azalmıştır. Yüzeysel akış, tüm ölçüm periyodu ve ölçüm dönemlerinde (yapraklı 2012, yapraklı 2013 ve yapraksız) müdahalelere göre farklılık göstermiş ve en yüksek kuvvetli, en düşük ise kontrol parselinde saptanmıştır. Yüzeysel akışla taşınan sediment miktarı aralama şiddeti ile artış göstermiş ve bu artış yapraksız dönemde önemli bulunmuştur. Ancak, yüzeysel akış ve sediment miktarları tüm parsellerde oldukça düşük (~ %1 yüzeysel akış, 3,6 kg/ha sediment) bulunmuştur. Aralama şiddetinin orman altı yağış pH'sına etkisi önemsiz bulunmuştur. Orman altı yağış ve gövdeden akışlarda baz katyonların (Ca+2, Mg+2, Na+ ve K+) zenginleştiği ve elektriksel iletkenliğin de yükseldiği belirlenmiştir. Aralama şiddetinin artması ile orman altı yağış ve gövdeden akış sularındaki iyon konsantrasyonları azalmıştır. Çalışma sonuçlarına göre, araştırma alanına benzer yetişme ortamı ve meşcere özelliklerine sahip kayın ormanlarının işletilmesinde su verimini artırmaya yönelik kuvvetli yüksek aralama müdahalelerinin uygulanabileceği söylenebilir.

In this study, the effects of thinning intensity on throughfall, stemflow, net rainfall (throughfall plus stemflow), interception and surface runoff amounts and some water quality parameters were investigated in the pure oriental beech (Fagus orientalis Lipsky) stands in Düzce province. For this purpose, 0% (control), 23,2% (moderate) and 47,4% (heavy) of the stand basal area were removed from the stands by thinning treatments. Each thinning treatment was applied in one plot. Some parameters of precipitation are measured using installed systems in order to determine throughfall, stemflow and surface runoff. The incident rainfall was collected on a nearby clearing. According to the results; throughfall, stemflow, net rainfall and surface runoff was increased with the thinning intensity while interception was decreased. Surface runoff varied significantly by the treatments both in each measurement periods (2012 leafed, 2013 leafed and leafless period) and whole study period. The greatest value of the surface runoff was in the heavy treatment plot while the lowest was in the control plot. The amount of sediment carried by the surface runoff increased in response to the thinning intensity and this increment was significant in leafless season. However, the amounts of surface runoff and sediment in all parcels were found be very low (~ %1 surface runoff, 3,6 kg/ha of sediment). The effects of thinning intensity on pH of throughfall was not significant. Throughfall and stemflow was enriched in base cations (Ca2+, Mg2+, Na+ and K+) and had greater electrical conductivity. Ion concentrations of throughfall and stemflow was decreased depending on the thinning intensity. According to the study results, heavy thinning treatments can be applied to the beech forest having similar site and stand characteristics to the research area for increasing water yield