İç Anadolu şartlarında yetiştirilen hoştayn ineklerde değişik mevsimlerin süt ve döl verimi özelliklerine etkisi

Abstract

108 6. ÖZET Bu araştırma, iç Anadolu sarflarında mevsimsel çevre şartlarının, Holştayn ırkının süt ve döl verimi özelliklerine etkisün ortaya koymak, bu özellikler bakımından Holştayn ırkının, iç Anadolu şartlarında ne derecede başarılı olacağını tesbit etmek ve Holştayn yetiştiriciliğine ışık tutmak amacıyla yapılmıştır. Araştırmada; süt verimi, laktasyon süresi, kuru dönem gibi süt verimi özellikleri ile; ilkine gebe kalma ve buzağılama yaşlan, servis periyodu, bir gebelik için tohumlama sayısı; buzağılama, abort, ölü doğum, ikizlik, gebe kalma ve sterilite oranları, buzağılama aralığı ve gebelik süresi gibi döl verimi özelliklerine, değişik mevsimlerirı etkisi in celenmiş ve ayrıca bu. özellikler yıl grupları içinde de ele alınmıştır. Araştırma, Bala Tarım işletmesi' nde yürütülmüş, araştırma materyalini bu işletmede yetiştirilen Holştayn sürüsü oluşturmuştor. Bu sürüden, 1992 yılı içerisinde süt ve döl veri mine ait veriler toplanmıştır. Ayrıca, işletmenin 1985- 1991 dönemine ait (yedi yıllık) süt ve döl verimi kayıtlarından da yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda; ortalama 2 x 305 EÇ süt verimi, ilkbahar, yas, sonbahar ve kış mevsim gruplarına göre sırasıyla; 4924.3, 5183.8, 5050.4 ve 4622.7 kg olarak bulunmuştur. Laktasyon süresi, aynı mevsim gruplarında sırasıyla; 291.9, 298.5, 282.4 ve 267.8 gün; kura dönem süresi ise aynı sırayla.; 77.5, 81.2, 82.2 ve 84.3 gün olarak hesaplanmıştır. Yaz mevsi minde buzağılayan grupta, en yüksek süt verimi ve en uzun laktasyon süresi; kış mevsiminde buzağılayan grupta ise en düşük süt verimi ve en kısa laktasyon süresi tesbit edilmiştir. Yıl grupları arasında ise süt verimi 3654.0- 6051.3 kg, laktasyon süresi 271.0- 310.3 gün arasında değişen değerlerde bulunmuş ve her iki özellik bakımından da mevsim ve yıl grupları arasındaki farklar, ayrıca bu özellikler bakımından yıl x mevsim interaksiyonları istatistiki ola rak önemli bulunmuştur (P<0.001). Kuru dönem, optimum süreye en yakın olarak ilkbahar mevsiminde buzağılayan grupta (77.5 gün) tesbit edilmiş ve bu özelliğe mevsimin etkisi istatis tiki yünden önemsiz çıkmıştır. Buna karşılık yıl gruplarında bu süre, 70.4-100.4 gün arasındadeğişen değerlerde hesap edilmiş olup, yıl grupları arasındaki farklar (P < 0.001 ) ve yıl x mev sim interaksiyonu (P< 0.05) istatistiki yönden önemli edersi tesbit edilmiştir. Döl verimi özellikleri arasında ilkine gebe kalma yaşı, en küçük sonbahar mevsiminde tohumlanan grupta (592.4 gün), en büyük kış mevsiminde tohumlanan grupta (609.2 gün) ; il kine buzağılama yaşı ise, en küçük ilkbahar mevsiminde (860.7 gün); en büyük sonbahar mev siminde (836.7 gün) buzağılayan grupta, tesbit edilmiş ve her iki özellik bakımından da mevsim grupları arasındaki farklar istatistiki önemde bulunmamıştır. Servis periyodu, ilkbahar ve yasın buzağılayan gruplarda (1 15.4 ve 1 1 1.6 gün), kış ve sonbaharda buzağılayan gruplardan (109.2 ve 96.9 gün) daha usun bulunmuş olup, bu özellik bakımmdan mevsim grupları arasındaki farklar istatistiki olarak önemli bulunmuştur (P< 0.01). Yıl gruplarında ise bu süre, 94.9- 132.7 gün arasında bulunmuş ve yıl grupları arasındaki farklar da istatistiki yönden önemli ola rak tesbit edilmiştir (P<0.001). Bu özelliğe ait yıl x mevsim interaksiyonu ise önemli bulun mamıştır. Mevsim gruplan arasında bir gebelik için tohumlama sayısı, 1.5-1.8 arasında bulun muş ve bu özellik bakımından mevsim grupları arasında önemli farklar tesbit edilmemiştir. Yıl gruplarında ise bu sayı 1.3-1.9 arasında değişen değerlerde bulunmuş olup, yıl grupları arasında bu özellik bakımından farkların istatistiki yönden önemli olduğu saptanmıştır (P<0.001). Ayrıca bu özelliğe ait yıl x mevsim interaksiyonu da önemli bulunmuştur (P<0.05). Buzağılama oranı, mevsim grupları içinde % 91.5- 93.6; yıl grupları içinde 9b 90.3- 94.9; abort oranı ise mevsim gruplarında 3S 3.5- 5.5, yıl gruplarında 3S 3.2- 5.5 arasında bu lunmuş ve her iki özellik bakımından da mevsim ve yıl grupları arasında istatistiki önemde fark lar tesbit edilmemiştir. Ölü doğum oranı, mevsim gruplarında 9& 2.5- 3.0 arasında bulunmuş ve bu özellik bakımından da mevsim grupları arasındaki farklı istatistiki önemde bulunmamıştır. Yıl gruplarında ise ölü doğum oranı, 3S0.9- 5.4 arasında değişen değerlerde olup, bu özellik bakımından, % 5.4 ölü doğum oranıyla 1987 yılının, diğer yıl gruplarıyla aralarındaki farklılığın istatistiki yönden önemli olduğu tesbit edilmiştir (P < 0.05). Tohumlama mevsimlerine göre incelenen ikiz doğum oranı, kış ve yazın tohumlanangrupta (% 2.5 ve % 2.2).. sonbahar ve ilkbaharda tohumlanan gruptan (9b 1.3 ve 0.?) daha faz la tesbit edilmiş ve bu özellik bakımından mevsim grupları arasındaki farklar istatistiki önemde bulunmamıştır. Buna karşın yıl grupları içinde, 1991 ve 1992 yıllarında en fazla ikizlik olayı gözlendiği için ( %5.3 ve % 4.2) bu yılların, diğer yıl gruplarıyla aralarındaki farkların istatisti ki yönden önemli olduğu saptanmıştır (P < 0.05). Yine tohumlama mevsimine göre hesaplanan gebe kalma oranı, mevsim grupları arasında yaz ve sonbaharda tohumlananlarda {% 89.7 ve % 84.9), kısın ve ilkbaharda tohumlananlardan (% 79.0 ve % 78.4) daha fazla bulunmuş olup, gele kalma ve sterüite oranlan bakmandan mevsim grupları arasında istatistiki yöreden önemli farklar tesbit edilmiştir (P < 0.05). Mevsim grupları arasında buzağılama aralığı, 380.2- 397.0 gün arasında bulunmuş olup, en kısa süte sonbahar, en usun süre ilkbahar buzağılamalarından elde edilmiştir. Yıl grupları arasında ise bu süre 374.6- 416.8 gün arasında değişen değerlerle olup, bu özellik bakımından mevsim grupları arasında (P < 0.05) ve yıl grupları arasında (P <0.001) istatistiki yönden önemli farklar tesbit edilirken, bu özelliğe ait yıl x mevsim interaksiyonu önemli bulun mamıştır. Gebelik süresi bakımından ise, mevsim grupları içinde en kısa süre yasın buzağılayan grupta (278.6 gün), en uzun süre kısırı buzağılayan grupta. (280.3 gün) tesbit edil miş ve mevsim grupları arasındaki farklar istatistiki önemde bulunmuştur (P < 0.05). Yıl grup ları arasında ise bu süre, 277.5- 281.9 gün arasında değişen değerlerde bulunmuş olup, yıl grupları arasındaki farklar da istatistiki yemden önemli olarak belirlenmiştir (P<0.001). Ayaca. bu özelliğe ait yıl x mevsim interaksiyonu da önemli bulunmuştur (P<0.0 1 ). Bu araştırma sonuçlarına göre, mevsimsel çevre şartlarının, incelenen çoğu süt ve döl verimi özellikleri üzerinde önemli etkisinin olduğu, fakat sıcak mevsim ve aylarda bu verim lerde doğal bir sonuç olarak beklenen düşüşün, çok fazla olmadığı görülmektedir. Bu nedenle, Bala Tarım İşletmesinde başarılı bir Holştayn yetiştiriciliği yapıldığı ve hu ırkın, İç Anadolu şartlarında da başarı ile yetişürilebileceği sonucuna varılmıştır.

111 7. ÎNGÎLÎZCE ÖZET ( SUMMARY) The Effect of Season, on Milk, and Reproductive Traits of Holstein Govs in Middle Anatolian Conditions. The study vas carried out at Bak State Farm to investigate the effect of seasonal conditions on milk and reproductive treats of Holstein cattle in Middle Anatolia. The characteristics studied were; milk yield, lactation length, dry period and reproductive traits as ages at first conception and calving, service period, the number of insermnation per conception; calving, abortion, stillbirth, twinning, conception and sterility rates, calving interval and gestation period. The date, relating to milk and reproductive traits were recorded in 1992. In addition, farm records of mük and reproductive performance in the period of 1985 - 1991 were also used. According to the results, average ( 2 x 305 ME) milk yields vere 4924.3, 5183.8, 5050.4 and 4622.7 kg. and lactetion lengths were 291.9, 298.5, 282.4 and 267.8 days in spring, summer, autumn and winter, respectively. Dry periods vere 77.5, 81.2, 82.2 and 84.3 days in same order. The highest milk yield and longest lactation period were obtained in summer group, the lowest milk yield and shortest lactation period vere in vinter group. Milk yields and lactation lengths vere ranged from 3653.9 to 6051.3 kg; from 271.0 to 310.3 days, among the years studied. The differences for milk yield arid lactation length among season and year groups vere found highly significant (P<0.001). The year x season interaction vas also significant (P<0.001). The shortest dry period vas found in the spring calving group (77.5 days) and no significant influence of carving season on this trait vas detected. However, this period vas ranged from 70.4 to 100.4 days in ihe year groups. The differences among year groups (P<0.001) and the year x season interaction (P<0.05) vere found significant.112 Among the reproductive traits, the shortest end longest first conception ages vere found ixi the autumn (592.4 days) arid winter iiiseminated group (?439.2 days), respective!!?. `The first calving age vas found 860.7 days in spring and 886.7 days in autumn calving groups. The differences for both, traits vere not significant among season groups. Service periods in spring and summer groups vere longer than in vinter and autumn groups. The differences among season groups vere statistically significant (P<0.01). This period vas ranged from 94.9 to 132.7 days in year groups. The differences among year groups vere also found significant (P<0.001). The year x season interaction for this trait vas not significant. The number of inseminations per conception vere ranged from 1.5 to 1.8 and from 1.3 to 1.9 in season and year groups, respectively. The significant differences vere observed only among the year grcmps (P<0.001). In addition, the year x season interaction for this trait vas a]so statistically significant (P<0.05). Calving rates vere ranged from 91.5 to 93.6% and from 90.3 to 94.9% for the season and 3!ear groups, respectivelly. The abortion rates vere ranged from 3.5 to 5.5%; and from 3.2 to 5.5% in the above order. The differences for both trans vere not significant among the season and year groups. Stillbirth rates vere ranged from 2.5 to 3.0% in season groups and the influence of calving season on this trait vas not significant On the other hand, this rate vas ranged from 0.9 to 5.4% in year groups. The differences for this trait vere significant among the year groups (P<0.05). Tvinning rates in vinter and summer iriserninations (2.5 arid 2.2%) vere higher than in autumn and spring inseminatioris (1.3 and 0.7 %). The influence of insemination season on tvinning vas not significant. Hovever, it vas deteiTnined that the differences betveen years of 1991, 1992 and the other year groups, vere significant (P<0.05). The conception rates in summer and autumn insemmation (89.7 and 84.9 %) vere higher man vinter and spring (79.0 and 78.4 %) groups. The differences for conception rates among season groups vere significant (P< 0.05). Calving intervals vere ranged from 380.2 to 397.0 days in season groups.113 The shortest period vas obtained iiı autumu, ihe longest period vas obtained in spring calvmgs. This period was ranged from 374.7 to 416.8 days in 3?ear groups. The differences for this trait vere significant among season groups (P< 0.05) and year groups (P< 0.001). Hovever, the year x season interaction for mis trait was not significant. Gestation period was the shortest in summer group ( 278.6 days) and longest in winter group (280.3 days). The differences among season groups vere significant (P<0.05) end among the year groups vere highly significant (P< 0.001). The 3`ear x season interaction for this trait vas also significant (P< 0.01). Depending on the results, it may be concluded that seasonal conditions have significant influences on milk and reproductive traits. It may also be stated that Hols-teins demonstrate a satisfactory performance under the prevailing conditions at Bala State Farm.