Yoksulluğun ve gelir dağılımındaki eşitsizliğin dinamikleri: oecd ülkelerine yönelik bir uygulama

Abstract

Bu çalışma, 24 OECD ülkesi için, 1990-2015 dönemlerine ilişkin yıllık veriler kullanılarak büyüme ve insani gelişmişlik düzeylerinin, gelir dağılımı üzerine etkisi ve büyüme ve gelir dağılımının, insani gelişmişlik düzeyi üzerine olan etkisi `panel veri analiz yöntemi` kullanılarak tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışmada öncelikle kurulan modellerdeki değişkenlerin yatay kesit bağımlılığı test edilmiştir. Test sonuçlarından elde edilen bulgulara göre seriler arasında yatay kesit bağımlılığının olduğu tespit edilmiştir. Değişkenlerin arasında yatay kesit bağımlılığının olması sebebiyle Pesaran (2007) CIPS birim kök testi uygulanmıştır. Bu kapsamda, düzey seviyede durağan olmayan, tüketici fiyat endeksi (INFR) ve ekonomik büyüme (GROWTH) dışındaki İnsani Gelişmişlik Endeksi (HDI), (GINI) katsayısı, işsizlik oranları (UNEMPL), döviz kurları (ER), ticari açıklık (OPENN), doğrudan yabancı sermaye yatırımları (FDI) ve vergi yükü (TAX) serilerinin birinci farkları alındığı zaman durağan hale geldikleri tespit edilmiştir. Daha sonra havuz, rassal etkiler ve sabit etkiler modellerinden hangisinin kullanılmasının daha uygun olacağını test etmek amacıyla Hausman testi, F testi ve Breusch-Pagan LM testleri uygulanmıştır. Tahmincilerden elde edilen sonuçların güvenilir olup-olmadığını test etmek üzere temel tanı testleri yapılmış ve bu testler sonucunda kurulan modellerin çoğunda değişen varyans ve otokorelasyon sorunlarının olduğu tespit edildiğinden bu tip durumlarda dirençli tahminciler veren `Driscoll-Kraay (1998)` tahmincisi kullanılmıştır. Ayrıca, gelir dağılımı eşitsizliği, ekonomik büyüme ve beşeri kalkınma endeksi arasındaki ilişkinin varlığını ve yönünü test edebilmek için, `Emirmahmutoğlu ve Köse (2011) Panel Fisher nedensellik testleri` uygulanmıştır.Uygulanan testler sonucunda elde edilen bulgular; a) Ekonomik büyüme ile GINI endeksi arasında negatif bir ilişki olduğu, diğer yandan; işsizlik, enflasyon, doğrudan yabancı sermaye yatırımları ve ticari açıklık ile GINI katsayısı arasında pozitif ilişki olduğu tespit edilmiştir; b) Ekonomik büyümeyle insani kalkınma endeksi arasında pozitif yönlü ilişki söz konusudur. Bunun anlamı ekonomik büyüme arttıkça OECD ülkelerinin kalkınma düzeyleri artmakta, bir başka ifadeyle yoksulluk azalmaktadır. Ayrıca ticari açıklık arttıkça beşerî kalkınma endeksinin de arttığı görülmüştür; c) Gelir dağılımında adalet ile beşerî kalkınma arasında SEM ve REM tahmincilerinin kullanıldığı modellerde anlamlı bir ilişki tespit edilememiştir; d) Emirmahmutoğlu ve Köse (2011) Panel Fisher nedensellik testi sonucu göre ise insani kalkınma endeksi ve ekonomik büyümeden GINI katsayısına doğru tek yönlü bir ilişki bulunmuştur.

In this study, the effects of growth and human development levels on income distribution and the effect of growth and income distribution on human development level were tried to be determined by using panel data analysis method from 1990 to 2015 for 24 OECD countries. In the study, firstly, the cross-sectional dependence of the variables in the established models was tested. According to the test results, cross-sectional dependence was found between the series. Pesaran (2007) CIPS unit root test was applied due to the horizontal cross-sectional dependence among the variables. In this context, non-stationary level excluding consumer price index (INFR) and economic growth (GROWTH), human development index (HDI), (GINI) coefficient, unemployment rates (UNEMPL), exchange rates (ER), trade openness (OPENN), Foreign direct investment (FDI) and tax burden (TAX) series became stable when the first difference was taken. Then, Hausman test, F test and Breusch-Pagan LM tests were applied in order to test which of the pooled, random effects and fixed effects models would be appropriate to use. The reliability of the results obtained from the estimators was made by basic diagnostic tests, and it was found that most of the models established as a result of these tests had varying variance and autocorrelation problems, and in these cases the resistant estimator `Driscoll-Kraay (1998) was used. In addition, in order to test the existence and direction of the relationship between income inequality, economic growth and human development index `Emirmahmutoglu and Kose (2011) Panel Fisher causality tests` were applied.Findings can be summarized as follows: a) There was a negative relationship between economic growth and the GINI index, in addition, there was a positive relationship between economic growth and unemployment, inflation, foreign direct investment and trade openness and GINI coefficient; b) There is a positive relationship between economic growth and human development index. This means that as economic growth increases, the development levels of OECD countries increase, in other words, poverty decreases. In addition, as the trade openness increases, the human development index also increases; c) No significant relationship was found between income inequality and human development in models using SEM and REM estimators; d) According to Emirmahmutoglu and Kose (2011) Panel Fisher causality test, a one-way relationship from human development index and economic growth to GINI coefficient was found.