Türk - Amerikan ilişkileri bağlamında Türk kamuoyunda John F. Kennedy algısı (1961 - 1963)

Abstract

II. Dünya Savaşı'ndan sonra ABD ve SSCB'nin başrolleri oynadığı iki kutuplu sistem içerisinde Türkiye, ABD'nin yanında yer almıştır. 20. yüzyılın siyasi dengeleri içerisinde müttefik olan Türkiye ve ABD, önemli iç politik gelişmelerin de etkisiyle bu dönemde dış politikada birlikte hareket etmişlerdir. Dolayısıyla Türkiye ve ABD arasında dış politika bağlamında geliştirilen bu ilişki her iki ülkenin iç politikasındaki gelişmelerden de etkilenmiştir. II. Dünya Savaşı sonrasında Türkiye, çok partili yönetim anlayışını benimsemiştir. Ancak çok partili yaşam, 1960 yılında ordunun yönetime el koymasıyla sekteye uğramıştır. Bu dönemde ABD'de soğuk savaş döneminin kutuplaştırıcı söylemlerinin aksine daha barışçıl söylemler benimseyen John F. Kennedy Türk basını tarafından öne çıkarılan bir figür olmuştur.Türk basınının Kennedy'ye yönelik bu olumlama eğiliminin anlaşılması bakımından Kennedy'nin hayatı, fikirleri, politikaları ve Türk-Amerikan ittifakına dair söylemleri önem kazanmıştır. Bu bağlamda, Kennedy'nin kişiliğinin ve düşüncelerinin şekillenmesinde yetiştiği ideolojik ortamın ve ailesinin önemli bir rolü olmuştur. Kennedy, ailesi tarafından ciddi bir idealizm ile yetiştirilmiş, II. Dünya Savaşı'nda ülkesine önemli hizmetlerde bulunmuş, yazdığı kitap ile ünlü bir yazar olarak adını duyurmuştur. Böylelikle Kennedy, iyi eğitim almış parlak bir genç, bir savaş kahramanı, tanınan bir yazar ve ünlü bir ailenin mensubu olarak ABD çapında ün kazanmıştır. Önce kongre üyesi daha sonra senatör olarak görev yapan ve başarılı bir siyasetçi olarak da anılmaya başlanan Kennedy için, ABD'de 1960 yılında yapılacak olan seçimler bir dönüm noktası teşkil etmiştir.Kennedy, 1960 yılında Demokratların başkan adayı olarak gösterildikten sonra başkanlık için propagandasına hız vermiş, bu bağlamda iç ve dış politikaya dair pek çok vaat ortaya koymuştur. Kennedy, propagandası kapsamında radyo ve televizyon gibi kitle iletişim araçlarını etkili bir şekilde kullanmış, söylemleri ve vaatleri ile geniş halk kitlelerine hitap etmiştir. Kennedy'nin dış politikada ise daha barışçıl ve dinamik bir vizyon ortaya koyması Türk basınında da karşılık bulmuştur. Nitekim Türk basını Kennedy'nin başkan adaylığını ve propaganda sürecini destekleyen bir tutum sergilemiştir.Türk basınında Kennedy'nin başkan seçilmesi olumlu bir gelişme olarak ele alınmış ve Kennedy'nin başkanlık görevini yürüttüğü dönemde de basının Kennedy'yeyönelik bu olumlama eğilimi devam etmiştir. Bu anlamda, basının Kennedy'ye yönelik bu algısı Türk-Amerikan ittifakının Türkiye açısından algılanma biçimini de etkilemiştir. Nitekim Kennedy'yi takdir eden ve ABD'yi dost ve müttefik olarak algılayan dönemin basını, Türk-Amerikan ilişkilerindeki bazı sorunları dahi görmezden gelme eğilimi içerisine girmiştir. Yine, Kennedy'nin suikasta uğraması da Türk basınında derin bir üzüntüyle karşılanmış ve Kennedy'nin barışçıl, idealist ve Türk dostu olması gibi özellikleri öne çıkarılmıştır. Bu bağlamda, Türk basınında Kennedy Dönemi'ndeki gelişmelerin olumlanırken, Kennedy'den sonrası için daha karamsar bir tablo çizildiği görülmektedir.Anahtar Kelimeler: ABD, Başkanlık, John F. Kennedy, Müttefik, Türk Basını, Türkiye.

Turkey starts to take place at the side of USA inside of the bipolar system in which USA and USSR playing the leading role after World War II. Becoming allies in the political balance of the 20th century. Turkey and the USA have acted together in foreign policy with also the impact of the major domestic political developments during this period. Therefore, this relationship between Turkey and USA developed in the context of foreign policy is also affected by developments in domestic politics of both countries. Turkey has adopted a multi-party management after World War II. However, multiparty life comes to a standstill by the military coup in 1960. During this period, adopting a more peaceful terms contrast to the polarizing rhetoric of the Cold War in USA, John F. Kennedy was a figure put forward by the Turkish press.In terms of the understanding of this affirmation tendency towards Kennedy, Turkish press has given importance to Kennedy's life, ideas, policies and statements regarding Turkish-American alliance. In this context, his family and the ideological environment have been an important role for the shape of Kennedy's personality and thought. Kennedy has been raised by his parents with a serious idealism, has contributed important services to his country in World War II and has made its name as a famous author with his book. Thus Kennedy becomes a celebrity across USA as a member of a prominent family as a brilliant and young well-educated man, a war hero and well-known author. For Kennedy, serving as a congressman and later senator, thus being known as a successful politician, the elections to be held in USA has constituted a turning point in 1960.Being shown as the candidate of Democrats for the presidency in 1960, Kennedy has accelerated his propaganda and revealed many promises about the internal and external policies in this regard. Kennedy has used mass communication such as radio and television as an effective means of propaganda and addressed the masses with his rhetoric and promises. Kennedy's putting forward more peaceful and dynamic vision in foreign policy has an influence upon Turkish press. Indeed, the Turkish press has shown an attitude that supports Kennedy's presidential nomination and propaganda process.Kennedy's selection as the president has been dealt with a positive development by Turkish press and this trend of approval and admiration in the press towards Kennedy has continued during Kennedy's presidency. In this context, the perception of the press towards Kennedy has also affected the perception of the Turkish-American alliance for Turkey. Indeed, the press which appreciates Kennedy and perceives USA as an ally has entered into a tendency to ignore even some of the problems in Turkish-American relations. In the same way, Kennedy's assassination has also been reflected with deep sorrow in the Turkish press and leading features such as being peaceful, idealistic and a friend of Turkey have been emphasized. In this context, it appears that the developments in the Kennedy era appreciated and contrarily a more pessimistic picture is drawn for post-Kennedy period in the Turkish press.Key words: Ally, John F. Kennedy, Presidency, Turkey, Turkish Press, USA.