Mustafa Efendi`nin Viyana Sefâreti Ve Sefâretnâmesi (Istılah-ı Nemçe): 1730

Abstract

Osmanlı elçilerinin gittikleri yabancı ülkelerdeki gözlemlerini, buralarda yaptıklarını, yolculuklarını ve tesadüf ettikleri çeşitli olayları anlatan sefâretnâmeler Osmanlı Diplomasi Tarihi için çok önemli kaynaklar arasındadır. Osmanlı Devleti 1793'de daimi elçiliklerin tesisine kadar yabancı ülkelere daimi elçiler göndermemiş, sadece gerek gördükçe ve belli görevler ile geçici sefir ve sefâret heyetleri göndermiştir. Bu döneme kadar kaleme alınan sefâretnâmeler genellikle bir sefâret günlüğü şeklinde iken, daimi elçilerin gönderilmesiyle birlikte sefâretnâmelerin içeriklerinde de değişiklikler olmuş siyasetnâme özelliği de taşıyan sefâretnâmeler ortaya çıkmıştır.Çalışmamıza konu olan Mustafa Efendi'nin Viyana Sefâretnâmesi 1730 yılında kaleme alınmıştır. Ancak dönemine kadar yazılmış bulunan sefâretnâmeler içerisinde önemli bir yeri vardır. Çünkü Mustafa Efendi gidiş-geliş yolculuğundan, gezip gördüğü yerlerden daha ziyade Nemçe Devleti'nin kuruluşu, Avrupadaki veraset yapısı ve hanedan ilişkileri, İspanya Veraset Savaşlarının seyri ile Avrupa'nın o zamanki meseleleri hakkında öğrendiklerini kaleme almıştır.XVIII. yüzyıl Osmanlı'nın Batı'yı yakından izlemeye başladığı bir dönemdir. Osmanlıların Avrupaya bakışını anlamak için Sefâretnâmeler önemli birer kaynak durumundadırlar. Bu çalışma ile dönemine kadar yazılan sefâretnâmeler arasında siyasi bir muhtevaya sahip ilk sefâretnâme olan Hacı Mustafa Efendi'nin Nemçe Sefâretnâmesi'nin metin transkripsiyonu yapılarak diğer yazma nüshalarıyla farklılıkları ortaya konulmuş ve dönemin siyasi, sosyal, ekonomik ve diplomatik alanlardaki bazı husular açıklanmaya çalışılmıştır.

Seferatnames that tell Ottaman Ambassadors' observesions in foreign countries they went, what they did there, their journeys and interesting events they met, are among the most important sources for Ottoman Diplomacy History. Until the constitution of permanent embassies in 1793, Ottoman Empire didn't send permanent ambassadors to foreign countries, only when it was necessary they send permanent legates and embassy commities for certain duties. While the seferatnames that were written till this period were usually in shape of embassy diaries, with sending of permanent Ambassadors, Seferatnames' content was chanced and Sefaretnames with politicbooks features emerged.Mustafa Efendi's Vienna Seferatname which is subject of our study was written in 1730. But it is very important among the seferatnames that were written in its term. Because rather than his round trips and the places he saw, Mustafa Efendi wrote in his Seferatname about establishment of Austria, War of Spain Devolution, and the things he had learnt about the matters Europe faced those times.XVIIIrd century was the time Ottoman Empire followed West closely. Seferatnames are very important sources to understand the Ottomans' view about West. With this study, by text transcripting of the Hacı Mustafa Efendi's Austria Seferatname that has a political content among the seferatnames that were written till its term we introduced the differences between other copies and try to explain some matters on political, social, economical and diplomatic field.