Mardin ve çevresinde dövme geleneği ve giysi tasarımlarına uygulanabilirliği

Abstract

İnsanlık tarihi kadar eski bir geçmişe sahip olan dövme, is, çivit, öd, anne sütü gibi maddelerinin kullanılması ile elde edilen karışımın deri altına iğneler ile işlenmesine denir. Dövmeyi Mardin ve çevresinde kadınlar ve kızlar bedenlerinde dini ve kültürel bir simge olarak taşımışlardır. Yörede dövmeyi, bedenin bir nevi ruhunun aynası olarak görmüşlerdir. Vücuda işlenen dövmeler süslenme, nazar, tılsım, bereket ve güzellik getirdiğine inanılmaktadır.Tez çalışması 3 aşamada gerçekleştirilmiştir. Birinci aşamada dövme işaretlerinin (tamga, damga) tarihsel değerlendirilmesi yapılmıştır. Elde edilen sonuçlarda, Orhun Yazıtları başta olmak üzere, Özgün, Turfan yazmalarındaki yazıtlara ve Uyuk Arjan Yazıtlarındaki işaretler Çağatay ve Nogay Türklerine ait para üzerindeki Türk Tamgaları, Göbeklitepe (Şanlıurfa) tapınaklarındaki dikili taşlar üzerindeki semboller ile Mardin ve çevresindeki dövmelerin bazı işaretlerin bu yazıtlardaki işaretler ile benzerlikleri araştırılmıştır. İkinci aşamada, Mardin ve çevresinde geleneksel yöntemlerle yapılan dövme sanatı ve motiflerini ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. Dövme motiflerin tanımları ve uygulandığı uzuvlara göre yüzdeki dövmeler, eldeki dövmeler, ayak ve vücudun görünmeyen yerlerdeki dövmeler olarak sınıflandırılmıştır. Bu aşamada, geleneksel yöntemlerle yapılan dövmeler ile günümüz moderitesiyle yapılan dövmelerdeki değişim ve dönüşümlerindeki farklılıklar incelenmiştir. Ayrıca bu aşamada, kaynak kişilerle yapılan görüşmelerde bir dizi anket çalışması yapılmış ve elde edilen veriler analiz edilmiştir. Son aşamada ise, dövme sanatınınım giyilebilir tasarımlara uygulanabilirliği belirlenmiş ve yeni tasarım modelleri geliştirmiştir. Tasarımda geleneksel yöntemlerle yapılan dövme/dek motiflerinin genel görünümünden esinlenilmiştir. Dövmenin uygulandığı bölge ve dövme motifinin özgünlüğüne bağlı kalınarak makine nakışı ve dijital baskı tasarımları uygulanmıştır.

The tattoo, which has a history as old as human history, using the materials such as tattoo, soot, indigo, gall, breast milk, under the skin with needles. In Mardin and around, women and girls carried tattoos as a religious and cultural symbol in their bodies. In Mardin and around, tattoo is seen as a mirror of body and soul. It is believed that tattoos are processed on the body bring embellishment, evil eye, charm, beauty and beauty.This thesis study was carried out in 3 stages. In the first stage, historical evaluation of tattoo marks (tamga, stamp) was conducted. In the results obtained, especially the Orkhon Inscriptions, Özgün Turfan manuscripts and the signs in the Uyuk Arjan Inscriptions, similarities with the signs of the tattoos in Mardin and around were investigated. The similarities between the symbols on the sewn stones in the Turkish Tamga and Göbeklitepe temples on the coins belonging to Çağatay and Nogay Turks and the signs of tattoos in Mardin region were investigated.In the second stage, the tattoo art and motifs made by traditional methods in Mardin and around were examined in detail. Tattoo motifs are defined. It is classified as tattoos on the face, tattoos on the hand, tattoos on the invisible places of the feet and body, according to the area of application. At this stage, the changes and transformation differences in today's modern tattoos with the traditional tattoo methods are examined. Also at this stage, during the interviews with the source people, a series of surveys were conducted and the data obtained were analyzed.At the last stage, the applicability of tattoo art to wearable designs has been determined and developed new design models. The design is inspired by the general appearance of tattoo / deco motifs in traditional methods. Machine embroidery design and digital printing design were applied, depending on the region where the tattoo was applied and the originality of the tattoo motif.