Türkiye`de İslami düşüncenin örgütlenmesi ve hedefleri (31 Mart olayından DP`nin iktidara gelişine kadar, 1909-1950)

Abstract

ÖZET XVIII. yüzyılda başlayan İmparatorluktan ulusal devlete geçiş süreci, uzun ve çetin mücadelelerin sonucunda gerçekleşen `Atatürk Devrimi` ile tamamlanmıştır. Atatürk'ün yüklendiği tarihi misyonda başarılı olmasını sağlayan temel etken, O'nun insanlık tarihine yön veren yasaları herkesten önce kavramış olmasıdır. Türk toplumunun inancını, tarihini, sosyal ve ekonomik sorunlarını ulusal birliği bozma yönünde kullanan çevreler, Cumhuriyeti yıkarak arzuladıkları sistemi kurmak için her özveride bulunmaktadırlar. Durum bu iken Cumhuriyetin laik, demokratik, çağdaş yandaşlarının tehlikelere aldırmayıp, olup bitenlere seyirci kalmaları, sorumsuzca kendi dışındakilerden bir şey beklemeleri çok acıdır. Cumhuriyet yandaşları bilmelidir ki, rejimler ancak kendi ideallerini benimsemiş ve yaşamını gerektiğinde bu uğurda ortaya koyabilecek insanlar olduğu sürece varlığını sürdürebilirler. `Türkiye'de İslami Düşüncenin Örgütlenmesi ve Hederleri (3 1 Mart Olayı'ndan Demokrat Parti'nin iktidara Gelişine Kadar `1909-1950)` konulu Doktora tez çalışmasında, XIX. yüzyılın sonlarına doğru ortaya çıkan ve dini bir bütün olarak yeniden toplumsal, siyasal ve kültürel hayata egemen kılmak amacıyla hareket eden İslami düşüncenin, XX. yüzyıl içindeki örgütlenme süreci belgelerin ışığı altında incelenmeye çalışılmıştır. Özellikle dönem içerisinde örgütlenmelerini tamamlayan başta tarikatlar olmak üzere siyasi parti ve derneklerin düşünce ve inanç odaklan, yapıları, eylemleri, toplumsal ve siyasal olaylardaki etkileri ele alınmıştır. Türk toplumunun teokratik yapıya dönüşünü isteyen ve Türk devrimine karşı olan bu dinci örgütlerin ortaya çıkışları, çalışmaları, yayılış biçimleri ve hedeflerinin tespit edilerek özellikle son yıllarda hızla yükselişlerinin temelleri üzerinde durulmuş, bu faaliyetlere karşı alınan ve alınması gereken önlemler irdelenmiştir. Bu çalışmada 1909-1950 dönemi 4 ana başlık altında bir incelemeye tabi tutulmuştur. Giriş bölümünde İslami düşüncenin gelişim süreci vurgulanarak, İslamiyetin ortaya çıkışı ve içeriği ile Osmanlı Devleti' nde din-devlet ilişkileri ve siyasi örgütlenmelere yer verilmiştir. Birinci bölümde, İkinci Meşrutiyet'ten UlusalBağımsızlık Savaşı'na kadar olan dönem içerisinde İslami düşüncenin örgütlenmesi (1909-1919) konusu vurgulanmıştır. İkinci bölümde Ulusal Bağımsızlık Savaşı döneminde dini nitelikli faaliyetler (1919-1923) ele alınmıştır. Üçüncü bölümde Atatürk Türkiyesi'nde Devrimsel Değişimlere Karşı Dinci Tepkiler (1923-1938) ve Dördüncü bölümde ise Atatürk Dönemi Sonrasında Dinin Yeni konumu 1938-1950 üzerinde durulmuştur. Siyaset ve inanç sömürücülerince kullanılan insanların, Ortaçağın cehalet kokan değerlerine özlem duyma yanılgısına düşerek, Ulusal devlete ve onun çağdaş değerlerine yönelik saldırılan artarak devam etmektedir. Yapılması gereken tüm toplum kesimlerinin öncelikle saldırganlara ve saldırılara karşı ortak tavır almasıdır. Bunun yanı sıra devletin temel kurallarını yıkmayı amaçlayan bu unsurların yıkıcı özelliğini de gözardı etmek büyük bir yanlışlık olacaktır. XI

ABSTRACT The transition from empire to state begun in the XVIII th century culminated after a lengthy struggle with Ataturk's reforms. Atatürk successfully fulfilled a historic mission, as he was a pioneer in conceiving of certain laws that went on to shape humanity's history. Today, certain groups are exerting great efforts to destroy the Turkish Republic and set up in its place a system based upon religious rules, and they abuse religion, history and the social economic woes of Turkish society to reach their goals. It is sad that the modern, secular, democratic supporters of the Turkish Republic merely stand aside and watch all this while often expecting others to take action. Supporters of the Republic should remember that regimes can only last if the people who believe in them are ready to even risk their lives when necessary. This paper, `The Organization and Goals of the Islamic Movement in Turkey` (Covering the March 31 incident to the Democrat Party's rise to power, 1909-1950) examines the Islamic movement's efforts to bring religious rules to social, political and cultural life in the late 19th century and its revival and reorganization in the XX th century. The paper also sheds light on the focuses and beliefs of political parties, associations and religious orders. The paper examines the efforts of these religious organizations that want to introduce a theocratic system to the Turkish society, the methods they use to spread their ideas, their targets and their rise in the recent years. The counter measures that need to be taken against them is also a part of this paper. This paper divides 1909-1950 period into four separate groups. The introduction part focuses on the `Development of the Islamic Thought`. This part explains the rise of Islam, its content, religion and state relations in the Ottoman Empire and political organizations. The first chapter is about the organization of the Islamic movement during the time starting from the Second Constitutional Period (ikinci Meşrutiyet) to the War of XIIIndependence (1909-1919). The second chapter studies various religious activities during the War of Independence (1919-1950). The following chapter analyzes the religious reactions against Ataturk's reforms (1923-1938) and the last chapter observes religion's new place and status in the Turkish society after Ataturk's time (1938-1950). Today attacks against the secular state and its values are rising. In this process, both religion and politics are perverted. What is needed is a nationwide stand against these anti-secular groups, who though they long to bury themselves in the darkness of the Middle Ages, their power should never be underestimated. XIII