Teucrium alyssifolium stape ve teucrium sandrasicum o. schwarz terpenik bileşikleri üzerinde çalışmalar

Abstract

155 ÖZET Anahtar kelimeler ; Teucrium alyssifolium Stapf; Teucrium sandrasicum O.Schwarz; Lamiaceae; «eo-klerodan diterpenler; alysine A-C; 3-deacetylalysine B; sandrasicum A, B; 6-deacetyl- sandrasicum A; flavanon; alysifolinone; flavonlar; cirsiliol; cirsilineol; cirsimaritin; 6,7,3',4'-tetramethoxyluteolin. Bu çalışma Türkiye'de endemik olarak yetişen Teucrium alyssifolium Stapf ve Teucrium sandrasicum O.Schwarz bitkilerinin terpenik bileşiklerinin araştırılması amacıyla yapılmıştır. Teucrium alyssifolium Stapf bitkisinin aseton ekstresinden disübstitüe furan halkası taşıyan yeni bir neoklerodan iskeletine sahip dört yeni diterpenoid alysine A (lp,6a-dihidroksi-3a,19- diasetoksi-4cc, 18; 14, 16-diepoksi-7-okso-«eo-kleroda-13, 1 5-dien), atys/«e#(ip,4a,6a-trihidroksi-3a,18;19-triasetoksi-14,16-epoksi- 7-okso-«eo-kleroda-13,15-dien), 3-deacetylalysine B (lp/3a,4a, 6a-tetrahidroksi-18;19-diasetoksi-14,16-epoksi-7-okso-weo- kleroda-13,15-dien), alysine C (3a,6a-dihidroksi,4a,18;14, 16- diepoksi-19-asetoksi-7-okso-«eo-kleroda-13,15-dien) ve bir yeni flavanon yapısında bileşik alysifolinone [5,7,5'(veya3') trihidroksi 3'(veya5')-metoksiflavanon] ile bilinen 3 flavon cirsiliol (5, 3', 4' trihidroksi 6,7-dimetoksiflavon), cirsilineol (5,4'-dihidroksi 6,7,3'-trimetoksiflavon),tf, 7, 3',4 '-tetrametoxylut eolin(5-hidr oksi- 6,7,3',4'-tetrametoksiflavon) elde edilmiştir.156 Teucrium sandrasicum O.Schwarz bitkisinin aseton ekstresinden ise monosübstitüe furan halkası ve C-10'da oksijen fonksiyonu taşıyan 3 yeni neoklerodan diterpenoid, sandrasicum A (4a,18;15,16-diepoksi-6a,19-diasetoksi-8p,10P-dihidroksi-«eo- kleroda-13(16),14-dien-20,12-olid), 6-deacetylsandrasicum A (4a,18;15,16-diepoksi-6a,83,10P-trihidroksi-19-asetoksi-weo- kleroda-13(16),14-dien-20,12-olid), sandrasicum B (4a, 10a, 18, 19-tetrahidroksi-15,16-epoksi-«eo-kleroda-13(16),14-dien-20,12- olid) ve bilinen bir flavon olan cirsimaritin (5,4' dihidroksi 6,7- dimetoksiflavon) elde edilmiştir. Elde edilen bileşiklerin yapı tayinleri İR, UV, kütle, *H ve 13C NMR spektral yöntemleriyle saptanmıştır. Özellikle diterpenik bileşiklerin yapı tayininde tek ve çift dimensiyonlu NMR teknikleri (spin decoupling, APT, SINEPT, COSY, NOESY, HETCOR, COLOC, HMBC yararlanılmış ve alysine A ile alysine B bileşiklerinin mutlak konfigurasyonunun tayini için X-ray analizine başvurulmuştur.

157 m SUMMARY Key words : Teucrium alyssifolium Stapf; Teucrium sandrasicu O.Schwarz; Lamiaceae; «eo-clerodane diterpenoids; alysine A-C; 3-deacetylalysine B; sandrasicum A,B; 6-deacetylsandrasicum A; flavanone; alysifolinone; flavones; cirsiliol; cirsilineol; circimaritin; 6,7,3',4'-tetramethoxyluteolin. In this study, Teucrium alyssifolium Stapf and Teucrium sandrasicum O.Schwarz which are endemic plants to Turkey were investigated by chemically. From Teucrium alyssifolium Stapf, four new neoclerodane diterpenoids with novel rearranged skeleton having disübstituted furan ring were isolated; alysine /J(l[3,6a-dihydroxy-3, 19- diacetoxy-4a,18;14,16-diepoxy-7-oxo-neo-cleroda-13,15-dien), alysine B (lp/4a,6a-trihydroxy-3a,18,19-tri acetoxy-14,16- epoxy-7-oxo-«eo-cleroda-13, 15-dien), 3-deacetyl -alysine B (ip,3a,4a,6a-tetrahydroxy-18,19-diacetoxy-14,16-epoxy-7-oxo- «eo-cleroda-13, 15-dien), alysine C (3a,6a-dihydroxy- 4a, 18; 1 4, 16-diepoxy-19-acetoxy-7-oxo-»eo-cleroda- 13, 15-dien). In addition, a new flavanone alysifolinone [(5,7,5'(or3')- trihydroxy 3'(or5') methoxyflavanone] and three known flavones cirsiliol (5,3',4-trihydroxy-6,7-dimethoxyflavone), cirsilineol (5,4'-dihydroxy-6,7,3'-trimethoxy-flavone) and 6,7,3',4'-tetra- methoxyluteolin (5-hydroxy 6,7,3',4'-tetra-methoxyflavone) were obtained.158 From the aceton extract of Teucrium sandrasicum 0. Schwarz, three new neoclerodane diterpenes having monosubstituted furan ring and C-10 hydroxyl group were isolated; sandrasicum A (4a,18;15,16-diepoxy-6a,19-diacetoxy- 8p,103-dihydroxy-»eo-cleroda-13(16), 14-dien-20, 12-olide), 6-deacetylsandrasicum A (4a, 18; 15, 16-diepoxy-6a,8(3, 10J3- trihydroxy-19-acetoxy-weo-cleroda-13(16),14-dien-20, 12-olide) and sandrasicum B (4a, 10a, 18,19-tetrahydroxy-15, 16-epoxy- »eo-cleroda-13(16),14-dien-20, 12-olide) and a known flavone cirsimaritin (5,4'-dihydroxy-6,7-dimethoxyflavone). The structures of the isolated compounds were elucidated based on IR, UV, MS, *H and 13C NMR spectral analysis. Particularly, in the establishment of the structures of diterpenoids, the extensive ID and 2D NMR techniques (spin decoupling, APT, selective INEPT, COSY, NOESY, HETCOR, COLOC, HMBC) were used. The absolute streochemistry of alysine A and alysine B was performed by single crystal X-ray analysis.