Farklı arazi örtüsüne bağlı peyzaj bileşenlerinin görsel değerlendirilmesi: Yuvacık Baraj Havzası örneği

Abstract

Günümüzde birçoğunun yaşadığı şehirlerdeki sıkışıklık, hava ve su kirliliği, toplumsal sorunlardan kaynaklanan sıkıntılar sonucu yaşanan psikolojik ve fizyolojik sorunlar insanlarda doğaya kısa süreli de olsa geri dönme isteği oluşturmaktadır. Buna karşın insanın çevre üzerindeki etkilerinin en fazla hissedildiği günümüzde, arazi örtüsünün ve arazi kullanımının hızlı bir şekilde değişiminin etkisinin en çok ihtiyaç duyulan orman ve yarı doğal alanlar üzerinde olduğu görülmektedir. Ayrıca verimli tarım alanlarının kontrolsüz bir şekilde yapay alanlara dönüştürülmesi arazilerin geri dönüşümsüz bir şekilde yok olmasına neden olmaktadır. Bu çalışmada Yuvacık Baraj Havzası'nda bulunan farklı arazi örtüsüne bağlı peyzaj bileşenleri potansiyel kullanıcılarının, bu alanla ilgili düşünce ve tercihleri ile birlikte görsel değerlendirmesi yapılmış ve bunun sonucunda araştırma alanı görsel peyzaj kalitesi yönünden değerlendirilmiştir. Görsel değerlendirme, arazilerin özgün niteliklerinin ortaya konması, korunması ve devamlılığının sağlanması açısından önemlidir. Çalışmanın ana materyalini Yuvacık Baraj Havzası'nda bulunan baraj gölü, dere, kayalık, mağara, ormanlık alan, rekreasyon alanı, yayla, yerleşim alanı ve yol habitat tipleri, bu alanlardan çekilen fotoğraflar ve bu fotoğraflar ile hazırlanmış olan anket çalışması oluşturmaktadır. Anket çalışmasında her bir fotoğraf potansiyel kullanıcılar tarafından uyumluluk, doğallık, bakımlılık, açıklık, düzenlilik, hareketlilik, heyecan vericilik, güvenlilik, manzara güzelliği parametreleri bakımından Likert ölçeğinde (Kesinlikle katılıyorum, katılıyorum, kararsızım, katılmıyorum, kesinlikle katılıyorum) değerlendirilmiştir. Elde edilen verilere dayanarak çalışma alanındaki bileşenler ile parametreler arasında istatistiki ilişkiler kurulmuştur. Buna göre katılımcıların uyumluluk, doğallık, heyecan vericilik ve manzara güzelliği açısından en çok katıldıkları alan mağara olurken, en bakımlı, açık, düzenli ve hareketli buldukları alan da dere olmuştur. Aynı zamanda katılımcıların demografik özellikleri ile seçimleri arasında da korelatif ilişkiler kurulmuştur.

In this study, a visual assessment of the potential users of landscape components connected to different land cover in Yuvacık Dam Basin together with their opinions and preferences about this area was made and as a result of this research area was evaluated in terms of visual landscape quality. Today, the psychological and physiological problems experienced as a result of congestion, air and water pollution and problems caused by social problems in the cities where most of them live constitute the desire of people to return to the nature even if they are short term. On the other hand, in today's world where human impacts are most felt, the rapid change of land cover and land use has the effect on forests and semi-natural areas that we need most. In addition, uncontrolled conversion of fertile agricultural land to artificial land causes irreversible destruction of land. Visual assessment is important for revealing, preserving and maintaining the original characteristics of the land. The main material of the study is the dam lake, stream, rocky, cave, forest area, recreation area, plateau, settlement area and road habitat types in Yuvacık Dam Basin, photographs taken from these areas and a questionnaire prepared with these photographs. Each photograph was evaluated by potential users on Likert scale in terms of compliance, naturalness, well-being, clarity, regularity, mobility, excitability, safety, and landscape beauty parameters (I strongly agree, agree, undecided, disagree, strongly agree). Based on the data obtained, statistical relationships were established between the components in the study area and the parameters. According to this, cave was the most attended area in terms of compatibility, naturalness, excitement and beauty of the landscape, while creek was the most well maintained, open, tidy and mobile area. At the same time, correlational relationships were established between demographic characteristics and choices of the participants.