Ankara yöresindeki tatlısu balıklarında görülen helmint enfeksiyonları

Abstract

Ankara Yöresindeki Tatlısu Balıklarında Görülen Helmint Enfeksiyonları Bu çalışma, Ankara ve çevresindeki çeşitli baraj, göl, çay ve ırmakta bulunan tatlısu balıklanndaki helmint enfeksiyonlarının yayılışını tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla Ekim 1995 ile Mart 1997 tarihleri arasında 203 tatlısu balığı incelenmiş olup, balıklardan 3'ü Kurtboğazı barajından, 54'ü Hirfanlı barajından, 120'si Mogan gölünden, 12'si Kirmir (Beypazarı) çayından ve 14'ü Kızılırmak (Kalecik)'tan yakalanmıştır. Boylan ve ağırlıkları ölçülüp, cinsleri tayin edilen balıklardan önce ektoparazit yönünden deri, yüzgeç ve solungaçlarına daha sonra ise; karın boşluğu açılarak, karın boşluğu, iç organlar (karaciğer, dalak, böbrek, kalp, hava kesesi, safra kesesi) ve kan helmintler yönünden incelenmiştir. Toplanan parazitler fizyolojik su ile temizlendikten sonra %70'lik kaynama derecesindeki alkolde veya doğrudan doğruya AFA tespit solüsyonunda tespit edilmiştir. Bulunan bazı parazitler laktofenolde şeffaflandınlarak, bazıları ise Borakslı carmin ile boyanarak teşhis edilmişlerdir. Daha sonra da parazitlere ilişkin ölçümler yapılmıştır. İncelenen 203 balıktan 90'ının (%44,3) parazitli olduğu saptanmıştır. Araştırmada 6 çeşit helmint bulunmuştur. Balıkların %27,1'inde nematod larvası, %13,3'ünde Ligula plerocercoidi, %9,9'unda Bothriocephalus acheilognathi, %4,4'ünde Tetraonchus sp., %1,0'ında Metaserker ve %0,5'inde ise Dactylogyrus sp. bulunmuştur. Paraziter enfeksiyonlar en çok %61,9 ile Turna balıklarında, daha sonra sırasıyla kadife (%47,8), sazan (%45,3) ve gümüş (%21,1) balıklarında saptanmıştır, tatlısu levreğinde ise bir enfeksiyona rastlanmamıştır. Balıklarda daha çok bir cins helmintten ileri gelen enfeksiyonlar (%75,5) gözlenmiştir. Balık türlerine göre, kadife balıklarında Ligula intestinalis plerocercoidi (%29,3) ve nematod larvası (%26,1); sazan balıklannda nematod larvası (%29,7) ve Bothriocephalus acheilognathi (%23,4); gümüş balıklannda nematod larvası (%21,0); turna balıklannda Tetraonchus sp. (%42,9) ve nematod larvası (%38,1) en çok görülen helmintler olmuştur. Anahtar Sözcükler: Tatlısu balığı, helmint, yayılış, Ankara.

Infection of Helminths in Freshwater Fish Seen in the Region of Ankara This study was done to determine the prevalence of helminthic infections of freshwater fish in the dams, brooks, rivers and lakes of Ankara province. With this aim; two hundred and three freshwater fish were examined between October 1995 and March 1997. Three of the fish were caught from Kurtboğazı dam, 54 of them were caught from Hirfanli dam, 120 of them were caught from Mogan lake, 12 of them caught from Kirmir brook, and 14 of them were caught from Kızılırmak river. The lengths of fish were measured, they were weighed and their genus were determined. Firstly, the skins, fins, and gils of the fish were examined for ectoparasites, and later on they were necropsied and their abdominal abdominal regions, interior organs (liver, spleen, kidney, hearth, air bladder, gall bladder) and blood were examined. The collected parasites were washed in saline, and then they were directly fixed in 70% hot alcohol or AFA fixing solution. Some of these parasites were cleared in lactophenol, some of them were stained with borax carmine for determination, and than the parasites was measured. Ninety out of 203 (44,3%) examined fish were found to be infected with parasites. Six species of parasites were recovered in necropsies. 27,1% offish were infected with nematode larvae, 13,3% of them were infected with the pleurocercoid of Ligula intestinalis, %9,9 of them infected with Bothriocephalus acheilognathi, 4,4% of them were infected with Tetraonchus spp., 1,0% of them were infected with metacercaria, and 0,5% them were infected with Dactylogyrus spp. 61,9% of the infected fish were Esox lucius, 47,8% of them were Tinea tinea, 45,3% of them were Cyprinus carpio, 21,1% of them were Albumus escherrichi. No parasite was seen in Perca fluviatilis. 75,5% of infected with just one kind of parasite species. According to fish species; the pleurocercoid of Ligula intestinalis and nematode larvae were 29,3% and 26,1% respectively in Tinea tincae. Nematode larvae and Bothriocephalus acheilognathi were 29,7% and 23,4% respectively in Cyprinus carpio. Nematode larvae were 21,0% in Albumus escherrichi. Esox lucius were infected chiefly with Tetraonchus spp. (42,9%) and nematode larvae (38,1%). Key Words: Freshwater fish, helminthes, prevalence, Ankara.