188 numaralı Ordu mühimmesi defteri`nin transkripsiyonu ve değerlendirmesi (H. 1203/m. 1788-1789; sayfa 1-75)

Abstract

Osmanlı Devleti'nin karar alma ve uygulama mekanizmasının ana organı Dîvân-ı Hümâyun'dur. Dîvân-ı Hümâyun'da, devletin; siyasi, askeri, mali ve sosyal konuları görüşülüp karara bağlanmaktadır. Dîvân-ı Hümâyun kararları padişah onayına sunulur ve onaydan sonra Mühimme Defterlerine kaydedilirdi. Mühimme Defterleri de konularına göre çeşitlilik arz etmektedir. Bunlar; Ordu Mühimmesi, Rikab Mühimmesi, Kaymakamlık Mühimmesi ve padişahın sarayda bulunduğu sırada sadrazam başkanlığında toplanan divan toplantılarında tutulan Mühimme defterleridir. Mühimme defterlerinin yazım işlerinden Reisülküttap sorumlu olup hükümler emrindeki Beylikçi kalemi kâtipleri tarafından yazılırdı. Mühimme defterleri dönemine ait bilgiler içermesi sebebiyle devletin ve toplumun her açıdan detaylarını aydınlatacak iyi bir kaynaktır. 188 Numaralı Ordu Mühimme Defteri'nin konularını ihtiva eden yıllar (1788-89), I.Abdülhamid'in saltanatının sonu ve III. Selim'in saltanatının başlangıcına rastlamaktadır. Defterin ait olduğu yıllarda Osmanlı Devleti, Avusturya ve Rusya ile savaş halindedir. Bu sebeple defterde bu iki devlet ile Osmanlı Devletinin askeri, idari ve siyasi ilişkilerine ait bir hayli bilgiye defterde rastlamak mümkündür. Defterde devletin, çeşitli idari birimlerinin ordunun asker ihtiyacını temin için yaptığı yazışmalar, bölge ileri gelenlerinin, ayanların ve voyvodaların orduya vereceği asker miktarları, levazımat ve zahire ihtiyaç bilgileri, Akdeniz'de bulunan donanmadan ihtiyaç dâhilinde Karadeniz'e sevk yapılması, Hacıların yol güvenliği ile ihtiyacının sağlanması gibi konular hakkında bilgiler yer almaktadır.

The main organ of decision making and implementation of the Ottoman Empire is `Divan-ı Hümayun`. Political, military, financial and social issues of the state are discussed and resolved at Dîvân-ı Hümâyun. Resolutions of the Dîvân-ı Hümâyun were sent to the Sultan for his approval and were recorded in the Mühimme books after his approval. Mühimme Books also vary according to topics. Such as army Mühimme, Rikap Mühimme, District Governer's Mühimme and the Mühimme books which kept during the Divan meetings chaired by the Grand Vizier when the Sultan is present at the palace. Reis-ül Küttap is responsible for the writing of the Mühimme books, provisions were written by the Beylikçi office under his command. Mühimme books are good resources to enlighten the details of the state and society because they include information of their era. The years (1788-1789) which include the topics of the No:188 Army Mühimme book, coincide to the beginning of the 3. Selim's reign and the end of the 1. Abdülhamit's reign. Ottoman Empire was at war with Austria and Russia during this book was kept. Because of this, this book contains pretty much information about the military, political and administrative relations between these two states and Ottoman Empire. By the review of this book, topics such as; the correspondence within the administrative offices of the state for the needs of recruitment of soldiers for the army, the amount the soldiers which would be given by the high-rank notables, ayans and voivodes, information for the requisites and supplies needs, deployment of the Mediterranian fleet to Black Sea according to needs, the needs and road security of the Pilgrims were noted.