Karaman ili kuzu besi işletmelerinde karlılık ve verimlilik analizleri

Abstract

65 ÖZET Karaman İli Kuzu Besi İşletmelerinde Kârlılık ve Verimlilik./Rolizleri Bu araştırma, Karaman ili kuzu besi işletmelerinin ekonometrik bir analizim yaparak, işletmelerde kârlılık ve verimliliği etkileyen ve üretim sürecinde kullanılan iktisadi faktörlerin dağılımlarını tesbit etmek; buradan hareketle 3 bazında kuzu besi işletmelerinde optimum kaynak kullanımını sağlamak ve kârlılık ve verimliliği yükseltmek için alınabilecek önlemleri saptamak amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın materyalini, ildeki kuzu besi işletmeleri arasından tabakalı rastgele örnekleme yöntemi ile seçilen 41 adet işletmeden, anket yoluyla sağlanan 1993, 1994 ve 1995 yıllarına ait veriler oluşturmuştur. İşletme sonuçlarının değerlendirilmesinde, kârlılık ve verimlilik analizlerinde, rantabilite rasyoları ve Cobb-Douglas Üretim Fonksiyonu kullanılmıştır. İşletmeler tüm ü bazında değerlendirildiği gibi, işletme ölçekleri itibariyle oluturulan gruplar halinde de incelenmişlerdir. 100 baş ve daha az sayıda kuzuya sahip işletmeler küçük ölçekli, 101-200 baş arası kuzuya sahip olanlar orta ölçekli, 201 ve üzeri sayıda kuzuya sahip olanlar ise büyük ölçekli işletme olarak tanımlanmıştır. KUTU besisinde kullanılan girdi unsurlarının toplam gjrdi içerisindeki yüzde oranlan incelendiğinde; besi materyalinin 60,62; yem'in 27,23; işçiliğin 7,14; veteriner hekim ve ilaç giderlerinin 0,96; amortisman masraflarının 0,53;bakım-onarım masraflarının 0,34 ve diğer giderlerin 0,45 olduğu tesbit edilmiştir. Rantabilite rasyolarından elde edilen değerler incelendiğinde genel olarak en yüksek kârlılığa büyük ölçekli işletmelerin sahip olduğu, bunu orta ve küçük ölçekli işletmelerin izlediği saptanmıştır. Cobb-Douglas Üretim Fonksiyonu çerçevesinde yapılan logaritmik çoklu regresyon analizleri sonucunda küçük ve orta ölçekli işletmelerde ölçeğe göre azalan, büyük ölçekli işletmelerde ise ölçeğe göre artan verim tesbit edilmiştir. Girdi unsurlarının her biri için hesaplanan Marjinal Değer Prodüktiviteleri tüm il bazında olmak ü/ere; besi materyalinde 1,38 TL, yemde 2,04 TL, işçilikle 1,45 TL, veteriner hekim ve ilaç giderlerinde 2,12, bakım-onarım ve amortisman masraflarında 3,08 TL ve diğer masraflarda 4,13 TL olarak saptanmıştır. Araştırma kapsamına alınan işletmelerin fiili ve tahmini iffetim değerlerinden yararlanarak ortalama verimlilik endeksleri hesaplanmıştır.İl ortalamasının baz alındığı endeks değerleri, küçük ölçekli işletmelerde 104,10; orta ölçeklilerde 98,19; büyük ölçekli işletmelerde ise 97,83 olarak saptanmıştır. Anahtar Sözcükler: Cobb-Douglas Üretim Fonksiyonu, Kârlılık, Kaynak kullanımında etkinlik, Kuzu besiciliği, Verimlilik.

66 SUMMARY Analysis of Probitability and Productivity of Latnb Fattening Enîerprises in Karaman Province. The objective of the present study was to determine and to provide the optimum resource usage, the factors that effecting the profitability, productivity and distributatiütı of ecouomic factors vvlıich vvhere used iti pıoduction process iti the lanıb fattening enterprises with performing econometric anah/sis in Karaman province. The data used in the study were surveyed fiom 41 lamb fattening enterprises which vvcrc samplcd using randomly laycr sampling mcthod in ycars 1993, 1994 and 1995. in the evaluation of the enterprise results and in the protiEability and productivity anah/sis, profitability ratios and Cobb-Douglas Production Function vvere used. The enterprises vvere analysed at the province level as vvell as size-classified group levels. The enetrprises werw groupped in accordance to theâr sizes namery smafl-sized (100 lambs ör less), mid-sized (101-200 lambs) and big-sized (210 and över lambs). The proportion of input factors in tota! expenditures, fattening material, feed, labor, veterinary services, depreciation, maintenance costs and other costs; 60,62; 27,23; 7,14; 0.96; 0,53; 0,34 and 0,45 were estimated respectively. The profitability ratios indicated that the highest profitability was observed in the big-sized enterprises, the lovvest vvas in the small-sized vvhüe the mid-sized ones revealed intermediate profitability. According to the results of The Cobb-Douglas Production Function, decreasing returns to scale in the mid-sized and small-sized enterprises, increasing returns to scale in big-sized enterprises vvere detennined. The marginal product values fo lamb fattening production in the area vvhere as foUowing. Fattening material 1,38 TL; feed 2,04 TL; labor 1,45 TL; veterinary services and drug-vaccine 2,12 TL; maintenance-deprictation costs 3,08 TL and other costs 4,13 TL vvere calculated. Average productivity indexes vvere estimated on usin real and predicted production values at the province level. The index values which based on province average were found for small, mid and big-sized enterprises 104,10; 98,19 and 97,83 respectively. Key Words: Cobb-Douglas Production Fınıction, Effectivity of resource use, Lamb fattening, Productivity, Profitability.