İbni Sina (980 - 1037)'nin Akrabadin eseri ile Şerefeddin Sabuncuoğlu (1385 - 1468)'nun Akrabadin eserinin tıp ve bilim tarihi açısından karşılaştırılması

Abstract

İnsanlığın doğusuyla `birlikte `başlayan tıp evrimi değişik uygarlıklarda ampirik yöntemlerle gelişerek Hipokrat (M. Ö.470- M. Ö.377) ile `bir ekol oluşturmuştur-. Hipokrat ile `başlayan modern tıp, islamiyet in doğuşu ile önem kazanmış, doğuda islam dünyası içinde `birçok ünlü hekimin yetişmesi bıı süreç içinde gerçekleşmiştir. Bu hekimlerin en `büyüğü tbni Sina (gBO-1037) dır. Doğuda Üîş-şeyhü'r-reis, batıda Avicenna olarak tanınan İbni Sina yazdı ğı kanun eseriyle yaklaşık 600 yıl tıp dünyasını etkisi altında bırakmıştır. Şerefeddin Sabuncuoğlu (1385-1468?) ise Osmanlı dönemi hekim ve cerrahlarındandır. Yazdığı Cerrahiyetü'l-PIaniye eserin de ameliyat tekniklerini resimlemesi yaşadığı dönem için büyük bir olaydır. Ayrıca eserlerini Osmanlı döneminin bilim dili olan Arapça yerine Türkçe yazarak o dönemin gramer yapısının bugüne aktarılmasına dolaylı olarak yardımcı olmuştıır. Sabuncuoğ lu. üüc err eb name eserinde deneysel çalışmalar da yapmıştır. Bu çalışmada; İbni Sina'nın eseri Sanun'un krabadin bölümü ile Sabuncuoğlu ' nun Akrabadin eseri üzerinde karşılaştırma yapıl mıştır. Akrabadinler fanaakope özelliği taşıyan ve bileşik drog- lardan bahseden eserlerdir. İbni Sina eserini 3 ana bölüm altın da toplamış 2 nci `bölümü 12, 3 ncü bölümü 10 maddeye ayırmıştır. Sabuncuoğlu' nun eseri ise 33 bölümden ibarettir..Her iki eser de bileşik droglardan meydana gelmiş preparat şekillerini içermek te, onların yapımını, kullanıldığı hastalıkları ve dozajını açık lamaktadır. Sabuncuoğlu İbni Sina'dan yaklaşık 450 yıl sonra yaşamış olmasına rağmen Akrabadin eserini yazarken ondan bir hayli etkilendiği karşılaştırma sonucu ortaya çıkmıştır, çünkü eserin deki birçok terkip, isim ve içeriğindeki droglar açısından 108î`bni Sina'nın eserindekilerle aynıdır. Öyle ki, `bazı terkipler de isim zikrederek İbni Sina'ya ait olduğunu bizzat `belirtmiştir. ]?akat aralarındaki yaşam süreci içinde tıbbın gelişimi ile birçok ünlü hekimin yetişmesi ve onların tıbba yaptıkları katkı lar, Sabuncuoğlu'nun daha geniş kaynaklardan istifade etmesini ve eserinin içerik açısından daha kapsamlı ve daha sistematik olmasını sağlanıştır.

The science of medicine originates from the prehistoric era. It was developed by the empirical methods through Hippoc- rate era. Modern medicine started from Hippocrate (B.C. 470-377) and it was significantly developed by Islamic States in the East.Known many famous physicians were trained in those cen turies. One of the most famous physician was Ibni Sina( 980-1037) He affected the medicine world almost 600 years with his written papers. He was known as `Eş-Şeyhü'r-reis`in the East, and `Avicenna` in the West. Şeref eddin Sabuncuoğlu (1385-1468?) was one of the Ottoman Empire's physicians and surgeons. He was best known with his book `Gerrahiyetü'1-Haniye` in which he explained surgical technics by pictures. He also used Turkish grammar instead of Arabic, which is very important today since it explains Turkish th grammar of 15 century.lt is apparent that Sabuncuoğlu did some experimental studies which was written in his book `Mücerrebname`. In this study, Ibni Sina' s `Kanun' s Krabadin` with Sabuncuoğlu ' s `Akrabadin` was compared. Akrabadins can be considered as pharmacopeias. ibni Sina designed his book in 3 major sections. Second section was divided into 12, and third section was divided into 10 subs e et i ons. Sabuncuoğlu' s book contains 33 sections. Both books contain mixed drug prepations,and explain their prepation technics »usage and dosages. 110We noticed that Sabuncuoglu had `been influenced from Ibni Sina who had lined 4^0 years before, when he wrote his book `Akrabadin` Because we can see so many similarities when we compare drug names and contents in both books. In addition to this, some prepations were referred that they were taken from Ibni Sina' s book. Because of the evolution of medicine, Sabuncuoglu had an opportunity gathering so many reference sources when he was writing his book. That is why, his book was more comprehensive and systematic than Ibni Sina' s book `Kanun* s Krabadin`.