Holştayn buzağı ve danalarda cinsiyet gruplarının bazı beden ölçülerine göre çok değişkenli analiz yöntemi ile karşılaştırılmaları ve canlı ağırlık tahmini

Abstract

92 ÖZET Holştayn Buzağı ve Danalarda Cinsiyet Gruplarının Bazı Beden Ölçülerine Göre Çok Değikenli Analiz Yöntemi ile Karşılaştırılmaları ve Canlı Ağırlık Tahmini Antalya bölgesindeki 40 erkek ve 48 dişi Holştayn'a ait canlı ağırlık ve beden ölçüleri verileri araştırmanın materyalini oluşturmuştur.Büyüme erkeklerde 12. aya, dişilerde 18. aya kadar izlenmiştir. Gelişmenin tespiti için canlı ağırlık, cidago yüksekliği, beden uzunluğu, göğüs çevresi ve incik çevresi ölçüleri doğumda, 1., 3., 6., 9., 12, 15., ve 18. ayda alınmıştır. Student t testi özellikle iki grup ortalaması arasındaki farkların karşılaştırılmasında kullanılır. Erkekler bütün yaş gruplarında dişilerden daha ağırdır. Farklar, Student t testi ile doğumda ve 1. ayda önemli (p<0,05) bulunmuştur. Erkelere ait beden ölçüleri ortalanılan da genellikle dişilerden daha yüksektir. Fakat her iki cinsiyet grubundaki farklar 12. ayda sadece incik çevresinde önemlidir (p<0,01). Çok değişkenli analizde, bir bireye ait birden fazla değişken gözönüne alınır. Çok değişkenli istatistik yöntemleri, bir kaç değişkene ait verilerin aynı anda analizi için kullanılmaktadır. Şayet iki çokdeğişkenli populasyona ait ortalamaların karşılaştırılması istenilirse Hotelling T2 testinin kullanılması gerekmektedir. Hotelling T2 testi kullanıldığında ise farklar sadece incik çevresi için 12. ayda önemli bulunmuştur (p<0,01). Her iki cinsiyet grubunda canlı ağırlık ile beden ölçüleri arasındaki korelasyon katsayıları bütün yaş grupları için hesaplanmış ve korelasyon katsayıları önemli bulunmuştur. (p<0,05 or p<0,01). Erkeklerde, canlı ağırlık ile en yüksek ilişkiyi doğum ve 1. ayda beden uzunluğu (0,522 ve 0,534), 3., 6., 9. ve 12. ayda ise göğüs çevresi (0,687, 0,838, 0,861, 0,782) göstermiştir. Dişilerde ise canlı ağırlık ile en yüksek ilişkiyi bütün dönemlerde göğüs çevresi göstermiştir. Dişiler için bu korelasyon katsayıları sırası ile 0,488, 0,695, 0,568, 0.721, 0,871, 0,852, 0,713 ve 0,410'dır. Her bir erkek ve dişi yaş grubu için çoklu regresyon denklemleri oluşturulmuş ve stepwise regresyon tekniği kullanılarak da beden ölçüleri ile canlı ağırlığı tahmin etmek için en iyi regresyon modelleri geliştirilmiştir. Her iki cinsiyet grubunda canlı ağırlığın tahmini için en önemli iki beden ölçüsünün göğüs çevresi ve beden uzunluğu olduğu görülmüştür. Göğüs çevresi ölçüsü erkeklerde 12. dişilerde ise l.,3. ve 9. ayda canlı ağırlık için güvenilir bir regresyon denklemi oluşturulmasında, tek başına yeterli olmuştur. Erkeklerde 9. ayda göğüs çevresi ve cidago yüksekliği ölçülerinden yararlanılarak canlı ağırlık tamini yapılabileceği sonucuna varılmıştır.93 En iyi regresyon modelleri için belirtme katsayıları (R2) sırasıyla erkekler için 0,452, 0,476, 0,602, 0,865, 0,846 ve 0,737; dişiler için ise 0,493, 0,622, 0,654, 0,749, 0,816, 0,873, 0,821 ve 0,666 olarak belirlenmiştir. En iyi regresyon denklemlerine ait tahmin hataları ise sırasıyla erkekler için % 13,3, % 10,2, % 6.2, % 4.8, % 5.5 ve % 4,8; dişiler için ise % 8,7, % 7,5, % 6,4, % 5,4, % 5,2, % 5,6, % 6,6 ve % 8,1'dir. Anahtar Sözcükler: Beden ölçüleri, canlı ağırlık, cinsiyet, çok değişkenli analiz, korelasyon ve regresyon analizi,.

94 SUMMARY Comparsion of Sex Groups of Holstein Calves According to Some Body Measurements by Multivariate Analysis Method and Prediction of Live Weight The material of the research was formed by 40 male and 48 female Holstein calves bred in Antalya area. The growth performance was carried out from birth to 12 months in males and to 18 months in females. For the determination of growth rate; live weight, wither height, body lenght, hearth girth and cannon circumference measurements were taken at birth, 1, 3, 6, 9, 12, 15 and 18 months of ages. The student t test is especially used for comparsion of the differences between two group means. The males found to be heavier than the females at all the age groups. When the student t test was used, the differences were found significant (p<0,05) at birth and 1 st month of age. Average body measurements of the males were generally higher than the females. But the differences between two sexes were found significant (p<0,01) simply for cannon circumference measurement at 12 months of age. In a multivariate analysis, more than one variable belonging to one element is considered. Multivariate statistical methods are used for the simultaneous analysis of data on several variables. If it is wanted to test the equality of the means of two multivariate populations, than the data has to be analyzed by Hotelling T2 test. The differences were found to be significant (p<0,05) simply for cannon circumference measurement at 12 month of age. The correlation coefficients between live weight and body measurements have been determined for all the age groups in both sexes and these correlation coefficients were found to be significant (p<0,05 or p<0,01). Highest correlation coefficients (0,522 and 0.534) estimated between body weight and body length in birth and 1 st month of age in the males. Also, high correlation coefficients (0,687, 0,838, 0,861, 0,782) estimated between body weight and heart girth in the months 3., 6., 9., and 12. For the females always highest correlation coefficients estimated in between the body weight and heart girth measurements. The correlations coefficients for the females group respectively were: 0,488, 0,695, 0,568, 0.721, 0,871, 0,852, 0,713 and 0,410. Multiple regression equations have been determined and the best regression models have been developed using stepwise regression technique to predict the live weight by body measurements for the male and female age groups. The most satisfactory body measurements for estimation of live weight have been shown to be heart girth and body lenght for the both sexes. Heart girth measurement alone was adequate to formulate a reliable regression equation for live weight at 12 month of95 age in the males and at 1, 3, and 9 month of ages in the females. It was concluded that live weight can be estimated by using heart girth and wither height measurements at 9 months of age in the males. The coefficients of determination (R2) for the best regression models have been respectively determined for the males as; 0,452, 0,476, 0,602, 0,865, 0,846 and 0,737 and for females as; 0,493, 0,622, 0,654, 0,749, 0,816, 0,873, 0,821 and 0,666. The errors of estimation for the best regression equations respectively were: 13,3, 10,2, 6.2, 4.8, 5.5 and 4,8 % for the males, 8,7, 7,5, 6,4, 5,4, 5,2, 5,6, 6,6 and 8, 1 % for the females. Key Words: Body measurements, correlation and regression analysis, live weight, multivariate analysis, sex.