İnmeli hastalarda disfaji ile uyku kalitesi arasındaki ilişki

Abstract

İnmeye bağlı disfaji pulmoner komplikasyonlar, malnutrisyon ve buna bağlı mortalite riskini artıran önemli bir klinik durumdur.Uykusuzluk, uykuda solunum bozukluğu ve huzursuz bacak sendromu gibi uyku bozuklukları da inmeden sonra sık görülmekte olup hastaların %50'sinden fazlasını etkileyebilmektedir.İnmeli hastalarda gerek disfaji, gerekse uyku bozukluğu sık görülen önemli problemlerdir.Çalışmamızın amacı inmeli hastalarda disfaji ve uyku kalitesi arasındaki ilişki ortaya koymaktır.Çalışmamıza klinik aspirasyon belirteçlerinden en az 2'si pozitif ve klinik olarak yutma güçlüğü semptomu olan disfaji tanısı almış 57; klinik aspirasyon belirteçleri negatif ve yutma güçlüğü semptomu olmayan 57 inmeli hasta olmak üzere toplam 114 hasta dahil edildi.Hastaların öyküleri alındı ve klinik muayeneleri yapıldı. Disfajisi olan ve olmayan hastalar Mini Mental Değerlendirme Muayenesi (MMDM), Brunnstrom motor evrelemesi, NIH inme skalası (NIHSS), Barthel İndeksi (Bİ), Fonksiyonel Ambulasyon Skalası (FAS), Hastane Anksiyete Depresyon Ölçeği (HAD), fonksiyonel oral alım ölçeği (FOİS), yeme değerlendirme ölçeği (T-EAT10) ile değerlendirildi. Disfajisi olan inmeli hastaların yaş ortalaması 65.37 9.38 ve disfajisi olmayanların yaş ortalaması ise61.53 9.1 idi. Disfajisi olan hastaların, Brunnstrom motoriyileşme evresi, Bİ, NIHSS, FAS değerleri disfajisi olmayan hastalara göre anlamlı olarak düşüktü. Disfajisi olanlar ve olmayanlar arasında MMDM değeri arasında fark yoktu. Disfajisi olan hastalar daha yüksek orandadepresyon ve anksiyete ile ilişkili bulgulara sahipti. Disfajisi olanların PUKİ ortanca değeri (7), disfajisi olmayanların PUKİ ortanca değeri'nden (3) daha büyük olup, uyku kalitesi daha kötüydü.Disfaji varlığını tahmin ettiren prediktif faktörler incelendiğinde NIHSS skoru (OR 2.13;%95 GA 1.465-3.089), PUKİ skoru (OR 1.4;%95 GA1.105-1.693), daha önce geçirilmiş inme öyküsü (OR 9.17;%95GA 1.888-44.563) ve beyin sapı tutulumu (OR 21; 95% GA 1.892-222.545) anlamlı bulundu.Hastalık süresinin 1-6 ay arasında olması(OR 2.9;%95 GA 1.031-7.907), disfajinin eşlik ediyor olması (OR3.4; %95 GA 1.193- 9.679) kötü uyku kalitesine sahip olma riskini artıran faktörler olduğu gösterildi.Çalışmamızın sonucunda disfajisi olan inmeli hastaların PUKİ'ye göre daha kötü uyku kalitesine sahip oldukları gösterilmiş olup,inme sonrası hastalık süresinin altı aydan kısa olması ve disfajinin eşlik etmesi, kötü uyku kalitesi açısından bağımsız risk faktörüydü. Ayrıca yutma ile ilişkili semptom ve bulgular dışlandığında daha önce geçirilmiş inme öyküsü varlığı, yüksek NIHSS skorları, kötü uyku kalitesini gösteren yüksek PUKİ skorları ve beyin sapı lezyonunun disfajiriskini artırdığı gösterildi.Anahtar kelimeler:inme, disfaji, uyku kalitesi

Due to stroke, dysphagia is an important clinical condition that increases the risk of pulmonary complications, malnutrition and related mortality.Sleep disturbances such asinsomnia, sleep-disordered breathing and restless legs syndrome are common disorders can affect more than 50% of stroke patients. Dysphagia and sleep disturbance are common problems in stroke patients.The aim of our study is to reveal the relationship between dysphagia and sleep quality in patients with stroke.Our study included total 114 patients; 57 patients with any 2 of clinical predictors of aspiration and clinically diagnosed with dysphagia due to swallowing difficulty symptoms, 57 patients with negative clinical predictors of aspiration and had none of the swallowing difficulty symptoms.The history of patients were taken, clinical examinations were done. Patients with dysphagia and without dysphagiawere assessed based on the Mini Mental State Examination (MMSE), the Brunnstrom recovery stage, the Barthel Index (BI), the NIH Stroke Scale (NIHSS),the Functional Ambulation Classification (FAC), the Hospital Anxiety and Depression Scale, the Functional Oral Intake Scale(FOIS) and the Turkish Eating Assesment Tool(T-EAT-10). Both groups were filled in the Pittsburgh Sleep Quality Index (PSQI).The meanSD age of the dysphagic patients was 65.37 9.38 years and that of the non-dysphagic was 61.53 9.1 years. The Brunnstrom motor recovery stage, the Barthel Index (BI), the National Institutes of Health Stroke Scale (NIHSS) score, the Functional Ambulation Classification (FAC) of dysphagic patients were significantly lower than those of the nondysphagic patients. There was no difference between MMSE values of patients with dysphagia and those without dysphagia.Patients with dysphagia had higher depression and anxiety-related findings. The median value of PSQI of the dysphagic patients was (7) higher than that of the non dysphagic patients was (3), sleep quality of dysphagic patients were worse than the other group.When the predictive factors of the presence of dysphagia were analyzed, increased NIHSS score (OR 2.13;%95 CI 1.465-3.089), increased PSQIscore (OR 1.4;%95 CI 1.105-1.693), the presence of previous stroke history (OR 9.17;%95 CI 1.888-44.563) and brain stem involvement (OR 21; 95% CI 1.892-222.545) were found significant. The duration of disease between 1 and 6 months (OR 2.9; 95% CI 1.031-7.907) and accompanied dysphagia with stroke (OR 3.4; %95 CI 1.193- 9.679) were shown toincrease the risk of having poor sleep quality.As a result of our study, dysphagia in patients with stroke were shown to have worse sleep quality according to PSQI, after strokethe duration of the disease shorter than six months and the presence of dysphagia were independent risk factors for poor sleep quality.In addition, when swallowing-related symptoms and findings were excluded, the presence of previous stroke history, increased NIHSS score, increased PSQI score which indicates poor sleep quality and brain stem lesionswere shown to increase the risk of dysphagia in stroke patients.Key words:stroke, dysphagia, sleep quality