Bağımsızlık sonrası Azerbaycan`da Türk sermaye yatırımları ve Türkiye-Azerbaycan ilişkilerine katkıları

Abstract

XXI. yüzyılda uluslararası ilişkilerde en belirleyici faktör ilişkilerin ekonomik boyutudur. Günümüzde nerdeyse tüm dünyada kabul gören ve uygulanan iktisadi sistem olan kapitalist piyasa ekonomisi, öncekilere nazaran bu yüzyılda ticareti oldukça küreselleştirmiş ve tüm dünyayı iktisadi bir ağla birbirine bağlamıştır. Bu çalışmada etnik ve dini köken bakımından aynı bağlara sahip ve derin tarihi ilişkileri bulunan Azerbaycan ve Türkiye arasındaki ekonomik ilişkiler Azerbaycan'a yapılan doğrudan dış yatırımlar vasıtasıyla incelenmiş ve Türkiye'nin Azerbaycan ekonomisindeki yeri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Doğrudan dış yatırım istatistikleriyle analiz edilmiş olan ekonomik ilişkilerin siyasi, askeri, eğitim ve kültürel ilişkilere olan olumlu etkileri de bu çalışmada ortaya çıkarılmıştır. Genel görüşün aksine Azerbaycan'ı, petrol zengini bir ülke olmaktan ziyade,gelecek 50 yılda dünya ekonomisinde yadsınamaz bir öneme sahip olacak Asya pazarına çıkış kapısı olarak değerlendiren bu çalışmada, Azerbaycan'ın Türkiye için stratejik önemi vurgulanmıştır. Türkiye'nin Azerbaycan'daki mevcut yatırımlarının olması gerekenden daha az miktarda olduğu tespit edilmiş ve iki ülke arasındaki ekonomik ilişkilerin bu yetersiz düzeyde kalmasının nedenleri açıklanmaya çalışılmıştır. Azerbaycan'ın ekonomik yapısının anlaşılması, geçirdiği evrelerinincelenmesi, iki ülke arasındaki ekonomik ilişkileri anlamada büyük yarar sağlayacaktır. Bu bağlamda, çalışmada Azerbaycan ekonomisi tarihsel süreç çerçevesinde ele alınmıştır.Azerbaycan'a doğrudan yatırım yapan Türk şirketlerinin faaliyet alanları ve yatırımlarının miktarı açıklanarak Türkiye'nin Azerbaycan'daki mevcut konumu saptanmıştır. Türkiye, ilk yıllarda inşaat sektöründe öne çıksa da, son yıllarda teknoloji alanındaki yatırımlarıyla stratejik hamlelerde bulunmaktadır. Yaklaşık 30 yıllık geleceği kalmış petrol ürünlerinin kısa olan ömrü, Türkiyeaçısından meseleye farklı bir stratejik bakış açısı getirilmesini zorunlu kılmaktadır.

The most determinant element in the 21st century in international relations is the economic aspect of the relations. Capitalist market economy which is accepted and implemented as a financial system in the whole world today; has pretty globalized the trade and connected whole world with a financial web. In this study, economic relations between Azerbaijan and Turkey, who have the same ethnic and religios ties and deep historical relations, was analyzed by Turkey's direct investments in Azerbaijan; additionally Turkey's role in Azerbaijan economy was intented to be revealed. Also these financial relations' positive effect to political, military, educational and cultural relations, which was analyzed by direct foreign investments to Azerbaijan, was studied. Azerbaijan's strategic importance was emphasized in this research, in which Azerbaijan is examined to be undeniably entrance gate to Asia market, rather than to be a petroleum rich country on the contrary of main sight. It was detected in this study that Turkey's present investments in Azerbaijan was not adequate and the reasons for this situation was tried to be explained. Understanding the economic structure of Azerbaijan, and analyzing the phases that it passed, would benefit to see the importance of economic relations between these countries. In this regard, Azerbaijan economy was analyzed in the frame of historical process. Turkey's current position in Azerbaijan was determined by explaining Turkish agencies' business fields and the amount of their investments. Turkey playsstrategic moves by technologic investments even in the earlier years it played role inconstruction sector. Petroleum products' short existence, which is thought to be 30 years more,obliges Turkey to seek for other strategic perspectives.