Ulus devlet, dil ve kimlik politikaları bağlamında anadili Kürtçe ve Arapça olan öğretmen ve akademisyenlerin anadilinde eğitime ilişkin görüşleri

Abstract

Bu çalışmada, anadili Kürtçe ve Arapça olan öğretmen ve akademisyenlerin anadillerini okulda konuşamamalarının yarattığı yaşanmışlıkları incelemek ve bu yaşanmışlıktan yola çıkarak Türkiye'deki anadilinde eğitim tartışmalarının eleştirel bir bakış açısıyla çözümlenmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda, anadili Kürtçe ve Arapça olan öğretmen ve akademisyenlerin öğrencilik yıllarında arkadaş, okul ve öğretmenleriyle ilişkileri, anadil yasağına karşı tepkileri, iş deneyimleri, anadilinde eğitim tartışmalarını nasıl değerlendirdikleri incelenmeye çalışılmıştır. Tarama modelinde olan araştırma on sekiz kişilik bir çalışma grubu ile yapılan görüşmelerden elde edilen verilere dayanmaktadır. Araştırmada yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Araştırmada anadili Kürtçe ve Arapça olan öğretmen ve akademisyenlerle yapılan görüşme kayıtları araştırmacı tarafından çözümlenerek, bilgisayar ortamında görüşme metinlerine dönüştürülmüştür. Görüşmelerden elde edilen veriler betimsel veri analizi kullanılarak değerlendirilmiştir.Okula başladığında sadece Kürtçe ya da Arapça bilen öğrenciler, okula Türkçe bilerek başlayan öğrencilere göre daha çok zorlanmaktadırlar. Okulda anadilleri yasaklanan ve Türkçeyi şiddet dâhil çeşitli yöntemlerle öğrenen öğrenciler için eğitim, özgürleşme süreci olmaktan çıkmakta ve yabancılaşma sürecine dönüşmektedir.Öğrenciler okulda uygulanan anadili yasağına karşı belli bir direnç geliştirmişlerdir. Öğretmen denetiminin olmadığı durumlarda, sınıfta ve okul bahçesinde anadillerini konuşmayı sürdürmektedirler.Dil ve kimlik haklarına yönelik talebin eski dönemlere göre daha fazla dile getiriliyor olması ve bu talebin kamuoyunda belli bir duyarlılık yaratması, Türkçe dışındaki dillerin daha rahat konuşulmasını beraberinde getirmiştir. Öğretmenler, eskisine göre öğretmenler odasında anadillerini daha rahat konuştuklarını ifade etmişlerdir.Anadilinde eğitim tartışmalarının en önemli boyutunu, bu eğitimin nasıl verilmesi gerektiği oluşturmaktadır. Araştırmada, anadilin ve resmi dilin birlikte kullanıldığı eğitim modeli olan `anadili temelli çokdilli eğitim` öne çıkmış ve savunulmuştur. Bu model sayesinde bireyler hem anadillerini geliştirebilecek hem de resmi dili öğrenerek o ülkedeki siyasal, kültürel ve ekonomik yaşama sorunsuz bir şekilde katılabileceklerdir.

In this study, the main objective is to analyse the experiences of teachers and academicians whose mother tongues ara Kurdish and Arabic. And also, it is aimed to analyse their problems caused by not speaking their mother languages at schools and based on these experiences and problems to support the discussions about the education on mother tongue.In this scope, it is tried to analyse the work experiences of the teachers and academicians whose mother tongues are Kurdish and Arabic, their reactions aganist the mother tongue restrictions and their relations between their friends, schools and teachers during the school years.This study is based on the data gathered from group of eighteen people. In this researh semi-strctured interview technique was used. In this research the interview records are analysed by the writer and transferred to digital records. The data are processed by the using one of the qualitative data analysis known as descriptive data analysis.When they start to school, students who only know Kurdish and Arabic have more difficultties than the students who know Turkish.Education is no longer process of freedom for the students whose mother tongues are banned in schools and those who learn Turkish with violent methods and it transformed into alienation in education.The students develop a resistance to mother tongue ban in schools. Even though the restrictions applied to these students, they keep going to use their mother tongues in schools or in their classrooms.It is because the demand of language and identity rights is mentioned more than the years before, the other languages, except Turkish, are spoken freely. Teachers say that they can use their mother tongues in teachers' room.The main discussion about the education on mother tongue is how this education will be provided. İn this research an educational model which is based on both mother tongue and official tongue is explained and advocated. This model is named as mother tongue basaed multilingual education.