Kız meslek lisesi öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rol ve kimliklerinin inşasına yol açan süreçlerin analizi : Ankara ili Mamak ilçesinde bir Anadolu Meslek ve Kız Meslek Lisesi örneği

Abstract

Bu çalışmada kız meslek lisesi öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rol ve kimliklerinin inşasına yol açan okul içi ve okul dışı süreçleri, kız öğrencilerin eğitimlerine yükledikleri anlamı açığa çıkarmak üzere kendi deneyimlerinden hareketle analiz etmek amaçlanmıştır. Tarama modelinde, betimsel ve nitel bir çalışma niteliğinde olan araştırmanın çalışma grubunu kız meslek lisesinin anadolu ve meslek kısmında yer alan çocuk gelişimi ve eğitimi alanı, yiyecek içecek hizmetleri alanı, güzellik ve saç bakımı hizmetleri ve giyim üretim teknolojisi alanı, bölümlerinde 2013-2014 öğretim yılında eğitim ve öğretim görmekte olan kız öğrencilerdir. Araştırma bu bölüm öğrencilerinden ve her sınıf düzeyinden toplam seçilen 20 öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. Okullarda toplumsal cinsiyet rollerinin görünümlerini ortaya çıkarmak ve derinlemesine bilgiler almak amacıyla hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme formu ile çalışma grubunda yer alan öğrenciler ile görüşmeler yapılmıştır. Elde edilen veriler farklı kategorilere göre kavramsal betimlemeler, açıklamalar ve yorumlamalar yapılarak betimsel analiz yoluyla çözümlenmiştir. Betimsel veri analizinin sınanmaya uygun olduğu yerlerde sayısal veri işleme tekniklerinden SPSS 18 programından yararlanılmıştır. Bu araştırmadan elde edilen bulgular okulun altsınıfsal konumdan gelen öğrencilerin çoğunlukta olduğu sınıfsal bir yapıyı barındırdığı ve okulda resmi söylemler ve gizli müfredat yoluyla toplumsal cinsiyet rollerinin/kimliklerinin yeniden üretildiği, oluşturulduğu ve pekiştirildiğini göstermiştir. Bu sürecin daha çok kültür, ideoloji ve hegemonya yoluyla işlediği öne çıkmaktadır. Katılımcıların okul yaşantıları ile gündelik yaşantıları toplumsal cinsiyet rollerinin oluşturulması, yeniden üretilmesi ve pekiştirilmesi yönünden birbirlerini beslemektedir. Eğitimin özneleri olan öğrencilerin aynı zamanda okulda dayatılan ideolojinin, baskın kültürün, hegemonyanın pasif taşıyıcıları ve bu durumu iletenler olmadığı aksine okul içindeki hâkim yapıyı mücadele ve direniş yoluyla reddeden ya da sekteye uğratan aktif bireyler olduğu görülmektedir. Okulun hem yeniden üretimin hem de direnişin içsel olarak yaşandığı, diyalektik bir çatışma alanı olduğu belirlenmiştir.

This study's aim is to analyze the inside and outside process which causes the construction of gender roles and identities of students from girls' vocational high school and revealing of the meaning which female students refer to their education through their own experiences . The model of research is a descriptive and qualititive survey. The study group of the research was consisted of female students from the department of child development of education, catering, Beauty and haircare and clothing the technology at girls' vocational high school in the teaching period of 2013-2014. Total 20 famele students from mentioned departments and every grades were joined to the research. Semi-constructed interview from which prepared to gather profoundly information and revealing gender roles at schools were administrated to th students who participated in the study. Gathered Data were analyzed descriptively by conceptual description regarding to different categorizes, explanations and comments. Techniques of quantative data analysis were in some cases applie by SPSS 18 softwere. Findings reached from the research show that these school include a class-based structure which Mostly students from lower social economics status groups; gender roles and identities are being reproducted and constructed and intensified by official discourses and hidden curriculum at school. İt was concluded that students who are subjects of the process of education are not only passively carrier of the ideology, dominant culture and hegemony which enforced at school but also they are active subjects which reject the dominant structure through struggle and resistance or bring to a stand still. İt was defined that school is both is a dialectical conflict area where both reproduction and resistance exist inside of it.