Organik fosforlu insektisitlere mesleki ve indirekt maruz kalmanın toksikolojik yönden izlenmesi

Abstract

82 VI. ÖZET Pestisitlere maruziyetin ölçülmesi çeşitli şekilde yapılabilir. Biyolojik izleme ana madde ve metabolitlerinin veya oluşan cevabın göstergesinin ölçümüne olanak sağlar. Ancak, etkin bir şekilde kul lanımı için spesifik sağlık etkisini oluşturacak madde miktarının bi linmesi gerekir. Ülkemizde yaygın olarak kullanılan, kazaen veya kasıtlı olarak zehirlenmelere neden olan organik fosforlu insektisitlerin sağlığa olan etkisi, metabolit ve indikatör ölçümü ile izlenmeye çalışılmıştır. Bu ne denle, vektör mücadelesinde çalışan işçiler, tarım işçileri ve organik fosforlu insektisitlerle zehirlenenlerin kolinesteraz düzeyleri tayin edi lerek maruziyet dereceleri saptanmak istenmiştir. Spektrofotometrik yöntemlerle yapılan analizlerde organik fosforlu insektisitlere maruz kalan vektör mücadele işçilerinin maruziyet öncesi tam kan kolineste raz düzeyi 6.48 ± 0.69, plazma düzeyi 2.61 ± 0.44, eritrosit düzeyi 3.83 ± 0.91 (IU/ml) dir. Aynı işçilerin maruziyet düzeyleri ise tam kan 3.76 ± 0.64, plazma 1.32 ± 0.33, eritrosit 2.43 ± 0.51 (IU/ml) dir. Vektör mücadele işçilerinin maruziyet öncesi ve maruziyet kolinesteraz düzeyleri farkı da istatistiksel olarak değerlendirildiğinde anlamlı bu lunmuştur (p<0.001). İşçilerle aynı yörede yaşayan ve mesleki olarak in sektisitlere maruz kalmayan kontrol grubunun ilaçlama sezonu koli nesteraz düzeyleri tam kan 5.1 1 ± 0.87, plazma 2.37 ± 0.71, eritrosit 2.74 ± 0.94 (IU/ml) dür ve işçilerle karşılaştırıldığında fark anlamlı bulun muştur (p<0.001). İşçilerin ortalama kolinesteraz düzeyi inhibisyonunun fazla (tam kan %42, plazma %45 olmasına rağmen zehirlenme belirti ve bul gusu görülmemiştir. Ancak, Dünya Sağlık Teşkilatı % 30-50'lik kolines-83 teraz inhibisyonunda ortamdan uzaklaşmayı önermektedir. Organik fosforlu insektisitlerle zehirlenenlerin serum kolines- teraz düzeyleri 1365 ± 947 U/l, kontrol grubunun 6619 ± 1591 U/l'dir. İstatistiksel olarak değerlendirildiğinde fark anlamlıdır. Organik fosforlu insektisitlere maruz kalan tarım işçilerinin serum kolinesteraz düzeyleri ortalama 4612 ± 752 U/l, kontrol grubunun 5512 +1110 U/l ve aralarındaki fark istatistiksel olarak önemlidir (p<0.001). Tarım işçilerinin idrarda alkil fosfat analizleri FPD de- dektörlü gaz sıvı kromatografla yapılmış ve DMP düzeyi ortalaması 0.23 ± 0.19 mg/1 saptanmıştır. Tarım işçilerinin kolinesteraz ile DMP düzeyleri arasında korelasyon bulunmamıştır (r = 0. 1 79). Diklorvos üreten fabrikada üretimde çalışan 7 kişinin DMP düzeyi aynı gaz kromatografik yöntemle ölçülmüş ve ortalaması 0.79 ± 0.7 mg/1 olarak bulunmuştur. Kontrol grubu ile aralarındaki fark Mann Whitney U İstatistiksel yöntemi ile anlamlı bulunmuştur (p<0.001). Kolinesteraz düzeyinin genetik faktörler, hastalıklar ve bireysel farklılıklar nedeniyle oldukça geniş olması ve düşük düzeydeki maru- ziyeti göstermemesi, yeni araştırmalar yapılmasına neden olmuştur. Düşük düzeydeki maruziyeti gösteren alkil fosfat analizleri ise daha ziyade tarama analizleridir. Ancak, mevcut metodlar geniş çaplı tara malar yapmak için uygun değildir. Daha kolay metotların geliştirilmesi gereklidir.

84 VII. SUMMARY Pesticide exposure could be estimated in several ways. Biological monitoring includes the measurement of parent compounds, their metabolites and indicator of responses. However, to be used effectively, the relationship between the concentration of a chemical and a specific health effect must be known. In this study, metabolites and an indicator response of organophosphorus compounds were measured in biological samples of workers, controls and poisoned patients for assessment of exposure. Pre-exposure and exposure levels of acetylcholinesterase were measured and pre exposure mean cholinesterase activity of workers was as follows: whole blood 6.48 ± 0.69 IU/ml, plasma 2.61 ±0.44 IU/ml red blood cells 3.83 ± 0.91 IU/ml Mean Exposure value of the same group was 3.76 ± 0.64 IU/ml for whole blood, 1.32 ± 0.33 for plasma and 2.43 ± 0.51 IU/ml for red blood cells. Difference of pre-exposure and exposure levels was statistically significant (p<0.001). Although, % depression of ChE level was high (%42 for whole blood, %49 for plasma) and almost within the mild poisoning range, signs and symptoms of poisoning were absent. Nevertheless, World Health Organization recommends, removal of workers from further contact with pesticides until ChE levels return to normal for 30-50% depression. Mean cholinesterase levels of control group living in the same area with vector control workers was 5.1 1 ± 0.87 IU/ml for whole blood, 2.37 + 0.71 IU/ml for plasma and 2.74 ± 0.94 IU/ml for red blood cells for in season. Mean cholinesterase value of poisoned patients was 1365 ± 94785 U/l whereas mean value of control group was 6619 ± 1591 U/l and the difference was significant (p<0.01). Mean serum cholinesterase value of agricultural workers exposed to organ ophosphate insecticides was 4612 + 752 U/l and 5512 + 1110 U/l for unexposed control group. Difference was found significant (p<0.001) Urine samples from the same agricultural workers were analysed for alkyl phosphate metabolites. Gas - chromatograph equipped with a FPD detector was used for the analysis. Mean DMP level of workers was 0.23 ± 0.19 mg/1. Correlation coefficient of serum cholinesterase and alkyl phosphate levels was r = 0.179. Urinary alkyl phosphate metabolite (DMP) of workers working at a DDVP formulating plant was analysed with the same gas - chromatographic method and mean DMP level was determined as 0.79 ± 0.7 mg/1. Difference with the control group was fotrnd significant (Mann Whitney U test). Owing to significant inter and intra person variation of cholinesterase levels, as well as genetic and disease factors, ChE values are difficult to interpret, and do not show low-level exposures. Alkyl phosphate analyses are recognised as `gold standart` for measuring current exposure to organophosphates even at low levels. But, the methods available for analysis of alkyl phosphates are not practical for routine analysis. The establishment of an easy to use, reliably accurate and reproducible analytical method would greatly facilitate further investigation of the relationship between urinary alkly phosphate levels and existing toxicology data.