Menopoz sonrası normal ve osteoporotik tam dişsiz hastalarda alt çene kret rezorpsiyonunun değerlendirilmesi

Abstract

92 ÖZET Alt çene kret rezorpsiyonu, mekanik ve sistemik faktörlerin biraraya gelmesi sonucu hayat boyu devam eder. Son yıllarda kadınlarda mekanik faktörlerin ikinci derecede rol oynadığı, esas faktörün ilerleyen yaş ve menopoz sonrası meydana gelen kemik kaybı olduğu düşünülmektedir. Bu noktadan hareketle çalışmamızda, menopoz sonrası kadın hastalarda iskeletteki trabeküler kemiği temsilen lumbar vertebralar ( L2 - L4 ) ve kortikal kemiği temsilen femur boynu bölgelerinde gözlenen kemik kaybı ile mandibulada sağ ve sol tarafta seçilen ilgi alanlarında görülen kemik yıkımı arasındaki ilişki incelenmiştir. Bu amaç için kemik mineral yoğunluğu (BMD) ve kemik mineral içeriği (BMC) değerlerinin ölçümleri hassasiyet ve netliği kesinlik kazanmış kemik densitometrelerinden en son geliştirilen dual enerji x-ray absorpsiyometri (DEXA) ile yapılmıştır. Çalışmaya katılan hastalar, protez kullanma süreleri, yaşlan ve iskelet kemiklerindeki rezorpsiyon derecelerine göre, üç grup altında toplanmışlar ve oluşturulan gruplar BMD, BMC değerleri bakımından birbirleriyle karşılaştuılmışlardrr. Çalışma bulguları incelendiğinde, aynı yaş ve normal durumdaki kadınlarda, değişik protez kullanma süreleri karşılaştırıldığında, BMD değerleri arasında bir farklılık olmadığı, artan yaşla mandibula kret rezorpsiyonu arasında 70 yaşa kadar bir ilişki bulunmadığı, ancak 71-86 yaş grubunda ölçülen BMD değerlerinin 50-58 yaş grubuna göre önemli derecede düşük olduğu gözlenmiştir. Buna ilaveten, vücutta menopoz sonrası trabeküler kemik yıkımı ile mandibula kret rezorpsiyonu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunurken, kortikal kemikteki rezorpsiyon ile mandibula kret rezorpsiyonu arasında bir ilişki tespit edilememiştir. Artan yaşla vücut kemiklerindeki değişim gözlendiğinde, bu iki parametre arasında anlamlı bir ilişki bulgulanamamıştır. Araştırmamızm sonucunda, protez kullanma süresinin mandibula kret rezorpsiyonunda etkili olmadığı, mandibular osteopeninin artan yaştan ziyade menopoz sonrası kemik kaybından daha çok etkilendiği ve bu kaybm, menopozu takip eden 10-15 yıl içerisinde daha şiddetli görülüp, takibeden yıllarda seviyesini koruduğu, yine mandibıladaki kemik yıkımının vücutta trabeküler kemik yıkımı ile ilişkide93 olduğu, dolayısıyla, osteoporozun birinci derecede etki ettiği alanlar arasında alt çenenin de sayılabileceği ortaya çıkmaktadır. Anahtar Kelimeler: Alveolar kret rezorpsiyonu, alt çene, osteoporoz, Dual Energy X- rayAbsorpsiometri.

94 EVALUATION OF MANDIBULAR ALVEOLAR RIDGE RESORPTION IN POSTMENOPAUSAL WOMEN SUMMARY Resorption of mandibular residual ridge is a multifactorial disease on which both mechanic and systemic factors takes place. In recent years, it is suggested that, the basic reason for residual ridge resorption (RRR) in postmenopausal women is aging and bone resorption due to oestrogen defficiency rather then the mechanical problems. Therefore, this study intends to evaluate the relationship between RRR and the skeletal bones; femur neck as a standard site assessment of cortical bone and lumbar vertebra L2 - L4, as a standard site assessment of trabecular bone in postmenopausal women. For this purpose, bone mineral density (BMD) and bone mineral content (BMC) of selected sites in the mandible and skeletal bones was measured by dual energy x-ray absorptiometry. This method is accepted to have high precision for short and long term studies in vivo. Patients participating in this investigation were classified in three groups according to the length of time that they have used dentures, their ages and their osteoporosis status. These groups were also compared with their BMD, BMC values among each other. The analysis indicate that, there are no correlation between the length of time that they have used dentures and RRR in women of the same age and the osteoporosis status. Although no significant relationship was found between aging and mandibular osteopenia, 71-86 age group has minimum BMD values when compared with 50-58 age group. Besides, lumbar vertebra (L2 - L4) BMD values correlated significant with BMD values of mandible while no such correlation was found with mandible and femur neck BMD values. When the effect of aging is evaluated on skeletal bones, no significant correlation was assessed between aging and both trabecular & cortical bones.95 It was concluded that the length of time that the patients had been edentulous has no effect on RRR in postmenopausal women. Mandibular osteopenia seems to be effected by postmenopausal bone loss due to oestrogen defBciency rather than aging. It has been clearly shown that mandible is one of the critical bone site which osteoporosis do seriously effect. Key Words: Alveolar ridge resorption, mandible, osteoporosis, dual energy x-ray absorptiometry.