Karayoluyla yapılan eşya taşımalarında taşıyıcının 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve CMR Konvansiyonu kapsamında sorumluluğu

Abstract

Karayoluyla yapılan eşya taşımalarında taşıyıcının sorumluluğu, kural olarak, taşıma ulusal boyutta yapılıyorsa, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'na, uluslararası boyutta yapılıyorsa, CMR Konvansiyonu'na tâbidir. Kanun'da ve Konvansiyon'da, taşıyıcıya yüklenen sorumlulukların başlıcaları, zıya, hasar ve gecikme nedeniyle sorumluluk ile fiilî taşıyıcı ve yardımcı kişilerin görevlerini yerine getirmeleri sırasındaki fiil ve ihmallerinden doğan sorumluluk hâlleridir. Hem ulusal hem de uluslararası mevzuatta, taşıyıcının sorumluluğunun yanında sorumluluktan kurtulma sebepleri de hükme bağlanmıştır. Taşıyıcı, sorumluluktan kurtulamadığı durumlarda,sebep olduğu zararı tazminle yükümlü olur. Bu sebeple, kendisine tazminat dâvası açılabilir. Günümüzde, taşıma işlerinin, ticaret hukukundaki önemi artmıştır. Öyle ki, bu konu, 6762 sayılı eski TTK'da, Üçüncü Kitabın Altıncı Faslının İkinci Kısmının,`Eşya Taşıma` başlıklı İkinci Ayrımında hükme bağlanmaktayken; 6102 sayılı yeni TTK'da Dördüncü Kitap olarak karşımıza çıkmıştır. `Taşınma Eşyası Taşıması`, Dördüncü Kitabın Üçüncü Kısmında, Birinci ve İkinci Kısımdan ayrı olarak düzenlenmiştir. Benzer şekilde, daha önceleri uluslararası mevzuatta yeri olan `Değişik Tür Araçlar ile Taşıma`, 6102 sayılı TTK'nın Dördüncü Kitabının Dördüncü Kısmı ile ulusal mevzuatımızda da yerini almıştır. 6762 sayılı TTK'ya nazaran 6102 sayılı yeni TTK'da, taşıma işlerinin daha ayrıntılı olarak hükme bağlanması ve bu konuya ilişkin olarak çoğunlukla farklı veya yeni düzenlemeler getirilmesi sebebiyle, tezimizde, karayolu ile yapılan eşya taşımalarında taşıyıcının sorumluluğu, hem 6102 sayılı TTK hem CMR Konvansiyonu hükümlerine göre incelenecektir. İncelememiz esnasında konumuzla ilgili bazı kitaplara, bilimsel çalışmalarave Yargıtay kararlarına da atıflar yapılmak suretiyle değinilecektir.Anahtar Kelimeler: Taşıyıcı, Karayolu, Eşyaların Karayolundan Uluslararası Nakliyatı İçin Mukavele Sözleşmesi(CMR), Tazminat Dâvası, Zıya, Hasar, Gecikme, Yardımcı Kişiler, Fiilî Taşıyıcı

The liability of the carrier in the transportation of goods by land at national level is subject to the Turkish Commercial Code(TCC) No.6102,whereas at international level it is subject to CMR as a rule.Some of the loaded carrier liabilities in both TCC and CMR are liabilities due to loss,damage or delay and liabilities arising from the acts and omissions of the actual carrier and assistants while carrying out their performance of duties.As well as the liability of the carrier,the reasons for getting rid of the responsibility are also attributed to the provision both in nationaland international legislation.In the cases when the carrier cannot get rid of the liability,he is obliged to compensate the damage caused.Nowadays,the importance of transportation and delivery issues has increased in the Turkish Commercial Law.Consequently,this issue has been regulated independently in Book Four in the TCC No.6102,whereas in the TCC No.6762 it was handled in the Third Book,Chapter Six,Second Part,Item Two under the title of `Carriage of Goods`.In the New TCC,the Third Part of Book Four is devoted separately to the Transportation of Household Items. Similarly,`Transportation via Multimodal Transportation` takes place in national legislation in the TCC Law No.6102, Part Four;wheras it used to be only in international legislation in the past.This report is an attempt to examine the liability of the carrier in the transportation of goods by land according to both the provisions of the TCC and the provisions of CMR due to the fact that there is both regulation of transportation issues in more detail and the introduction of mostly different and new regulations in the TCC No.6102,as compared to the TCC No.6762. The contents of this report will be supported by making reference to some books, articles,scientific researches and Supreme Court decisions.Key Words: Carrier, By land(Road),CMR Contract for the International Carriage of Goods by Road, Legal Action for Compensation of Damages, Loss, Damage(Harm), Delay, Assistants, The Actual Carrier