Değişikyaşlı ormanların amenajman planlama esasları ve ETÇAP karar destek sistemine entegrasyonu

Abstract

Değişik yaşlı verimli koru ormanları ülkemiz orman varlığının % 4.1'ini oluşturmaktadır. Bu oranın düşük olması daha çok geçmişteki ormancılık anlayışının odun üretimine dayalı olmasından kaynaklanmaktadır. Odun üretim fonksiyonuna en uygun formun aynıyaşlı ormanlar olarak kabul edilmesinden dolayı, değişikyaşlı ormanlara gereken önem verilememiştir. Fakat günümüzde ekosistem tabanlı fonksiyonel planlama anlayışının hakim olması, hizmet üretimi ve koruma fonksiyonlarının ön plana çıkmasıyla değişikyaşlı ormanlar büyük önem kazanmıştır. Bununla birlikte günümüzde orman ekosistemlerinde sürdürülebilir bir şekilde ve çok amaçlı faydalanma prensibi, plan yapımında Karar Destek Sistemlerinin (KDS) kullanılmasını zorunlu hale getirmiştir. KDS'leri kullanarak ormanlara yapılacak olan müdahalelerin tamamı önceden belirlenebilmekte, herhangi bir müdahale şekli alana uygulanmadan sonucu ortaya koyulabilmekte ve talep edilen amaçlar doğrultusunda en uygun müdahale seçenekleri alternatifler arasından seçilebilmektedir. Bu çalışmada, öncelikle değişikyaşlı ormanların etkin bir şekilde planlanmasına yönelik planlama yazılım modülü ETÇAP (Ekosistem Tabanlı Çok Amaçlı Planlama) KDS'ye entegre edilmiştir. Daha sonra geliştirilen planlama yazılım modülü, örnek bir planlama birimine ait veriler kullanılarak test edilmiştir. Sonuç olarak proje kapsamında yapılmış olan bu tez çalışmasında, değişik yaşlı ormanların planlanmasındaki belirsizliklerin giderilmesine, alınacak olan kararların en doğru şekilde verilmesine ve literatüre önemli katkılar sağlaması beklenmektedir.

The percentage of productive uneven-aged forests in Turkey is about 4.1%. This low ratio is result of the timber-based forest planning approach applied in the past. Because the most appropriate forest formation is even-aged forest for timber production, satisfactory attention has not been given to uneven-aged forests. But the importance of non-timber forest ecosystem values are now being known, multiple-use forest planning approach has been applied in the entire world. However, recently decision support systems are extremely important for planning and management of natural resources because of sustainable and multiple use planning principle from forest ecosystems. Decision Support Systems - DSS is indispensable to generate planning alternatives and determine an optimal management schedule among them to justify sustainable use of forests. The purpose of this study is to integrate of the management planning of uneven-aged forests into ETÇAP (Ecosystem-based multiple-use forest planning) decision support system. Subsequently, developed planning software module is tested with sample data in a case study area. Consequently, the planning model for of uneven-aged forests made in the context of project will also be used in the implementation of contemporary forest management planning process, scientific studies and forestry education.