1974-1999 yılları arasında Türkiye`deki tamamlanmış intiharların coğrafi yerleşim birimlerine ve cinsiyete göre dağılımı

Abstract

93 ÖZET `1974-1999 Yılları Arasında Türkiye'deki Tamamlanmış İntiharların Coğrafi Yerleşim Birimlerine ve Cinsiyete Göre Dağılımı` İntihar oranlan sadece Avrupa ülkelerinde değil, tüm dünya ülkelerinde artma eğilimindedir. Dünya Sağlık Örgütü intiharları en önemli halk sağlığı sorunu olduğunu açıklamıştır. Cinsiyet, intiharlarda önemli risk faktörlerinden biridir. Konuya ilişkin istatistikler genel olarak toplam intihar davranışında kadınların, tamamlanmış intiharlarda ise erkeklerin oranının yüksek olduğunu göstermektedir. Yapılan araştırmalar sonucu bazı ülkelerin intihar oranlarındaki cinsiyet dağılımlarının istatistiklerle uyumlu olmadığı da bilinmektedir. Bu nedenle intiharlarda cinsiyet dağılımındaki faklılıkları değerlendirmede; ülkelerdeki coğrafi yerleşim birimlerinin özellikleri, toplumsal cinsiyet rolleri ve kadının statüsü gibi sosyodinamik öğelerin de göz önünde bulundurulması gereklidir. Bu araştırmadaki temel amaç 1974-1999 yılları arasında Türkiye'de coğrafi yerleşim birimlerine (bölge, şehir, köy) ve cinsiyete (kadın-erkek) göre tamamlanmış intiharların dağılımlarının saptanmasıdır. Araştırmada, epidemiyolojik araştırmaların birinci grubunda yer alan tanımlayıcı (deskriptif) araştırmalardan `kesitsel araştırma` modeli kullanılmıştır. Araştırma evrenini; Türkiye'deki 1974-1999 yılları arasında 26 yıllık bir zaman diliminde Devlet İstatistik Enstitüsü'nün (DİE) 'intihar' ve 'nüfus' istatistiklerinde yer alan kişiler oluşturmuştur. Araştırmada, materyal olarak DİE'nin 1974 ile 1999 yılları arasında düzenli olarak yılda bir kez yayınladığı `İntihar İstatistikleri` ile 1970 ve 1990 yılları arasında beş yılda bir yapılan nüfus sayımı sonuçlarına göre hazırlanmış `Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Niteliklerine Ait İstatistikler` adlı kitapçıkları kullanılmıştır. `1974-1999 Yılları Arasında Türkiye'deki Tamamlanmış İntiharların Coğrafi Yerleşim Birimlerine ve Cinsiyete Göre Dağılımı` adlı araştırma sonucunda elde edilen en önemli sonuçlar şunlardır:. Türkiye'de 1974-1999 yılları arasında tamamlanmış intiharların ortalaması %000'de 2,28 dir.İntihar oranları, son yıllara doğru yavaş ama giderek artma eğilimindedir. Belirtilen zaman diliminde erkek intihar oranları, kadın intihar oranlarına göre daha homojen bir dağılım göstermiş, tüm yıllar için erkek intihar oranı kadın intihar oranından yüksek94 bulunmuştur. Erkeklerin toplam intihar oranı ortalaması %000'de 2,72, kadınların toplam intihar oranı ortalaması %000'de 1,83, erkek/kadın intihar oranı ise %000'de 1,48'dir.. Şehir ve köy olarak iki kategoriye ayrılan daimi ikametgah bakımından Türkiye'de 1974-1999 yılları arasında şehirlerdeki intihar oranı, köylerdeki intihar oranından yüksektir. Şehir toplam intihar oranı ortalaması %000'de 3,05 ; köy toplam intihar oranı ortalaması ise 1,36'dır. Belirtilen zaman dilimindeki yılların tamamında; şehir intihar oranlan köy intihar oranlarından, şehirdeki erkek ve kadın intihar oranları köydeki erkek ve kadın intihar oranlarından fazladır. Şehirde toplam erkek intihar oranı %000'de 3,68; toplam kadın intihar oranı %000'de 2,37'dir. Köydeki erkek ve kadın intihar oranları arasındaki fark şehirdekine göre azalmıştır. Köylerde toplam erkek intihar oranı %000'de 1,50 ; toplam kadın intihar oranı %000'de 1,21'dir. Ayrıca şehirdeki erkek ve kadın intihar oranları ile köydeki erkek ve kadın intihar oranları farkları arasındaki fark da istatistiksel olarak anlamlıdır.. İllerdeki intiharların dağılımı 1974-1977 ile 1994-1999 yılları arasında iki grup halinde incelenmiş, ilk 67 ilde iki yıl grubu arasında Manisa ili dışında (1,44) tüm illerdeki erkek/kadın intihar oranlarının değiştiği görülmüştür. İlk 67 ilde erkek/kadın oranının en çok arttığı il Gümüşhane (3,00-5,98) ; en çok azaldığı il ise Kırşehir'dir (5,96-1,28). Toplam intihar oranları ve cinsiyete göre intihar oranları bakımından Karadeniz, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki illere ait intihar oranlarının Ege, Marmara Akdeniz ve İç Anadolu Bölgesindeki illere ait intihar oranlarından daha düşüktür. Genel görünüm itibariyle intihar oranlarının doğudan batıya doğru giderek arttığı saptanmıştır.. Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesindeki intihar oranlan arasında fark vardır. Toplam intihar oranları Ege Bölgesinde (%000'de 3,60) en yüksek, Karadeniz bölgesinde ise en düşük değerine ulaşmıştır (%000'de 1,74). Diğer bölgelere göre erkek intihar oranlan Ege, Marmara ve Akdeniz bölgelerinde yüksektir. Türkiye'nin batısından doğuya doğru gidildikçe kadın intihar oranları artmıştır. Doğu Anadolu ve Güney Doğu Anadolu Bölgesindeki erkek ve kadın intihar oranları arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olmadığı görülmüştür. Bu bölgelerdeki kadın intihar oranı erkek intihar oranından fazladır. Anahtar Kelimeler: Tamamlanmış İntihar, Cinsiyet, Coğrafi Yerleşim Birimi, Kadının Statüsü, Koruyucu Psikiyatri,

95 SUMMARY `The Distribution of Completed Suicides in Turkey between 1974-1999 According To Geographical Residential Units and Gender` Suicide rates tend to increase not only in European countries but also in all countries of the world. The World Health Organization (WHO) has declared suicide as the most important public health problem. Gender is one of the important risk factors in suicides. The statistics related to the subject shows that, in general, women's ratio is higher in total suicidal behaviors, whereas, men's ratio is higher in completed suicides. Still, according to the results of some researches, it has been known that the gender distributions of suicide rates in some countries are not in line with the statistics mentioned above. Therefore, while evaluating the differences among the gender distributions of suicide rates, socia-dynamic factors such as the properties of geographical residential units, social roles of different genders and status of women in these countries should also be taken into consideration. In this study, the main goal is to find out the distribution of completed suicides in Turkey according to geographical residential units (region, city and village) and gender (male-female). In the study, cross sectional research model, which is a descriptive one, is used. The sample of the study is formed of the persons who committed suicide in Turkey between 1974 and 1999, a 25-year period, according to the records of State Statistics Institute (SSE). The annual `suicidal statistics` booklets that have been regularly published by SSE for these years are used as the main material. The most important results of the research, `The Distribution of Completed Suicides in Turkey between 1974-1999 According To Geographical Residential Units and Gender` are listed below : Between the years 1974-1999, the average of completed suicides in Turkey is 2,28 %000. In recent years, the suicide rates have been in a slowly increasing trend. For the same time interval, suicide rates for men have shown more homogeneous distribution than the suicide ratio for women, and for all the years it has been found that the suicide ratio for men is higher than that for women. The total suicide rates for men and women are 2,72 %000 and 1,83 %000, respectively. Suicide rate of average of man/woman of Turkey is 1,48 %000.96 The suicide ratio in cities is higher than the ratio in villages in Turkey between the years 1974-1999 according to the continuous residence divided in two categories as city and village. The average of total suicide ratio in cities and that of villages are 3,05 %000 and 1,36 %000, respectively. For all the years in the time mentioned here, the suicide rates in cities are the suicide rates in villages, also the suicide rates for men and women in cities are higher than those in villages. The total suicide ratio for men in cities is 3,68 %000 and the total suicide ratio for women in cities is 2,37 %000. The difference between the suicide ratio of men and women in villages has been decreased as compared to the suicide ratio in cities. The total suicide for men in villages is 1,50 %000 and the total suicide rate for women in villages is 1,21 %000. Moreover, the change between the differences of the suicide rates for men and women in cities and of suicide rates for men and women in villages is significant statistically. The distribution of suicides in cities has been studied in two groups between the years 1974-1977 and 1994-1999. It has been observed that man/woman suicide rates have changed in all the cities for the first 67 cities except the city Manisa (1,44) between the two groups of the years. Among the firs 67 cities, Gümüşhane (3,00-5,98) has the highest man/women suicide rate and Kırşehir (5,96-1,28) has the lowest. The suicide rates for the cities in Black Sea, Eastern Anatolian and Southeastern Anatolian Regions are much lower than those of Aegean, Marmara, Mediterranean and Central Anatolian Regions in terms of the total suicide ratios and the rates according to gender. As from general view, it has been found out that the suicide ratio from east to west has increased potentially. There are differences between the suicide rates, for seven geographical regions in Turkey. The total suicide ratio has reached its highest value in Aegean Region (3,60 %000) and reached its lowest value in Black Sea Region (1,74 %000). According to the other regions, the suicide rates for men are high in Aegean, Marmara and Mediterranean Regions. The suicide ratio for women has increased from west to east in Turkey. It has been observed that the difference between the suicide ratio for men and women in Eastern Anatolian and Southeastern Anatolian Regions is not significant statistically. The suicide ratio for women in this regions is higher than suicide ratio for men. Key Words: Completed Suicide, Gender, Geographical Residential Units, Status of Woman, Preventive Psychiatry.