Çocukluk çağıda görülen idrar yolu efeksiyolarında saptanan genişlemiş spektrumlu beta laktamaz pozitifliğinde risk faktörlerinin değerlendirilmesi

Abstract

Çocukluk Döneminde ?drar Yolu Enfeksiyonları (?YE)'nın sık görülmesi veson yıllarda üropatojenlerin antimikrobiyallere artan direnci, önemli sağlık sorunlarıhaline gelmistir. ?lk kez 1980'li yıllarda ß-laktam ve sefalosporin kullanımının artısıile ortaya çıkan ve tanımlanan genislemis spektrumlu ß-laktamazlar (GSBL) zamaniçinde artıs göstermis ve önemli mortalite, morbitide nedeni haline gelmistir.Penisilinleri, oksiiminosefalosporinleri ve monobaktamları hidroliz eden vegenellikle klavulonik asit, sulbaktam ve tazobaktam gibi ß-laktamaz inhibitörleri ileinhibe olan GSBL'ler, Escherichia coli ve Klebsiella türleri basta olmak üzere tümEnterobacteriaceae ailesi tarafından üretilebilmektedir. Bu bakterilerce olusturulanenfeksiyonun tespitinden sonra uygun antibiyotik ile tedavisi mortaliteyi azaltırken,uygun tedavi verilmediğinde mortalite, hastanede yatıs süresi ve maliyet önemliölçüde artmaktadır. Çocuklarda GSBL üreten mikroorganizmalarca olusturulan?YE'lerle ilgili risk faktörleri ve alınacak önlemlerle ilgili sınırlı çalısmabulunmaktadır. Bu nedenle çalısmamızda Hastanemiz Çocuk Nefrolojisipolikliniğinde ?YE tanısı ile takip edilen hastalardan 1 Ocak 2008-31 Aralık 2009tarihleri arasında idrar kültürlerinde üreme saptanan toplam 344 vaka incelendi. 344vakanın 196'sında (%57) GSBL (-), 148'inde (%43) GSBL (+) bakteriye rastlandı.GSBL (-) grupta %88,6 E. coli, %11,4 Klebsiella ; GSBL (+) grupta ise %83,1 E.coli, %16,9 Klebsiella suslarına raslandı. Çalısmamızda GSBL pozitifliği E. colisuslarında %41,4, Klebsiella suslarında %53,2 olarak saptandı. GSBL (-) gruptakihastaların %17,9'u erkek, %82,1 kız iken GSBL (+) gruptaki vakaların %21,6'sıerkek, %78,4'ü kız bulundu. GSBL (-) ve GSBL (+) gruplarının cinsiyet dağılımlarıarasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmadı. (p=0,411). Buna karsın GSBL(+) bakterilerin neden olduğu ?YE'lerin kızlarda daha fazla (kızlarda %78,4,erkeklerde %21,6) saptandığı görüldü. Yas gurubu olarak değerlendirdiğimizdeGSBL (-) grupta <1 yas vakalar %41,8; 1-5 yas arası vakalar %38,3; >5 yas vakalarise %19,9 bulundu. GSBL (+) grupta <1 yas vakaların oranı %53,4; 1-5 yas arası%35,1; >5 yas ise %11,5 bulundu. GSBL (+) grupta 1 yas altı vakalar (%53,4) ileGSBL (-) gruptaki 1 yas altı vakalardan (%41,4) anlamlı derecede yüksek bulundu(p=0.043). Bu durum değerlendirildiğinde ve GSBL (+) ve GSBL (-) grupta 1 yasviiialtında risk faktörleri irdelendiğinde; GSBL (+) grupta yıllık ortalama ?YE sayıları,sefalosporinin profilakside kullanım yüzdeleri ve hastaneye yatıs oranlarında GSBL(-) gruba göre anlamlı derecede yükseklik saptandı (p<0,05). GSBL (-) grupta yıllık?YE sayısı 1,9±0,8 iken GSBL (+) grupta 2,7±1,1 saptandı. Geçirilen ?YE sayısıartıkça GSBL (+) bakteri saptanma oranındaki artıs dikkati çekmekteydi (p=0,003).GSBL (-) ve GSBL (+) olgularda görülen semptomlar arasında anlamlı farklılıkyoktu (p>0,05). Hastaneye yatıs GSBL (-) grupta %29,6; GSBL (+) grupta %45,9bulundu. GSBL (+) olgularda hastaneye yatıs anlamlı bir risk faktörü olarakdeğerlendirildi (p=0,002). GSBL (+) grupta 84 olguda (%56,8); GSBL (-) grupta ise107 olguda (%54,9) iseme disfonksiyonu saptandı. GSBL (+) ve GSBL (-) gruparasında iseme disfonksiyonu açısından anlamlı fark bulunamadı (p=0,49). Temizaralıklı kateterizasyon (TAK) GSBL (+) bakterilerce olusturulan ?YE'de risk faktörüolarak saptandı. GSBL (-) olguların %4,1'i TAK uygulaması yaparken GSBL (+)olgularımızın %10,1'i TAK yapmaktaydı (p=0,03). Üriner sisteme ait anatomikbozukluk açısından değerlendirildiğinde GSBL (+) ve GSBL (-) grup arasında ürinersisteme ait anatomik bozukluk açısından anlamlı fark bulunmadı (p=0,08). Hastalarınprofilakside kullandığı antibiyotikler değerlendirildiğinde, GSBL (-) grupta tekliantibiyotik proflaksisi belirgin olarak yüksek iken (özellikle GSBL (-) grupta tmpsmx%46,2); GSBL (+) grupta, GSBL (-) gruba göre çoklu antibiyotik profilaksisiyüksek (özellikle GSBL (+) grupta TMP/SMX+nitrofrantoin+sefalosporin %18,2)saptanmıs ve istasistiksel açıdan anlamlı bulunmustur (p=0,001). Antibiyogramsonuçları değerlendirildiğinde GSBL (-)/GSBL (+) gruplarda direnç yüzdelerisırasıyla ampisilin %43,4/%100, amoksisilin-sulbaktam %49/%99,3, 1. kusaksefalosporin %15,8/%100, 2. kusak sefalosporin %35,2/%100, 3. kusak sefalosporin%2/%99,3, aminoglikozit %9,7/%39,9, TMP/SMX %62,2/%83,1, nitrofrantoin%4,6/%18,2, kinolon %9,7/%47,3, karbapenem %21,4/%39,2, piperasilintazobaktam%9,2/%39,9 saptandı. Kültür antibiyogram sonuçlarıdeğerlendirildiğinde GSBL (+) grupta sadece ß-laktam antibiyotiklere değil ß-laktamdısı antibiyotik gruplarına da yüksek direnç olduğu görüldü.Anahtar Kelimeler: Çocukluk çağı ?YE, GSBL üretimi, antibiyogramdirenci, risk faktörleri