Asperula Taurina L. Subsp. Caucasica (Pobed) Ehrend. üzerinde çalışmalar

Abstract

84 ÖZET Asperula taurina subsp. caucasica, ülkemizde, Doğu Karadeniz Bölgesi'nde yetişmektedir. Bitki kırmızı renkli toprakaltı kısımları ile dikkat çekicidir. Ülkemizde gerek Asperula cinsi, gerekse bu alt tür üzerinde yapılmış bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bitki üzerinde yapılan botanik çalışmalar iki grup altında toplanmaktadır. Öncelikle, bitki morfolojik olarak incelenmiş ve genel görünüşü çizilmiştir. İkinci aşamada bitkinin toprakaltı kısımlarından enine ve boyuna kesiler alınmış ve üzerinde anatomik çalışmalar yapılmıştır. Kimyasal kısımda; tanıma reaksiyonları, miktar tayinleri, ekstraksiyon, izolasyon ve yapı tayini çalışmaları yapılmıştır. Bitkinin topraküstü ve toprakaltı kısımlarında etken maddeler klasik tanıma reaksiyonları kullanılarak yapılmıştır. Miktar tayinleri spektrofotometrik ve Ters Faz YBSK yöntemleri ile yapılmıştır. Bitkinin toz edilmiş toprakaltı kısımlarından hazırlanan ekstrenin 530+2 nm'de verdiği ekstinksiyon ölçülerek spektrofotometrik olarak antrakinon ve total antrakinon miktarları tesbit edilmiştir. Eksternal standart yöntemine göre Mollugin'in kalibrasyon eğrisi çizilmiş ve buradan Ters Faz YBSK ile bu bileşiğin bitkideki miktarı saptanmıştır. Miktar tayini maserasyon ve soxhlet içinde hazırlanan iki ayrı ekstrede gerçekleştirilmiştir. Literatürlerde verilen yöntemlerle iki ayrı ekstre hazırlanmış ve bu ekstrelerden toplam 6 madde (Madde I, II, III, IV, V ve VI ) izole edilmiştir.85 İzole edilen bileşiklerden bazılarının (Madde I, II, III ve IV) saflık kontrolü ve teşhisi için İTK ve YBSK'dan yararlanılmıştır. Bu maddelerden ikisinin yapısı mollugin (Madde I) ve p-sitosterol(Madde II) olarak tayin edilmiştir. Yapılan çalışmalar sonunda Madde V'in glukoz olduğu düşünülmektedir. Diğer üç madde (Madde III, IV ve VI) üzerinde yapı tayini çalışmaları sürmektedir. Anahtar Kelimeler: Asperula, Rubiaceae, Mollugin, p-Sitosterol, YBSK

86 SUMMARY Asperula taurina subsp. caucasica is growing in North Anatolia. The plant consist of a reddish underground part and there is no research carried out on this subspecies. The botanical studies on this plant has been classified into two groups. First of all, plant was investigated morphologically in which general appearence has been drawn. After that the underground part of the plant was studies anatomically in the horizantal and vertical sactions. In the chemical studies; test reactions for main compounds, identification, extraction, isolation and structure elucidation methods were applied to underground parts of A taurina subsp. caucasica. Classical test methods were used for screening the main active principles on whole plant. The amount of total antraquinone and mollugin were determined by spectrophotometric and High Pressure Liquid Chromatographic methods. Quantitative determination was carried out by spectrophotometric and reversed-phase HPLC methods. The extinction of the extract which was prepared from the powdered underground parts of the plant, has been measured at 530±2 nm in order to determine the amount of antraquinone and total antraquinone. The amount of mollugin in the plants was determined by the method of reversed phase HPLC followed by obtaining the Mollugin's87 calibration curve. Quantitative determination of mollugin has been done on the two extracts which were prepared in maseration and Soxhlet apparatus. Two differend methods found in literature have been applied to prepare the extracts in which the 6 compounds were isolated (Compound I, II, III, IV,V and VI). TLC and HPLC methods have been used to determined the purity of certain isolated compounds (I, II, III and IV ). The structure of Compounds I and II were elucidated as mollugin (compound I) and P-sitesterol (compound II) respectively. The extensive studies have shown that the compound V might be glucose and studies for the last three compounds( compound III, IV, VI ) are still in progress. Keywords: Asperu la, Rubiaceae, Mollugin, P-Sitosterol, HPLC