Türk Hukukunda andlaşmaların yapılması ve yargısal denetim

Abstract

Uluslararası hukuk ile iç hukuk arasındaki ilişki Türk hukuku açısından tartışmalı bir husustur. Bununla birlikte, andlaşmalara kanun hükmü kazandırmakla Türk Anayasası uluslararası hukuk-iç hukuk farklılığını inkâr eden birci anlayışa yaklaşmıştır. Ayrıca, temel hak ve özgürlükleri düzenleyen andlaşmalar ile kanunlar arasında çıkabilecek uyuşmazlıkta andlaşma hükümlerinin esas alınacağını öngören 2004 tarihli Anayasa değişikliği bağlamında uluslararası hukuk iç hukuk karşısında üstün hale gelmiştir.Bu çalışmada, andlaşmaların Türk hukukundaki yerini belirleyebilmek için öncelikle uluslararası hukuk-iç hukuk ilişkilerine dair kuramsal görüşlere ve karşılaştırmalı incelemeye yer verilmiş, Türk yargı organlarının konuya ilişkin örnek kararları ele alınmış, daha sonra, andlaşmaların yapılmasına ilişkin olarak uluslararası usûle ve bu alanda Türk hukukunda geçirilen aşamalara değinilmiştir.Tez çalışmasının diğer konusunu, andlaşmaların yargısal denetimi teşkil etmektedir. Bu bağlamda, yargısal denetim imkânlarının bulunup bulunmadığı ve yargısal denetimin andlaşma üzerinde mi, yoksa andlaşmanın onaylanmasını uygun bulan kanun ya da andlaşmayı onaylayan kararname üzerinde mi icra edilmesi gerektiği tartışılmış, bu konudaki öğretiye ve karşılaştırmalı incelemeye yer verilmiş, ayrıca, Anayasa Mahkemesinin ilgili kararı tartışılmıştır. Bu, bahsekonu yasal ve idarî işlemlerin yargısal denetimini gerektirmiştir. Bunun yanı sıra, idarî mahkemelerin hukuksal uyuşmazlıkları çözerken andlaşma hükümlerini nasıl esas aldığı hususuna değinilmiştir.Çalışmadaki sonuca, hukukun her zaman çözüm üreteceği anlayışından hareketle varılmıştır.

Relationship between international and domestic law is debatable in Turkish law. However, with treaties granted power of law, the Turkish Constitution approached the monist understanding denying distinction between international and domestic law. Besides, international law was granted supremacy over domestic law in the context of the 2004 Constitutional amendment which provided that in case of conflict between a law and a treaty governing fundamental rights and freedoms, the latter would take precedence.In this study, in order to establish the status of treaties in the Turkish legal system, regard was given particularly to scholars? views and comparative analysis on relationship between international and domestic law as well as to relevant sample decisions of Turkish courts, which was followed by addressing the international procedure on conclusion of treaties and the developments attained in Turkish law in that field.Judicial review of treaties is one another subject covered by the study. In this context, along with scholars? views and comparative analysis as well as the relevant decision of the Constitutional Court, discussion has focused on whether treaties could be judicially reviewed and whether such a review could be exercised on laws approving the ratification of the treaties or on decrees ratifying them. This required examination on judicial review of the abovementioned legislative and administrative acts. In addition, the question of how administrative courts apply provisions of a treaty while solving legal disputes has been addressed.The conclusion reached in this study builds on the understanding that law offers solution at all times.