Atatürk Döneminde sosyal yardım faaliyetleri (1923-1938)

Abstract

Bu çalışmanın amacı, 1923-1938 yılları arasında çoğunlukla resmi yardımlar biçiminde karşılaşılan sosyal yardımların, Cumhuriyet'in ilk yıllarında bir sosyal devlet anlayışını geliştirmede son derece büyük öneme sahip olduğunu ortaya çıkarmaktır.1923?1938 yılları arasında sosyal yardım örgütlenmesi üzerinde durularak devletin en büyük resmi sosyal yardım kurumu olan Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye Vekâletinin kuruluşu, yöntem ve çalışmaları ve sosyal yardım faaliyetleri konusuna detaylı bir şekilde yer verilmiştir. Ayrıca Osmanlı Devletinden Cumhuriyete miras kalan Hilâl-i Ahmer Cemiyeti'nin kuruluşu, yöntem ve çalışmaları ve sosyal yardımlarda üstlendiği rol araştırılmış, sosyal yardımlardaki rolü ve önemi ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Diğer önemli bir sosyal yardım kurumu olan Himaye-i Etfal Cemiyeti'nin kuruluşu, yöntem ve çalışmaları ve bu cemiyetin yaptığı sosyal yardım faaliyetleri konusunda detaylı bilgiler verilerek bu iki önemli kurumun genç Türkiye Cumhuriyeti'nin sosyal politikalarına katkısı irdelenmiştir. Atatürk döneminin önemli yardım kuruluşlarından gönüllü yardım kuruluşları olan Fukaraperver, Darüşşafaka gibi hayır kurumlarının amaç ve ilkeleri yanında sosyal yardım konusunda yaptıkları faaliyetleri, arşiv belgelerine dayandırarak tezimizin birinci bölümünde yer verilmiştir.Erken Cumhuriyet döneminde sosyal yardım bütçesi ve gelir kaynakları üzerinde durularak, bunların yeterli olup olmadığı tartışılmış, yapılan yasal düzenlemeler hakkında bilgi verilmiştir. 1929 Dünya Ekonomik Bunalımının Türkiye'deki sosyal yardım faaliyetlerine etkisi, 1923?1938 yılları arasında sosyal yardımlarda yerel yönetimlerin rolü ve vatandaşların hükümetten talep ve şikayetleri ve hükümetin vatandaşlara verdiği olumlu veya olumsuz cevaplar, bu tezde ayrıca incelenmiştir. Tezin son bölümünde, bahsedilen dönemde sosyal politikaların halka ne oranda yansıdığı üzerinde durulmuştur.

The purpose of this study is to elicit the great significance of social aid between the years of 1923-1938 which was generally in the form of official aid, in terms of the development of the social state understanding in the early years of the Republic.The topics of the establishment, methods and works and social aid activities of the Ministry of Health and Social Services (Muavenet-i İçtimaiye Vekâleti), which is the most superior social aid institution of the state, have been referred to in detail by underlining the social aid organization between the years of 1923?1938. Furthermore, the establishment for the Red Crescent Society, which was inherited by the Republic from the Ottoman State, its method and activities and the role it has undertaken in social aid has been researched and its role and significance in social aid have been attempted to be elicited. By providing detailed information on the establishment, methods and works and the social aid activities of the Association for the Protection of Children (Himaye-i Etfal Cemiyeti ), which is another important social aid establishment, the contribution of these two institutions on the social policies of the young Republic of Turkey have been analyzed. Alongside the goals and principles of the voluntary organizations of the Society for Assistance to the Poor (Fukaraperver) and the Darüşşafaka Association which are among the important social aid organizations of the Ataturk period, their activities in the field of social aid have been stated in the first section of our thesis based on archive documents.The types of social aid and the social aid budgets and revenues have also been discussed and information has been provided regarding legal arrangements conducted in the early Republican period. The impact of the 1929 World Economic Depression on social aid activities in Turkey, the role of local administrations in social aid between the years of 1923?1938, and the complaints of citizens from the state and the negative or positive response of the state to the citizens are also analyzed in this thesis. The thesis concludes with the extent of the public benefiting from social policies in the said period.