Genel işlem şartlarının hakim tarafından denetimi

Abstract

İnsanlık tarihi kadar eski olan sözleşmeler tarihi,bireyler arasında yapılan basitsözleşmeler ile başlamış, Sanayi Devrimi ile gelişen ve karmaşıklaşan üretimzincirleri ile sözleşmeler de karmaşık bir hale gelmiştir. Hızlanan ticari yaşam ilesadece üretim yaptığı alan ile ilgilenen büyük işletmeler, al anında elde ettiği bilgibirikimi ile sözleşmeleri kendi lehine olacak şekilde düzenleyerek işletme riskini enaza indirme çabasına girişmişlerdir. Sözleşme şartlarını kendi lehlerine olacakşekilde düzenleyen işletmeler, zamanla sözleşmenin ekonomik olara k zayıf tarafıolan tüketicileri daha güçsüz hale getirmişlerdir. Ekonominin temel unsurlarınızayıflatan bu durum karşısında tüketicileri korumaya yönelik uygulamalar hukukdünyasında yerini almaya başlamıştır. Ülkemizde de bu durumun bir yansımasıolarak 6098 sayılı TBK'nın 20. 25. maddeleri arasında genel işlem şartlarına ilişkingenel hükümler düzenlenmiştir. Genel hükümler ile birlikte diğer bazı kanunlarda dagenel işlem şartlarına ilişkin hükümler mevcuttur. 6502 sayılı TKHK'nın 5.maddesinde `Haksız Şartlar` adıyla genel işlem şartlarına ilişkin hükümlerdüzenlenmiştir. Türk hukukunda yer alan genel işlem şartlarına ilişkin genel ve özelhükümler ışığında hakim tarafından genel işlem şartlarına ilişkin yapılabilecekdenetim tez konusu olarak ele alın mıştır.

The history of contracts, dating back as old as the history of humanity, hadcommenced with the simple contracts made between individuals; [and evolved] asthe contracts became more complex with the complexified production chainsfollowing the I ndustrial Revolution. With the accelerating speed of the commerciallife, major enterprises that are concerned solely with their production area showedendeavours to minimise the management risks by formulating the contracts in theirown favour, using the know how they accumulated in years on their own productionarea. These enterprises that formulate the contract terms in their own favour havecaused the consumers on the other side of the contract become weaker. In responseto this situation which under mines the basic principles of the economy, practicestowards protecting consumers have made an appearance in the legal world. As areflection of this movement in our Country, general provisions on general terms andconditions have been regulated between A rticles 20 25 of the Turkish Code ofObligations numbered 6098. Together with these general provisions, additionalprovisions on general terms and conditions are codified in certain other laws. InArticle 5 of the Consumer Law numbered 6502, the provisio ns on general terms andconditions are codified under the name `Unlawful Conditions`. In light of thegeneral and specific provisions on general terms and conditions in Turkish Law, the[scope of the] judicial supervision of the general terms and conditi ons is studiedhereunder as the subject of this thesis.