Parasetamol içeren ikili ilaç kombinasyonlarının farklı dozaj şekillerinden spektrofotometrik tayini

Abstract

ZET Bu çalışmada dört spektrofotometrik metod (Absorbans oranları-, türev UV-, differens- ve Vierordt metodları) basitlik, çabukluk, kesinlik ve doğruluk açısından karşılaştırılmalardır. Bunun için -parasetamolün diğer etken maddelerle ikili karışımlarını içeren değişik dozaj şekillerindeki- dört ticari preparatın analizine uygulanmışlardır. Tayinlere, ortamın pH'ının -yani deneyin asidik veya bazik ortamda yapılması nın- etkisi de incelenmiştir. Sonuçlar istatiksel olarak Newman-Keuls testiyle karşılaştırılmışlardır. Analiz edilen preparatlar şunlardır: 1) Lanagesic tablet (500 mg parasetamol+250 mg mefenamik asit içerir), 2) Kuilil draje (200 mg parasetamol+ 200 mg fenprobamat içerir), 3) Paedisup suppozituvar (125 mg parasetamol+ 5mg doksilamin süksinat içerir), 4) Medised şurup (5 ml'de 120 mg parasetamol+ 1,5 mg prometazin hidroklorür içerir). Lanagesic tabletler, yukarıda belirtilen dört metodla a) 0.02 N metanolik hidroklorik asitli ortamda, b) 0.02 N metanolik sodyum hidroksitli ortamda analiz edildiler. Mefenamik asit için bazik ortamda absorbans oranları metoduyla (215.4/ 237.5)'de, Vierordt metoduyla (263.8+21 5.4)'de ve birinci türev spektrofotometrisiy- le 263.5nm'de elde edilen sonuçlar istisna edilirse her iki bileşik için de güvenilir sonuçlar elde edildi. Hatalı sonuçlar bazik ortamda yapılan çalışmalarda görüldüler. İlk iki metodun hatası ölçüm yapılan dalgaboylarında sodyum hidroksit ve metanolün absorpsiyon yapmasıyla açıklanabilir.Elde edilen sonuçlar istatiksel olarak Newman-Keuls testiyle karşılaştırıldılar ve bazı sonuçlar arasında hem p= 0.05, hem de p= 0.01 düzeyinde anlamlı farklı lıklar bulundu. Fakat sonuçlar değerlendirilirken bu testin sonuçları sadece kendi aralarında karşılaştırdığını ve doğruluk ölçüsü olmadığını gözönünde tutmak gere kir. Çünkü ticari preparatların analizinde geri kazanım etiket dozunun %98'i civarın dadır. Kuilil drajeler 0.02 N hidroklorik asitli ortamda tayin edildiler. Eğer numuneler üzerine ilave edilen standart çözeltilerin % geri kazanımı gözönüne alınırsa, para- setamol Do (243.4)*te, Di (259.0)'da ve A (267.9)'da doğru olarak tayin edilebilir. Fenprobamat için Di (216.7)'de güvenilir sonuçlar elde edilir. Paedisup suppozituvarlar 0.1 N hidroklorik asitli ortamda tayin edildiler. Ve sadece parasetamol için Di (233.3)'de güvenilir sonuçlar elde edildi. Doksilamin süksinat ise numunedeki konsantrasyonu çok düşük olduğundan çalışılan şartlarda tayin edilemedi. Medised şurup 0.02 N metanolik hidroklorik asitli ortamda analiz edildi. Etken maddelerin numuneden ekstre edilmeleri analizin en zor kısmını oluş turdu. Sadece parasetamol için Di (306.7)'de güvenilir sonuçlar elde edildi. Prometazin hidroklorür -numunedeki konsantrasyonu çok düşük olduğundan ve bazik ortamda bozunduğundan- çalışılan şartlarda tayin edilemedi. Elde edilen sonuçlara göre türev spektrofotometrisi en basit ve hızlı metod- dur. Bileşikler hakkında bilgi edinmede ve bilginin işlenmesinde yeni ufuklar aç maktadır. Matriksten ileri gelen bozucu etkinin giderilmesinde de en etkin metod budur. Metodun tek dezavantajı komplike ve pahalı cihazlara ihtiyaç göstermesidir. Differens spektrofotometri ise her çözeltiden -biri asidik ortamda, diğeri bazik ortamda olmak üzere- iki adet hazırlanması gerektiğinden zaman alıcıdır. Absorbans oranlan ve özellikle Vierordt metodunda ise hataya neden olabile cek çok karışık hesaplamaların yapılması gerekmektedir. Fakat basit bilgisayar programlarıyla bu zorlukların üstesinden gelmek mümkündür.

170 SUMMARY SPECTROPHOTOMETRIC DETERMINATION OF PARACETAMOL CONTAINING BINARY COMBINATIONS FROM DIFFERENT DOSAGE FORMS In this study, four spectrophotometric methods (Absorbance ratio-, derivative UV-, difference- and Vierordt methods) were compared from the standpoint of simplicity, rapidity, precision and accuracy. For this reason, they were applied to the analysis of four commercial preparations of different dosage forms which contain binary mixtures of paracetamol with other drugs. The influence of pH on the determinations -whether they were performed in acidic or alkaline media- was also investigated. The results were compared statistically by Newman-Keuls test. The preparations investigated were 1 ) Lanagesic tablets (500 mg paracetamol+250 mg mefenamic acid), 2) Kuilil dragees (200 mg paracetamol 200 mg phenprobamate), 3) Paedisups suppositoires (125 mg paracetamol+ 5 mg doxylamine succinate), 4) Medised suspensions (120 mg paracetamol+1.5 mg promethazin hydrochloride per 5 ml). Lanagesic tablets were analyzed in a) 0,02 N methanolic sodium hydroxide media by four methods mentioned above. Reliable results were obtained except for mefenamic acid by absorbance ratio method at (215.4/237.5), by Vierordt method at (263,8+215.4) and by first derivative UV method at 263.5nm. Unreliable results were occurred in experiments performed in alkaline media. The errors of former two methods can be explained by absorption of sodium hydroxide and methanol at wavelengths where the measurements were made. The results obtained were compared statistically by Newman-Keuls test and between some results significant differences at p= 0.05 and even p= 0.01 levels171 were found. But it should be kept in view that the test enables an in-between comparison of the medhods and is not a measure of accuracy. Because the recoveries obtained for the determinations of commercial tablets were between 98.3-101.1% Kuilil dragees were analyzed in 0.02 N hydrochloric acid. If the % recoveries of the standard addition on samples were taken into consideration, paracetamol can be determined accurately at Do (243.4), Di (259.0) and A (267.9). The results obtained for phenprobamate at Di (216.7) were also reliable. Paedisups suppositoires were analyzed in 0.1 N hydrochloric acid. Just for paracetamol, accurate results can be obtained at Di (233.3). Doxylamine succinate cannot be determined under conditions investigated. Since its concentration is very low. Medised suspension was analyzed in 0.02 methanolic sodium hydroxide. The extraction of the drugs from the matrix was the main difficulty of the analysis. Just for paracetamol reliable results were obtained at Di (306.7). Promethazine hydrochloride cannot be determined under conditions investigated. Because its concentration is very low and it decomposes in alkaline media. According to the results, derivative spectrophotometry ist the simplest and quickest method, which offers new perspectives by data acquisition, and manipulation. It is the most effective method for interference elimination. The only disadvantage of the method is that, it needs compicated and expensive apparatus. Difference spectrophotometry is time consuming since the solutions should be prepared duplicate, either in acidic and alkaline media. Absorbance ratio and especially Vierordt method needs very complicated calculations which can lead to errors. But simple computer programmes can help to overcome this difficulty.