Geçmişten geleceğe kültürel miras: Kırkpınar yağlı güreşleri

Abstract

Dünya üzerinde yüzyıllar öncesinden yapılmaya başlanan faaliyetler için `geleneksel` kelimesi kullanılmaktadır. Buradaki geleneksellik bir faaliyetin yüzyıllar öncesinden, toplumun belleğinde oluşturduğu anlam ve işlevlerdeki değişimi ile bunların kuşaktan kuşağa aktarımını ifade etmektedir. Bu minvalde yağlı güreş, Türkler açısından bakıldığında geleneksel sporlardan güreşin, bilinen türlerinden en fazla takip edileni ve uygulananıdır. Fakat Türk toplumu açısından yağlı güreşler sadece bir mücadele sporu olmayıp, farklı anlamlar da taşımaktadır. Örneğin, savaşa hazırlık durumunda düşmana bilenme, ruhun tatmini noktasında gücün kutsanması, milli gücü anlatan mitlerin meydana gelmesi ve ahlak gibi manevi bir değerin eğitimi hatta içgüdüsel olarak beslenmesi, kuvvet ile inancın yek vücut hale getirilmesi, hatta zaman zaman ibadetin sembolleşmesidir.Bununla bağlantılı olarak bilimsel dille ifade edilen `kolektif bilinçaltı` başka bir değişle, içgüdüsel olarak Türklerin yerleştiği her yerde, takvimle de bağlantılı şekilde koyunlarla kuzuların katımında, toylarda, ocak tüttürmede, bayramlar ve sair törenlerde mutlak surette güreşin kendisine yer bulduğu ödüllerin dini motifler çerçevesinde üç, yedi, dokuz, kırk katları oranında verildiği de tespit edilmiştir.Ayrıca yağlı güreşin icra edildiği mevkii olarak efsanelere dahi konu olan Kırkpınar'ın, günümüzde ilk defa Yunanistan sınırları içerisindeki Ammovonou (Simonia-Simavna) yöresinde başladığı, fakat Balkan Savaşlarından sonra şimdi yapıldığı yer olan Tavuk Ormanı mevkiine (Sarayiçi) taşınmıştır.Bunu müteakiben Tarihi Kırkpınar Yağlı Güreşlerinin, dünya üzerinde müzik ile ibadeti, ibadet ile sporu, spor ile toplumun kültürel değerlerini, evrensel kavramlar olan saygı, sevgi, hoşgörü, nezaket gibi kıymetlerle bünyesinde harmanlayan, süreklilik açısından da altı asırdır yapıla gelen yegâne mücadele spordur.Yağlı güreşin ana unsurları olan pehlivanlar, hakemler, ağalar, cazgırlar, peşkirciler, davulcular ile zurnacılar ile bu sporun alametleri olan kispet, zembil, kırmızı dipli mum gibi kavramlar ve bunların dışında Kırkpınar Yağlı Güreşleri UNESCO'nun Kültürel Mirası listesinin içindedir.Türkler açısından yağlı güreşin harekete geçirdiği duygular durağan ve katı olmaktan çok uzaktır. Bu anlayışla sembol ve imgeleri farklılık gösterebilmektedir. İşte bünyesinde taşıdığı bu özellikleri ile de Kırkpınar Yağlı Güreşlerinin yegâne oluşu, güreşleri Türk tarihinde oldukça seçkin bir yere taşımıştır.Hemen tüm yağlı güreş pehlivanlarının Osmanlı Devleti'nde XIX. yüzyıla kadar dini ritüeller çerçevesinde tekkelerde yetişmesi, teolojik yapılanmayı da beraberinde getirdiği gibi onların saray tarafından da tercih edilmelerinde önemli bir etken olmuştur. Pehlivanların, sarayda vazifelendirilmek sureti ile padişahların yanında yer bulabilmelerinin şartları arasında, sadece tekke şeyhlerinin onları tavsiye etmesinin yeterli olmadığı, aynı zamanda onların Kırkpınar'da da güreşmiş olmasının tercihte önemli bir etken olduğu çalışmadaki dikkat çeken bulgular arasındadır.Kırkpınar Yağlı Güreşlerine savaş zamanları dışında hiçbir zaman ara verilmediği ifade edilse de Osmanlı Devleti'nde bir dönem, temaşaların kısa süreliğine yasaklanmasının neticesinde, kendilerine müsabaka yapacak çayır bulamayan Osmanlı pehlivanları, yurtdışına çıkarak yaşam mücadelelerini uzak coğrafyalarda vermek zorunda kalmışlardır ki, bu durum Cumhuriyet'in ilk yıllarına kadar da devam etmiştir.Kesintilere uğrasa da yüzyıllardır devam eden serüveninde Kırkpınar Yağlı Güreşleri, zaman zaman sıradanlaştırılma tehdidi ile de karşı karşıya kalmıştır. Özellikle Cumhuriyet Türkiye'sinin ilk yıllarında mevcut siyasal oluşumun ve onun politik kaygılarının sosyal değerler etrafında organize olarak Kırkpınar Yağlı Güreşlerinin yapılabilmesi adına dolaylı olarak sarf ettiği gayretin yanı sıra, yine tek parti hükümetlerinin alternatif Türkiye Başpehlivanlığı tertip etme çabaları da üzerinde durulması gereken bir husus olarak karşımıza çıkmıştır.Geleneksel Kırkpınar Yağlı Güreşlerinin yeniden eski ihtişamlı günlerine ulaşabilmesi maksadıyla, onun farkında olan ve değer veren, meydana geldiği kültüre karşı aidiyet hissi duyan şahıslar ve kurumların içten çabalarıyla tekrardan ayağa kalkabilmesi mümkündür.Anahtar Kelimeler: Kırkpınar, Yağlı Güreş, Tekke, Pehlivan, Kispet, Edirne, Er Meydanı, Hakem, Ağa

The word `traditional` is used for activities that started to be carried out centuries ago in the world. The tradition here refers to the change in the meaning and functions of an activity centuries ago, and its transfer from generation to generation. In this regard, oily wrestling, from the point of view of Turks, wrestling from traditional sports is the most followed and practiced among the known types. However, wrestling wrestling is not only a fighting sport for Turkish society, but it also has different meanings. For example, in preparation for war, it is the sharpening of the enemy, the blessing of power at the point of satisfaction of the soul, the formation of myths describing the national power and the training of a spiritual value such as morality, even instinctively nurturing, the embodiment of force and belief, and even symbolization of worship from time to time.In connection with this, the `collective subconscious` expressed in scientific language, in other words, in places where the Turks settled instinctively, in connection with the calendar, in the course of sheep and lambs, in toys, stove smoking, holidays and other ceremonies, the wrestling in the absolute place, within the framework of religious motifs It was also determined that it was given at the rate of seven, nine, forty multiples.In addition, Kırkpınar, which is the subject of legends even as the location where oil wrestling is performed, has been moved to the Tavuk Ormanı (Chicken Forest) location (Sarayiçi), which was first started in the Ammovonou (Simonia-Simavna) region within the borders of Greece for the first time, but is now done after the Balkan Wars due to historical obligations has been included in the subject.Subsequently, it is the only struggle that has been carried out for six centuries in terms of blending the historical Kırkpınar Oil Wrestling with the values such as worship with world music, worship and sport, sports and the cultural values of the society with values such as respect, love, tolerance and kindness, which are universal concepts.Concepts such as wrestlers, referees, aghas, jigglers, pukpers, drummers and zurnacers, who are the main elements of oil wrestling, and kispets, zembils, red bottom candles, and Kırkpınar Oil Wrestling are also on the UNESCO's Cultural Heritage list.In terms of Turks, the emotions that oil wrestling activates are far from being static and rigid. With this understanding, symbols and images may differ. With these features it carries within its structure, Kırkpınar Oil Wrestling is the only one that has carried wrestling to a very distinguished place in Turkish history.XIX in almost all of the fat wrestling wrestlers in the Ottoman Empire. Growing up in lodgings within the framework of religious rituals until the century, has been an important factor for them to be preferred by the palace as well as their theological structuring. Among the noteworthy findings in the study that the wrestlers were not only able to recommend them, but also that their wrestling in Kırkpınar was an important factor among the conditions that the sultans were able to find a place next to the sultans.Although it was stated that Kırkpınar Oil Wrestling was never interrupted except in times of war, the Ottoman wrestlers who could not find a meadow to compete for a period of time as a result of the short banning of them, had to go abroad and give their life struggles in remote geographies. It continued until its first years.In his adventure that continued for centuries, even though he was interrupted, Kırkpınar Oil Wrestling has also faced the threat of becoming ordinary from time to time. Especially Republic available in the first year of Turkey's political development and its political concerns as organized around social values behalf can be made of the Kırkpınar Oil Wrestling indirectly, as efforts exerted well, still single-party government of concocting alternate Turkey Baspehlıvanlıgı efforts to be an issue that needs to be addressed in it has increased.It is possible for the people and institutions who are aware of and value it and have a sense of belonging to the culture where it has occurred, with the aim of enabling the traditional Kırkpınar Oil Wrestling to reach its former magnificent days again.Key Words: Kırkpınar, Oil Wrestling, Dervish Lodge, Oil Wrestler, Kispet, Edirne, Er Meydanı (Mans Square) Referees, Ağa