Distribution, characterization and processing of kestel cassiterite

Abstract

VI ÖZET Bu çalışmanın amacı Erken Tunç Çağı Anadolu insanı tarafından işletilen Kestel/Göltepe yerleşiminde bulunan Kasiterit cevherinin dağılımını, tanımlanmasını ve izabe işlemlerini incelemektir. Kestel kalay kuşağından toplanan çok sayıda maden filizi, toprak, kayaç ve sediment örneklerinin analizi sonucu kalayın bölgedeki dağılımı saptanmıştır. Kestel kalay cevheri ve hematit birlikte bulunurlar. Ateş yakma yöntemiyle çıkarılan Kestel filizleri yan minerallerinden temizlemek için önce parçalanmış, sonra toz hale getirilmiş ve yıkanmışlardır. Bölgede bulunan metalürjik malzemenin ve pota parçalarının incelenmesinde, izabe işleminin potalarda, odun kömürü indirgen olarak kullanılmasıyla gerçekleştirildiği anlaşılmıştır. Alınan sonuçlara göre Kestel Göltepe'nin, Erken Tunç Çağ'ı boyunca Yakındoğu'da, önemli bir yerel kalay madeni olduğu ispatlanmıştır. Elde edilen bulguların ışığında, laboratuvarda yapılan cevher zenginleştirme işleminde tek bir yıkama ile %10 dolayında kalay zenginleştirilmesi sağlanmıştır. Ayrıca %10 gibi küçük oranda kalay içeren bir filizin basit pota fırınında sadece odun kömürü kullanılarak indirgenmesi gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada, kasiterit analizinin amonyum iyodür ile kalsinasyonunda yeni bir yöntem uygulanmıştır. Bu şekilde açığa çıkan kalay TOPO ile kompleks oluşturup organik bir faza çekilmiştir. Tüm analitik ölçümler AAS kullanılarak yapılmıştır.

ABSTRACT The purpose of this study was to investigate the distribution, characterization and processing of tin at Kestel/Göltepe site that was exploited by the smithers of Early Bronze Age Anatolia. Analysis of many ore, soil and sediment samples established that the distribution of tin mineralization in the Kestel tin zone, is associated with the hematite. The ores which are mined by fire setting is then crushed, powdered and washed to remove the gangue minerals and concentrate cassiterite. Analysis of metallurgical materials and many crucible fragments revealed that the smelting of cassiterite concentrate were done in crucibles using charcoal as the reducing agent. The results of the studies proved that Kestel/Göltepe was a major local source of tin during the Early Bronze Age Nearest. In accordance with the results, ore dressing experiments on Kestel cassiterite showed that the ore can be enriched as much as 10% by single washing. It was also shown that such low tin containing concentrate could be reduced to metallic tin by charcoal in bowl a furnace. In this study, a modified cassiterite analysis method is developed in which the cassiterite is fused by ammonium iodide. The liberated tin is extracted to an organic phase after complexing with TOPO. All analytical measurements were done by using Atomic Absorption Spectrometer.