TRA1 bölgesinde kümelenme ve yerel kalkınma: Kümelenme potansiyeli olan sektörler üzerine bir saha araştırması

Abstract

Ülkeler tarih boyunca bölgeler arasında yaşanan gelişmişlik farklılıklarının giderilmesine yönelik birçok politika izlemişlerdir. Ancak her ülkede aynı sonucu veren ortak bir politikada uzlaşılamamıştır. 1890' lı yıllarda yoğunlaşmayla literatüre kazandırılan 1990' lı yıllarda popüleritesi artan kümelenme politikası ele alınan yörenin fiziki ve beşeri özellikleri göz önünde bulundurularak belirli alanda uzmanlaşmanın sağlanması amacına yöneliktir. Küreselleşmeyle birlikte ülkelerin sahip olduğu özelliklerin ön plana çıkmasıyla kümelenmenin yerel kalkınmadaki önemi iyice artmıştır. Yapılan çalışmalarda etki düzeyi farklı olmak üzere kümelenmenin yerel kalkınmaya pozitif yönde etkisi olduğu sonucuna varılmıştır.Bu çalışmada diğer bölgelere göre daha az gelişmiş olan TRA1 Bölgesi' nde bulunan Erzurum, Erzincan ve Bayburt illerinde kümelenmenin yerel kalkınma üzerindeki etkisinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda öncelikle kümelenme potansiyeline sahip sektörlerin belirlenmesi amacıyla Nace Rev 2.2' ye göre sınıflandırılmış meslek kollarına ilişkin istihdam ve işyeri sayıları baz alınarak Üç Yıldız ve LQ Analizleri gerçekleştirilmiştir. Belirlenen sektörler üzerine Erzurum, Erzincan ve Bayburt illerine toplam 1128 anket uygulaması yapılarak elde edilen verilere betimleyici ve regresyon analizi yapılmıştır. Yapılan analiz sonuçlarına göre; yerel kalkınmanın ekonomik göstergeleri açısından pozitif etkisi olan küme aktörleri Erzurum, Erzincan ve TRA1 Bölgesi' nde sırasıyla Destekleyici ve Aracı Kurumlar (DESAR), Satıcı ve Tüketici (SATÜK) ve DESAR ile SATÜK değişkenleri olarak saptanmıştır. Bayburt' ta ise Kamu ve Paydaş Destekleri (KAPAYDES)'in negatif etkisi olduğu belirlenmiştir. Yerel kalkınmanın sosyal göstergesini pozitif olarak etkileyen küme aktörleri Erzurum ve TRA1 Bölgesi sırasıyla DESAR ve SATÜK ile DESAR değişkenleri iken; Bayburt' ta ise, KAPAYDES değişkeninin negatif etkili olduğu görülmektedir. Yerel kalkınmanın çevresel göstergesi Erzurum ve TRA1 Bölgesi DESAR değişkeninden pozitif etkilenirken, Bayburt ve TRA1 Bölgesi KAPAYDES değişkeninden negatif etkilendiği ve Erzincan İlinin ise herhangi bir aktörden etkilenmediği sonucuna ulaşılmıştır. Yerel kalkınmanın ekonomik, sosyal ve çevresel göstergelerinde Erzurum ve TRA1 Bölgesi için DESAR değişkeninden pozitif, Erzincan ve TRA1 Bölgesi' nde SATÜK değişkeninden yine pozitif, Bayburt ilinde ise KAPAYDES değişkeninden negatif etki aldığı görülmektedir. Özetle küme aktörlerinin tamamının yerel kalkınmanın ekonomik, sosyal ve çevresel değişkenleri üzerinde pozitif etkisinin olduğu sonucuna ulaşılabilir.

Throughout history, countries have followed many policies to eliminate the development differences between regions. However, a common policy that gives the same result in every country has not been agreed upon. The clustering policy, which was brought to the literature with concentration in the 1890s, and whose popularity increased in the 1990s, is aimed at providing specialization in a certain field, taking into account the physical and human characteristics of the region under consideration. With the globalization, the importance of clustering in local development has increased as the characteristics of the countries come to the fore. Studies have concluded that clustering has a positive effect on local development, with different levels of impact.In this study, it is aimed to determine the effect of clustering on local development in Erzurum, Erzincan and Bayburt provinces in the TRA1 Region, which is less developed than other regions. In this context, Three Star and LQ Analyzes were carried out, based on the employment and workplace numbers of the professions classified according to Nace Rev 2.2, in order to determine the sectors with clustering potential. A total of 1128 questionnaires were applied to the provinces of Erzurum, Erzincan and Bayburt on the determined sectors, and the datas obtained were descriptive and regression analysis was carried out. According to the results of the analysis; Cluster actors that have a positive effect on the economic indicators of local development were determined as Supporting and Intermediary Institutions (DESAR), Seller and Consumer (SATÜK), DESAR and SATÜK variables, respectively, in Erzurum, Erzincan and TRA1 Region. In Bayburt, it was determined that Public and Stakeholder Supports (KAPAYDES) had a negative effect. While the cluster actors that positively affect the social indicator of local development, Erzurum and TRA1 Region are DESAR, SATÜK and DESAR variables, respectively; In Bayburt, on the other hand, it is seen that the KAPAYDES variable has a negative effect. It was concluded that while Erzurum and TRA1 Region, the environmental indicator of local development, were positively affected by the DESAR variable, Bayburt and TRA1 Regions were negatively affected by the KAPAYDES variable, and Erzincan Province was not affected by any actor. In the economic, social and environmental indicators of local development, it is seen that the DESAR variable has a positive effect for Erzurum and TRA1 Region, the SATÜK variable has a positive effect for Erzincan and TRA1 Region, and the KAPAYDES variable has a negative effect for Bayburt. In summary, it can be concluded that all cluster actors have a positive effect on the economic, social and environmental variables of local development.