Türkiye`de sivil toplum kuruluşlarının çevre ideolojileri ve çevre eğitimi programları

Abstract

Türkiye'de çevre eğitimi alanında faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşlarının çevre eğitimi programlarını hedef kitle, uygulama, ölçme ve değerlendirme yöntemleri, eğitim malzemeleri ve içerik bakımından analiz etmeyi amaçlayan bu çalışmada, nitel araştırma yaklaşımı kullanılmıştır. Altı farklı sivil toplum kuruluşunun araştırma grubunu oluşturduğu çalışmada belge incelemenin yanında, 12 kişiyle de derinlemesine görüşme yapılmış ve bazı çevre eğitimi programlarında doğrudan, katılımcı gözlemde bulunulmuştur. Araştırmanın sonuçlarına göre; Türkiye'de çevre eğitimi alanında faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşları, benimsedikleri çevre ideolojisine göre iki ana gruba ayrılmaktadır: Reformistler ve radikaller. Reformist grupta incelenen sivil toplum kuruluşları çevre sorunsalını, insan-merkezci ve apolitik bir bakış açısıyla toplumsal ve ekonomik konularla ilişkilendirmeden ele alırken, radikal sivil toplum kuruluşları eko-merkezci bir anlayışla, çevre sorunlarını büyüme-odaklı ana akım iktisadi sistemin bir sonucu olarak değerlendirerek, mevcut ekonomik düzeni sorgulamakta ve çevrenin yanında siyasal ve toplumsal konularda da çalışmalar yapmaktadır. Bu yaklaşım farklılığı, çevreci örgütlerin çevre eğitimi uygulamalarına da yansımaktadır. Reformist grupta yer alan sivil toplum kuruluşları çevre eğitimlerini genel olarak Milli Eğitim Bakanlığı ile yakın ilişki içinde, başvuru, ölçme-değerlendirme, raporlama ve sertifikalandırma gibi adımları içeren bir program dâhilinde, standart eğitim malzemeleri kullanarak, geniş kitlelerle uygulamaktadır ve projelerini fonlamak için büyük firmalarla sponsorluk anlaşmalarına sıcak bakmaktadır. Bu örgütlerin, çoğunlukla, tüm halkın katılımına açık eğitim etkinlikleri bulunmamaktadır. Buna karşılık radikal grupta ele alınan sivil toplum kuruluşları eğitim etkinliklerini, standart eğitim malzemeleri ve program kullanmadan, herkesin katılımına açık şekilde, atölye, panel, sempozyum, kamp gibi formatlarda gerçekleştirmektedir ve şirketler yerine ağırlıkla uluslararası vakıflar ile sivil toplum dayanışma ağlarından destek almaktadır.Anahtar Sözcükler: Çevre eğitimi, sivil toplum kuruluşu, çevre ideolojisi, ekoloji

This study's aim is to analyze the target population; methods of application, measurement and assessment; education materials; and content of education programs of non-governmental organizations that are active in environmental education field in Turkey. This investigation relies on qualitative research approach. Study group is comprised of six different non-governmental organizations. Besides examining documents, extensive interviews were done with 12 persons, and direct, participatory observation were made in some environmental education programs. Results of the research show that non-governmental organizations that are active in environment education field in Turkey are divided into two major groups according to environmental ideology they adopted: Reformists and radicals. Non-governmental organizations that are studied within reformist group take the environmental issue in human-centric and apolitical perspective, and they do not associate it with economical issues. Whereas radical non-governmental organizations take an eco-centric approach, and they consider the environmental problems as a result of unlimited growth-focused mainstream economic system, besides they question present economic order and alongside filed of environment they also work in political and social fields. This approach difference is reflected in environmental education programs of environmental organizations. Generally non-governmental organizations within reformist group apply their environmental education widely by using standard education materials, and in close relationship with Ministry of National Education and within a program that involves application, assessment and evaluation, reporting, certification. Moreover, they're sympathetic to make sponsorship agreements with big companies in order to finance their projects. These organizations mostly don't have education activities that are open to participation of people. In contrast, non-governmental organizations within radical group perform their education activities without using education materials and program. These activities are open to everyone, and take the form of workshop, symposium, camp etc. Instead of companies they get support predominantly from international foundations and civil society solidarity networks.Keywords: Environmental education, non-governmental organization, environmental ideology, ecology