İktisadi ve mali görüşleri açısından İbni Haldun

Abstract

İbni Haldun, yaşadığı çağa damga vurmuş, bilim tarihinde derin izler bırakmış, birçok bilim dalında ilkleri dile getirmiş çok yönlü bir düşünürdür. Ünlü eseri Mukaddime'de; tarih, coğrafya, felsefe, eğitim, biyoloji, iktisat, maliye, siyaset ve devlet, psikoloji, antropoloji gibi birçok alanda önemli görüşler ortaya atmıştır. 14. yüzyıl ortaçağ şartlarında bilime yepyeni bir bakış açısı kazandırarak, olayları dogmatik kalıplarla yorumlamaktan ziyade sebep-sonuç merkezli, gözleme ve veriye dayalı bir mantıkla izaha çalışması onu çok önemli kılmaktadır. Toplumları ve toplum davranışlarını inceleyen sosyoloji biliminin de kurucusu kabul edilmektedir. İbni Haldun, iktisat biliminin bir bilim olarak kabul edilmediği bir dönemde toplumların hayatının temel belirleyicilerinin iktisadi ve maddi şartlar olduğunu fark etmiş, birçok iktisadi ve mali görüş belirterek hem iktisat bilimine katkı sağlamış, hem de daha sonraki yüzyıllarda yaşamış batılı iktisatçılara öncülük etmiştir. Toplumsal işbölümü, emeğin önemi, nitelikli nüfus ve beşeri altyapı, kamu maliyesi, devletin ekonomideki rolü ve vergi gibi konularda önemli ve birçoğu hala geçerliliğini koruyan görüşler ortaya atmıştır. O, serbest piyasa ekonomisine inanan, devletin ekonomiye müdahalesine karşı çıkan, ekonomik özgürlükleri ve düşük oranlı vergileri savunan bir düşünce yapısına sahiptir. Bu çalışmada, eserinin çeşitli yerlerinde değindiği iktisadi ve mali görüşleri düzenli bir şekilde ele alınmış, iktisat bilimine yaptığı katkılar dile getirilmiş ve kendisinden sonraki çağlarda yaşamış birçok düşünürle benzerlikleri açıklanmaya çalışılmıştır. Ve bu çok yönlü düşünürün iktisadi görüşlerini tekrar dile getirerek ortaçağın bilgesine dikkat çekmek amaçlanmıştır.Anahtar Kelimeler : İbni Haldun, İktisat, Maliye

Ibn Khaldun is a versatile thinker who left his mark on the era in which he lived, left deep traces in the history of science, and expressed the firsts in many branches of science. In his famous work Mukaddime; He put forward important views in many fields such as history, geography, philosophy, education, biology, economics, finance, politics and government, psychology, anthropology. Bringing a brand new perspective to science in the medieval conditions of the 14th century, it is very important to try to explain events with a reason-effect-centered, observation and data-based logic rather than dogmatic patterns. He is also considered the founder of sociology, which examines societies and social behaviors. Ibn Khaldun realized that economic and material conditions were the main determinants of the life of societies at a time when economics was not accepted as a science, By stating many economic and financial views, he both contributed to the science of economics and pioneered western economists who lived in the following centuries. He put forward important and many still valid views on issues such as the social division of labor, the importance of labor, qualified population and human infrastructure, public finance, the role of the state in the economy and taxes. He has a mindset that believes in a free market economy, opposes state intervention in the economy, and advocates economic freedoms and low taxes.In this study, his economic and financial views, which he mentioned in various parts of his work, were regularly discussed, his contributions to the science of economics were expressed, and his similarities with many thinkers who lived in the following ages were tried to be explained. And it is aimed to draw attention to the sage of the Middle Ages by expressing the economic views of this versatile thinker.Keywords: Ibn Khaldun, Economy, Finance