Kamu ortaöğretim okulu müdürlerinin hukuksal yetkilerini kullanımına ilişkin görüşleri

Abstract

Bu araştırmada Ankara İli kamu ortaöğretim okulu müdürlerinin; okul yönetiminin eğitim-öğretim, personel ve öğrenci hizmetleri boyutlarında hukuksal yetkilerini (bağlı yetki ve takdir yetkisi) kullanma düzeylerine, bu yetkilerin kullanımında yaşadıkları sorunlara ve bu sorunların çözümüne ilişkin görüşlerini ortaya koymak amaçlanmaktadır. Tarama modelindeki bu araştırmada, nicel ve nitel yöntemlerin birlikte kullanıldığı `karma araştırma` deseni kullanılmıştır.Araştırmanın hedef evrenini 2014 – 2015 öğretim yılında, Ankara İli'nin dokuz ilçesindeki (Altındağ, Çankaya, Mamak, Yenimahalle, Etimesgut, Sincan, Gölbaşı, Keçiören, Pursaklar) kamu ortaöğretim okullarında (genel-anadolu lisesi, fen lisesi, imam hatip lisesi, meslek lisesi) görev yapan 241 müdür oluşturmaktadır. Bu hedef evren ise tabakalı örnekleme yöntemiyle belirlenmiş 152 kişilik bir örneklemle temsil edilmiştir.Araştırmanın nicel verileri, araştırmacı tarafından geliştirilen `Okul Yönetiminin Eğitim-Öğretim Hizmetleri Boyutu`, `Okul Yönetiminin Öğrenci Hizmetleri Boyutu` ve `Okul Yönetiminin Personel Hizmetleri Boyutu` olmak üzere toplamda üç alt ölçek ile toplanmıştır. Veriler SPSS ile analiz edilmiştir. Verilerin analizinde aritmetik ortalama, yüzde, frekans ve standart sapma gibi betimsel istatistik testler kullanılmıştır. Katılımcıların cinsiyet değişkenine göre görüşlerinin karşılaştırılmasında Mann Whitney U testi; müdürlükteki kıdem, okul türü ve mezun olunan fakülte değişkenlerine göre görüşleri arasında anlamlı fark olup olmadığının belirlenmesinde Kruskal Wallis H testi kullanılmıştır. Anlamlılık testlerinde α= .05 anlamlılık düzeyi temel alınmıştır. Araştırmanın nitel verileri ise her nicel alt ölçeğe eklenen iki açık uçlu soruyla katılımcıların görüşlerini yazılı olarak belirtmeleriyle toplanmıştır. Nitel veriler içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiştir.Araştırma sonuçlarına göre müdürler hukuksal yetkilerini, okul düzenine yönelik iş ve işlemler, planlama ve değerlendirmeye yönelik iş ve işlemler, ekip çalışmasına yönelik iş ve işlemler boyutlarında `her zaman` kullanmaktadırlar. Okul geliştirmeye yönelik iş ve işlemler boyutunda ise `çoğunlukla` kullanmaktadırlar. Müdürlerin okul düzenine yönelik iş ve işlemler ile planlama ve değerlendirmeye yönelik iş ve işlemler boyutlarında hukuksal yetki kullanma düzeylerine ilişkin görüşleri cinsiyet değişkenine göre anlamlı şekilde farklılaşmamaktadır. Diğer taraftan müdürlerin ekip çalışmasına yönelik iş ve işlemler ile okul geliştirmeye yönelik iş ve işlemler boyutlarında hukuksal yetki kullanımlarına ilişkin görüşleri cinsiyet değişkenine göre anlamlı şekilde farklılaşmaktadır.Müdürlerin eğitim-öğretim hizmetlerindeki iş ve işlemlerin tüm boyutlarında hukuksal yetki kullanma düzeylerine ilişkin görüşleri müdürlükteki kıdem ve okul türü değişkenlerine göre anlamlı şekilde farklılaşmamaktadır. Benzer şekilde mezun olunan fakülte değişkenine göre de okul düzenine yönelik iş ve işlemler, ekip çalışmasına yönelik iş ve işlemler ile okul geliştirmeye yönelik iş ve işlemler boyutlarında müdürlerin hukuksal yetkilerini kullanma düzeylerine yönelik görüşleri anlamlı şekilde farklılaşmamaktadır. Ancak mezun olunan fakülte değişkenine göre planlama ve değerlendirmeye yönelik iş ve işlemler boyutunda müdürlerin hukuksal yetki kullanma düzeylerine ilişkin görüşleri anlamlı şekilde farklılaşmaktadır. Müdürler eğitim-öğretim hizmetlerindeki iş ve işlemlerinde hukuksal yetki kullanırken görece en fazla öğretmenlerden kaynaklı sorunlar yaşamaktadırlar. Müdürlerin çözüme ilişkin önerileri de en fazla öğretmenlerden kaynaklı sorunlara yönelik olmaktadır.Müdürler hukuksal yetkilerini öğrenci hizmetlerine yönelik iş ve işlemler boyutunda `her zaman` kullanmaktadırlar. Müdürlerin hukuksal yetki kullanma düzeylerine ilişkin görüşleri cinsiyet değişkenine göre anlamlı şekilde farklılaşmaktadır. Müdürlükteki kıdem değişkenine göre ise öğrenci hizmetlerine yönelik iş ve işlemler boyutunda müdürlerin hukuksal yetki kullanımlarına ilişkin görüşleri anlamlı şekilde farklılaşmamaktadır. Buna karşın öğrenci hizmetlerine yönelik iş ve işlemler boyutunda okul türü ve mezun olunan fakülte değişkenlerine göre müdürlerin hukuksal yetki kullanma düzeylerine ilişkin görüşleri anlamlı şekilde farklılaşmaktadır.Müdürler öğrenci hizmetlerindeki iş ve işlemlerinde hukuksal yetki kullanırken görece en fazla öğrencilerden kaynaklı sorunlar yaşamaktadırlar. Müdürlerin çözüme ilişkin önerileri de en fazla öğrencilerden kaynaklı sorunlara yönelik olmaktadır.Müdürler hukuksal yetkilerini personel özlük iş ve işlemleri ile personel izleme ve değerlendirmeye yönelik iş ve işlemler boyutlarında `her zaman `kullanmaktadırlar. Personel özlük iş ve işlemleri ile personel izleme ve değerlendirmeye yönelik iş ve işlemler boyutlarında müdürlerin hukuksal yetki kullanımlarına ilişkin görüşleri cinsiyet, müdürlükteki kıdem, okul türü ve mezun olunan fakülte değişkenlerine göre anlamlı şekilde farklılaşmamaktadır.Müdürler öğrenci hizmetlerindeki iş ve işlemlerinde hukuksal yetki kullanırken görece en fazla personelin davranışından kaynaklı sorunlar yaşamaktadırlar. Ancak müdürlerin çözüme ilişkin önerileri en fazla diğer sorunlara (personel ihtiyacının karşılanması, iş yükünün makul düzeye getirilmesi vb.) yönelik olmaktadır.

In this study, it was intended to reveal the opinions of Ankara public secondary school principals related to the levels of using their legal authorities (non-discretion authority and discretion authority) within the school administration's education, personnel and student services dimensions; related to the problems experienced in the use of these authorities; and for the solutions of these problems. In this research which is in survey model, it was used `mixed research` design in both quantitative and qualitative methods used together. The target population of the research, in 2014-2015 school year, consisted of 241 principals working in public secondary schools (general-Anatolian high schools, science high schools, vocational religious high schools, vocational high schools) in the nine districts of Ankara (Altındağ, Çankaya, Etimesgut, Sincan, Mamak, Yenimahalle, Gölbaşı, Keçiören, Pursaklar). The target population was represented by a sample of 152 people which was determined by stratified sampling method. The quantitative data of the study were collected by the three subscales in total (The Educational Services Dimension of the School Management, The Student Services Dimension of the School Management and Personnel Services Dimension of the School Management) which were developed by the researcher. The data were analyzed by use of SPSS. Descriptive statistics such as percentage, frequency, mean and standard deviation were used for analyzing the data. Mann Whitney U Test was used to compare the views of the participants according to the gender variable; Kruskal-Wallis H Test was used to determine whether there is a significant difference in their opinions according to the seniority in directorate, the type of school and the faculty graduated from. As a significance level, α=.05 was taken as a basis in tests of significance. The qualitative data was collected through two open ended questions that were added to each subscale. The data were analyzed by the content analysis method. According to the survey results, the principals always used their legal authorities in tasks and processes related to the school layout, planning and evaluation, and teamwork dimensions. They usually used their legal authorities in tasks and processes related to the school improvement.The principals' opinions did not differ significantly in the tasks and processes related to the school layout and, planning and evaluation dimensions regarding to the levels of using their legal authorities according to the gender variable. On the other hand, the principals' opinions differed significantly in the tasks and processes related to the teamwork and school improvement dimensions according to the gender variable. The principals' opinions did not differ in the tasks and processes related to the all dimensions of educational services regarding to the levels of using their legal authorities according the seniority in directorate variable. Similarly, the principals' opinions did not differ significantly in the tasks and processes related to the faculty graduated from, teamwork and school improvement variables regarding to the levels of using their legal authorities. On the other hand, the principals' opinions differed significantly in the tasks and processes related to planning and evaluation dimension according to the faculty graduated from variable. While using their legal authorities in the tasks and processes related to student services, the principals mostly faced student-based problems. The principals' proposals for solutions were intended for the student-based problems at most. The principals always used their legal authorities in tasks and processes related to the personnel affairs and staff monitoring and evaluation. The principals' opinions did not differ significantly in the tasks and processes related to the personnel affairs and staff monitoring and evaluation dimensions according to the gender, seniority in directorate, type of school and faculty graduated from variables. While using their legal authorities in tasks and processes related to the student services, the principals mostly faced problems based on the behaviors of personnel. However, principals' proposals for solution were at the most for the other problems (meeting the personnel requirement, reducing the workload to a reasonable level etc.).