Yedinci sınıflara yönelik matematik okuryazarlığı öğretim programının geliştirilmesi ve etkililiğinin değerlendirilmesi

Abstract

Toplumların geleceklerine yönelik vizyon belirlerken bilgi toplumu olma, bilim yapma ve teknoloji üretme gibi hedeflerin ön plana çıktığı görülür. Bu hedeflerin gerçekleştirilmesi ve yeni hedeflerin oluşturulmasında yaşam boyu öğrenme ile bilim okuryazarlığı başta olmak üzere bazı becerilerin geliştirilmesi ve pek çok okuryazarlık becerisinin kazandırılması gerekmektedir. Bu okuryazarlık becerilerinden birisi de matematik okuryazarlığıdır. Okul matematiği ile yaşam arasındaki kopukluğun giderilmesi matematik öğretiminin temel uğraşlarından biridir. Matematiksel birikimin yaşamda kullanılma kapasitesi anlamına gelen matematik okuryazarlığı kavramının önemini artmış ve matematik okuryazarlığının geliştirilmesini güncel hedeflerden biri haline gelmiştir. Matematik okuryazarlığı, bireyin matematiği, yaşamsal ortamlarda çeşitli şekillerde formüle etme, uygulama ve yorumlamada kullanma kapasitesi şeklinde tanımlanmaktadır. Matematik okuryazarlığının öneminin artması dikkatleri, ana teması okuryazarlığın değerlendirilmesi olan Programme for International Student Assessment (PISA)'ya çekmiş ve birçok ülke eğitim politikalarını geliştirirken PISA uygulamalarını referans almaya başlamıştır. OECD (Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü) tarafından her üç yılda bir yapılmakta olan PISA ilk olarak 2000 yılında yapılmış ve Türkiye ilk defa bu sınava 2003 yılında katılmıştır. Türkiye'nin PISA uygulamalarında matematik okuryazarlığı alanında elde ettiği ortalama puanlar beklenen başarı düzeyine ulaşamadığını göstermektedir. Türkiye'de ve hatta uluslararası alanda matematik okuryazarlığı üzerine yapılan çalışmaların genel olarak matematik okuryazarlığı becerisinin başarısızlığının altında yatan etkenleri belirlemeye yönelik olduğu görülmektedir. Ancak matematik okuryazarlığı başarısını arttırmaya yönelik deneysel ya da müdahale edici yönde çalışmalara rastlanmadığı söylenebilir. Alanyazın tarandığında matematik okuryazarlığı başarısını arttırmak için öğretim programlarının düzenlenmesinin önemli olduğu vurgulanmaktadır. Öğretim programlarında hedef, içerik, eğitim durumları ve sınama durumları boyutları sadece matematiği bilmek üzerine değil matematiği anlamak, matematik dilini kullanmak, günlük hayatla matematiği ilişkilendirmek ve iyi bir matematik okuryazarı olmak üzerine inşa edilmelidir. Bu bağlamda ortaokul yedinci sınıf öğrencilerinin matematik okuryazarlığı becerini kazanmaları için ihtiyaçlarına uygun olarak bir matematik okuryazarlığı öğretim programının geliştirilmesi, uygulanması ve değerlendirilmesi çalışmasının yapılmasının alana katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu çalışmada 7. sınıflara yönelik matematik okuryazarlığı öğretim programının geliştirilmesi ve etkililiğinin değerlendirilmesi amaçlanmaktadır.Bu araştırmada karma yöntem desenlerinden `Çok aşamalı karma desen` kullanılmıştır. Araştırmada ölçek geliştirme, program geliştirme ve değerlendirme çalışmaları yürütülmesinde nicel ve nitel verilerin kullanılarak aşamalı verilerin elde edilmiş olması gerekçeleri ile çok aşamalı karma desen yaklaşımının uygun olduğu düşünülmektedir. Araştırmada matematik okuryazarlığı eğilimleri ölçeğinin geliştirilmesinde keşfedici sıralı karma desenden, matematik okuryazarlığı öğretim programının geliştirilmesi, uygulanması ve değerlendirilmesi çalışmalarında ise iç içe karma desenden faydalanılmıştır. Araştırma verilerinin toplanmasında farklı aşamalarda farklı çalışma grupları yer almıştır. Araştırmanın ölçek geliştirme çalışması aşamasında Muğla ili merkez ilçesinde 2017-2018 eğitim-öğretim yılında devlet okullarının 6., 7. ve 8. sınıflarında öğrenim görmekte olan 431 öğrenci çalışmaya dahil edilmiştir. Matematik okuryazarlığı programının geliştirilmesinin ihtiyaç analizi kısmında Muğla ili merkez ilçesinde 2017-2018 eğitim-öğretim yılında devlet okullarında öğrenim görmekte olan 58 kız, 33 erkek olmak üzere 7. sınıf öğrencilerinden 91 öğrenciye Matematik Kaygısı-Endişesi Ölçeği ve Matematik Problemi Çözme Tutum Ölçeği uygulanmıştır. Muğla ili merkez ilçesinde 2017-2018 eğitim-öğretim yılında devlet okullarında öğrenim görmekte olan 109 yedinci sınıf öğrencisine ise araştırmacı tarafından geliştirilen matematik okuryazarlığı testi uygulanmıştır. Ayrıca ihtiyaç analizi aşamasında Muğla ili Merkez ilçesinden görev yapmakta olan 10 matematik öğretmeni ile görüşme yapılmıştır. Matematik okuryazarlığı öğretim programı geliştirildikten sonra programın uygulanması ve değerlendirilmesi aşamasında araştırma verilerini toplamak için Muğla ili merkez ilçesinde bir devlet okulunda 2018-2019 eğitim-öğretim yılında öğrenim görmekte olan 7. sınıf öğrencilerinden kontrol ve deney grupları oluşturularak çalışmaya dahil edilmiştir. Kontrol grubunda 18 öğrenci (5 kız, 13 erkek), deney grubunda ise 16 öğrenci (9 kız, 7 erkek) yer almıştır. Araştırma verilerinin toplanmasında nicel veriler için kişisel bilgi formu, matematik okuryazarlığı testi, matematik problemi çözme tutum ölçeği, matematik okuryazarlığı eğilimleri ölçeği, matematik kaygısı-endişesi ölçeği kullanılmıştır. Nitel verilerin toplanmasında ise araştırmacı tarafından geliştirilen görüşme formları kullanılmıştır. Araştırmada nicel ve nitel veriler ölçekler, başarı testleri ve görüşme formları aracılığıyla toplanmıştır. Elde edilen nicel verilerin analizinde SPSS 22.00 paket programı ile istatistiksel analizler, nitel verilerin analizinde ise betimsel ve içerik analizi yaklaşımı kullanılmıştır.Araştırma sonucunda geliştirilen matematik okuryazarlığı öğretim programının uygulandığı deney grubu öğrencilerinin matematik okuryazarlığı becerilerinin anlamlı derecede arttığı, kontrol grubu öğrencilerinin matematik okuryazarlığı becerilerinde ise olumlu bir değişim yaşanmadığı belirlenmiştir. Uygulama öncesi hazır bulunuşluk düzeylerinin benzer olmasına rağmen uygulama sonrasında öğrencilerin matematik okuryazarlığı testinden elde ettikleri puanların arasında yüksek ve anlamlı bir farklılık olduğu belirlenmiş ve geliştirilen matematik okuryazarlığı programının öğrencilere matematik okuryazarlığı becerisi kazandırmada mevcut matematik öğretim programına göre daha etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Uygulama süreci sonunda deney grubunda yer alan öğrenciler ile uygulama sürecine yönelik yapılan görüşmeler sonucunda öğrenciler, geliştirilen Matematik Okuryazarlığı Öğretim Programını etkili buldukları, matematik okuryazarlığına yönelik bilişsel ve duyuşsal yönden gelişim sağladıklarını, programın uygulama süresinin yeterli olmadığını belirtmişlerdir. Araştırmadan elde edilen sonuçlar doğrultusunda araştırmaya ve ileride yapılacak olan araştırmalara yönelik öneriler geliştirilmiştir.

It is seen that some targets like being an information society, producing science and designing technology come into prominence while determining the future visions of societies. In order to reach these targets and to determine the new ones, some skills and talents such as lifelong learning and science literacy should be improved and many kinds of literacy skills should be acquired. One of these literacy skills is mathematical literacy. Overcoming the disconnection problems on school math and real life is one of the most basic struggles of mathematical teaching. The significance of mathematical literacy term, which means the capacity of using mathematical knowledge in real life, is increased and improving mathematical literacy has become one of the current targets. Mathematical literacy is defined as the human capacity on formulating, applying and analyzing of math in different types for real life cases. Since the importance of mathematical literacy is increased, the attention on PISA (Programme for International Student Assessment) which has the main theme on the evaluation of literacy has also been increased nowadays, and many countries have referenced PISA while developing their educational policies. PISA has been organized by OECD (Organization for Economic Cooperation and Development) once every three years, and it was firstly organized in 2000 and Turkey, firstly, attended this exam in 2003. The average scores of Turkey on Mathematical Literacy field in PISA have shown that Turkey has not reached the expected success level. It is seen that the local or international studies on mathematical literacy have been generally focused on the reasons of unsuccessful level of mathematical literacy in Turkey.However, it can be said that there is nearly not any experimental or organizator studies on increasing the success level of mathematical literacy. As analyzing the related literature, it is pointed that designing the curriculums is important to improve the success of mathematical literacy. The target, content, educational cases and assessment cases of curriculums should be organized as not only for knowing mathematical rules but also for understanding math, using math language, connecting math-real life and being a successful mathematical literate. In this case, it is thought that a study on designing, applying and evaluating a curriculum for the seventh graders' needs on acquiring mathematical literacy skills can contribute the related literature. In this study, it is aimed that a curriculum for the seventh graders' mathematical literacy skills is designed and the effectiveness of the same program is also evaluated.In this study, as a type of mixed method designs, `Multiphase mixed method` is used. It is thought that multiphase mixed method design is suitable for this study as a research method because both qualitative and quantitative data is used to conduct the study on the steps of scale design, program development and assessment process. In this study, exploratory sequential mixed method design is used to develop the scale on the tendency of mathematical literacy, and concentric mixed method design is used to develop, apply and evaluate the mathematical literacy curriculum. As for the data collection process, there are different types of sample groups in different phases of the study. As for the scale development phase, 431 elementary school students – 6., 7. and 8. graders- who have been educating in 2017-2018 academic years in the city center of Muğla have been determined as the participants of the study. As for the need analysis on the mathematical literacy curriculum, -58 female and 33 male- totally 91 students as 7.graders who have been educating in 2017-2018 academic years in the city center in Muğla have been applied a Mathematical Anxiety Scale and Mathematical Problem Solving Attitude Scale for the study and the participant students have been selected from the public elementary schools. Additionally, 109 students in the seventh grade who have been educating in the public elementary schools in 2017-2018 academic years in the city center-Muğla have been selected to use the mathematical literacy test which was designed by the researcher's himself. Besides, in the need analysis phase, 10 math teachers who have been working in the city center-Muğla have been interviewed. After designing the mathematical literacy curriculum, the control and experiment groups are designed for the application and evaluation processes; and for these groups, 7. Graders who have been teaching in 2018-2019 academic years in a public elementary school in the city center-Muğla. As for the control group, there are 18 students (5 female and 13 male) and for the experiment group, there are 16 students (9 female and 7 male). As for the data collection procedure, personal information form, mathematical literacy test, mathematical problem solving attitude scale, mathematical literacy tendency scale and the mathematical anxiety scale are used for quantitative data. Additionally, for the qualitative data, the interview forms, which are developed by the researcher, are used for the study. In this study, the qualitative and quantitative data is collected via scales, achievement tests and interview forms. As for the data analysis process, SPSS 22.00 package program is used to analyze the statistical data; and descriptive and content analysis are used to analyze the qualitative data.As a result of the study, it is determined that the mathematical literacy skills of the students in the experiment group have increased in a meaningful level; however, there is no any mean difference on the mathematical literacy skills of the students in the control group. Although they have the similar results for the readiness level before the application, it is seen that there is a mean and high difference on the scores of mathematical literacy test for the participant students after the application. It is also concluded that this mathematical literacy curriculum is much more effective than the available mathematic curriculums on acquiring the mathematical literacy skills. At the end of the application phase, the experiment group students have stated that they have seen the mathematical literacy curriculum as effective, they have also improved themselves on the mathematical literacy as consciously and emotionally; however they have stated that the applying duration of the program is not enough. In accordance with the results of the study, the suggestions for both this study and the further studies have been presented.