Berberis crataegina Dc. (Karamuk) üzerinde araştırmalar

Abstract

Yetiştikleri bölgelerde halk arasında geniş olarak kullanılan Berberis türleri, Avrupa ve Asya kıtalarına dağılmış olarak bulunmaktadırlar. Ekstreleri şeklinde tonik, ateş düşürücü, diüretik, hipotansif, antimikrobiyel, yara iyileştirici, göz enfeksiyonlarında, deri hastalıklarında, sindirim rahatsızlıklarında kullanılan bu türler özellikle içerdikleri alkaloitler bakımından araştırılmışlardır. Anadolu' da 4 Berberis türü doğal olarak yetişmektedir. Bu türlerden Berberis crataegina DC. ( Karamuk ), İç Anadolu bölgesinde yaygın olarak bulunmaktadır. Halk arasında yaprak ve meyvaları besin olarak kullanıldığı gibi; köklerin sulu ekstresinin antidiyabetik, köklerden elde edilen külün de yara iyileştirici ve deri hastalıklarında kullanıldığı bilinmektedir. Bitkinin köklerinde klasik farmakope analizleri yapıldığında kül miktarı % 1.70-1.72, kurutmada kayıp % 5.90-6.01, suda çözünen madde miktarı % 8.00-10.00 ve alkolde çözünen madde miktarı ise % 5.85-7.88 olarak bulunmuştur.Etken maddeler için bazı ön denemeler yapıldığında; köklerde alkaloit olduğu sonucuna varılmıştır. Karamuğun köklerinin etanollü ekstresinden elde edilen alkaloit fraksiyonundan kolon kromatografisi ve İTK ile köklerdeki alkaloitler tespit edilmiştir. Bunlar palmatin, berberin, jatrorhizin ve rnagnoflorindir. Alkaloit fraksiyonu elde edilişi sırasında oluşan çökelekten, kolon kromatografisi ile major alkaloit olan berberin izole edilmiştir. Bu maddenin yapısı UV, H-NMR, C-NMR ve MS spektroskopik yöntemleri ile aydınlatılmıştır. Köklerde bulunan alkaloit miktarı spektrofotometrik yöntemle berberin üzerinden % 2.24 olarak bulunmuştur.86 Köklerin yakılması sonucu elde edilen külde Atomik Absorbsiyon Spektrofotometrisi yöntemi ile bakır miktarı 858.8 //g/g; çinko miktarı ise 759.7/ug/g olarak saptanmıştır. Yapılan antifungal aktivite deneyleri sonucu izole edilen berberin alkaloitinin, oldukça güçlü bir antifungal spektruma sahip olduğu bulunmuştur. Berberin sadece A niger ve C. albicans' a etkisizken, E. floccosum, M. canis, P. ostreatus, A boyda, N. oryzae, D. rostrata, S. atra' ya karşı güçlü ve C. lunata' ya karşı da orta derecede etkili olduğu gözlenmiştir. Köklerden elde edilen alkaloit fraksiyonunun da E. floccosum, P. ostreatus, N. oryzae, S. atra' ya karşı güçlü ; A boydii, C. lunata, D. rostrata ya karşı ise orta derecede aktiviteye sahip olduğu bulunmuştur. Sulu ekstrenin ise E. floccosum, A boydii' ye karşı güçlü; P. ostreatus, N. oryzae, C. lunata, D. rostrata' ya karşı da orta derecede etkili olduğu tespit edilmiştir. Berberinin, antibakteriyel aktivite deneyleri yapıldığında S. aureus, C. diptheriae' ye karşı etkili olduğu saptanmıştır. Buna karşılık alkaloit fraksiyonunun sadece C. diptheriae ve C. hoffmanni' ye karşı düşük aktiviteye sahip olduğu; sulu ekstrenin ise hiç antibakteriyel aktivitesinin olmadığı bulunmuştur. Sıçanlar üzerinde yapılan deneylerle sulu ekstre ve alkaloit fraksiyonunun hipoglisemik aktivitesi araştırılmıştır. Bu deneylerin sonucunda her iki numunenin de hipoghsemik aktivitelerinin olmadığı saptanmıştır.. Antidiyabetik aktivite deneyi ise izole edilen berberin ile yapılmıştır. Yine sıçanlar üzerinde yapılan bu deney sonucunda berberinin geçici de olsa bir antidiyabetik potansiyele sahip olduğu sonucu bulunmuştur.

Berberis species, used as folk medicines in their growing regions, are widely spread in Europe and Asia. These species, used as tonic, antipyretic, diuretic, hypotensive, antimicrobial, antiseptic and also used in treatment of eye infections, skin diseases, digestive disorders in the form of their extracts, are especially investigated for the alkaloids which they contain. In Anatolia 4 Berberis species grow naturally. Berberis crataegina DC. is among these species and grows widely in Central Anatolia. While its leaves and fruits are used as nutriment in folk medicine, it is also known that water extract of roots is used as antidiabetic and the ash which is obtained from the roots is used in treatment of wounds and skin diseases. After having performed general pharmacopoeia analysises on the roots, some preliminary studies were done for active compounds and then presence of alkaloids was determined. The alkaloids of the roots were determined in the alkaloid fraction which was obtained from the ethanolic extract, using column and thin layer chromatography, namely palmatine, berberine, jatrorrhizine and magnoflorine. Berberine, the major alkaloid, was isolated from the precipitate which was obtained from the alkaloid fraction using column chromatography. The structure elucidation of this compound was performed using spectroscopic techniques such as UV, % NMR, 13C NMR and MS. The total alkaloid percentage in the roots, determined by spectrophotometric method, was % 2.24 refer to berberine. In the roots' ash the quantity of copper and zinc were determined by Atomic Absorption Spectrometry method as 858.8 and 759.7// g/g.88 As a result of antifungal experiments berberine, the isolated alkaloid, was found to possess a wide antifungal spectrum. While berberine was not active against A niger and C. albicans, it was noticed that it had a strong activity against E. floccosum, M. canis, P. ostreatus, A boydii, N. oryzae, D. rostrata, S. atra and also had a moderate activity against C. lunata. Also it was found that alkaloid fraction obtained from the roots, had a strong activity against E. floccosum, P. ostreatus, N. oryzae, S.atra and had a moderate activity against A boydii, C. lunata, D. rostrata. An other result was that water extract possessed a strong activity against E. floccosum, A boydii and had a moderate activity against N. oryzae, C. lunata, P. ostreatus, S. atra. After having performed antibacterial activity experiments with berberine, it was observed that berberine was effective against S. aureus and C. diptheriae. However, it was found that alkaloid fraction only had a low activity against C. diptheriae and C. hoffmanni and the water extract had no activity. The hypoglycemic activities of alkaloid fraction and water extract were investigated with experiments which were performed on rats. After these experiments, it was observed that both of the samples had no hypoglycemic activity. An other experiment, antidiabetic activity, was performed with berberine that was isolated from the roots. And as a result of these experiments which were again done on rats, it was determined that berberine had a transient antidiabetic potential.