Milli Mücadele Döneminde Elviye-i Selase ve milletvekilleri

Abstract

Elviye-i Selase Osmanlı döneminde Kars Ardahan ve Batum sancaklarından oluşan bölgeye verilen isimdir. Bu bölge 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı sonrası savaş tazminatı olarak Osmanlı yönetiminden çıkarak 40 yıl boyunca Rus işgali altında kalmıştır. Bu bölge 3 Mart 1918 tarihinde Türkiye ve Sovyet Rusya arasında yapılan Brest-Litovsk Antlaşması ile tekrar anavatana katılmıştır. Elviye-i Selase, Milli Mücadele yıllarında çizilen Misak-ı Milli sınırları içerisinde yer almıştır. Ancak Sovyet Rusya özellikle Batum'u ilk fırsatta yeniden elde etmek istemiştir. 12 Ocak 1920'de açılan Son Osmanlı Mebusan Meclisi 16 Mart 1920'de İngilizler tarafından kapatılmıştı. Son Osmanlı Mebusan Meclisi'nin dağılmasının ardından milli iradeyi kuvvetlendirmek amacıyla 23 Nisan 1920'de TBMM açıldı. I. Dönem TBMM'ye Kars, Ardahan ve Batum'dan 10 vekil seçildi. 1921'de Meclis'e giren Ali Rıza Ataman (Kars), Fahrettin Erdoğan (Kars), Cavit Erdel (Kars), Osman Server Atabek (Ardahan), Filibeli Hilmi Bey (Ardahan), Akif Suner (Batum), Ahmet Fevzi Erdem (Batum), Ahmet Nuri Efendi (Batum), Ali Rıza Acar (Batum) ve Edip Dinç (Batum), Milli mücadelenin askeri safhasında işgal güçlerine karşı büyük bir mücadele örneği sergilediler. TBMM'de yaptıkları konuşmalarla da Elviye-i Selâse'nin sıkıntılı yönlerini dile getirerek çözüm yolları aradılar. Batum, TBMM Hükümeti ve Sovyet Rusya arasındaki barış görüşmelerinde önemli bir yer tutmuştur. 16 Mart 1921 Moskova Antlaşması ile Kars, Ardahan ve Artvin Türkiye'ye bırakılmak üzere Batum, Sovyet Rusya'ya bırakılmak durumunda kalınmıştır.

Elviye-i Selase is a given name for the area which consists of Kars, Ardahan and Batum. After The Russo-Turkish War of 1877-1878, this region has remained under the Russian administratin during 40 yeasrs as the war compensation. The region was joned again to Turkey with the Treaty of Brest-Litovsk which was done between Turkey and Russia. Elviye-i Selase is exist in the boundary of Misak-ı Milli which was formed in the course of Turkish War of İndpendence. But Soviet Russia had a tendency to get again Batum at the first occasion. The Assebbly of Ottoman's deputies, which had been founded in 1920, was dissolved by the Britain Army. After the dissolvation of it, the Turkish Grand National Assembly was founded to strenghten the national struggle. Ten deputies were elected to the Turkish Grand National Assembly from Kars, Ardahan and Batum. The deputies, Ali Rıza Ataman (Kars), Fahrettin Erdoğan (Kars), Cavit Erdel (Kars), Osman Server Atabek (Ardahan), Filibeli Hilmi Bey (Ardahan), Akif Suner (Batum), Ahmet Fevzi Erdem (Batum), Ahmet Nuri Efendi (Batum), Ali Rıza Acar (Batum) and Edip Dinç (Batum), struggled against the capturing troops in the military phase of the national stryggle. They expressed the problems of `Elviye-i Selâse` and looked for the solutions for them in the speeches which they made in the Assembly.Batum had a great importance in the nedotiations between Turkish Goverment and Soviet Russia. With the Tresty of Moskow 16 March, 1921, Kars, Ardahan and Artvin left in Türkey, but Turkey had to leave Batum in Russia.