Radyasyonun daimi diş germlerinin yumuşak dokuları üzerine olan etkilerinin ışık ve elektronmikroskopla incelenmesi

Abstract

ÖZET Radyoterapi esnasında alınan radyasyon miktarının canlı dokularda birçok biyolojik değişiklikler meydana getirdiği, kliniksel ve deneysel olarak birçok araştırmacı tarafın dan gösterilmiştir. Radyasyonun canlı dokular üzerindeki etkilerinin: Radyasyon ışınının miktarına, hızına, şiddetine, süresine ve dokuların biyolojik gelişiminin hangi aşamasında oluşuna bağlı olduğu bildirilmiştir. Araştırmamızda 7 adet süt köpeğine, 4500 cGy'e eşdeğer olan 1464 cGy, 14 dakika boyunca Nominal Standart Doz olarak uygulanmıştır. Hayvanlar 3 gün sonra öldürülerek ışık ve elektromikroskop çalışmaları yapılmıştır. Elde ettiğimiz bulgular sonucunda radyasyon etkisinde kalmış sürmemiş daimi diş germlerinin pulpalarında odontoblastların diziliş oryantasyonlarının bozulmuş olduğu saptanmıştır. Ayrıca vasküler değişiklikler sonucunda arteriol duvarlarının kalınlaşmış, yırtılmış ve eritrositlerin damar lümeni içinde veya damar lümeni dışında hemolize oldukları gözlenmiştir. Bu patolojik değişiklikler nedeniyle genç pulpada staza bağlı olarak nekroza doğru bir tablo ortaya çıkmıştır. Birçok araştırmacı çeşitli radyasyon kaynakları ile yaptıkları deneysel çalışmalarda, dokuların radyasyondan etkilenmelerinde biyolojik gelişim dönemlerinin önemli olduğunu belirtmişlerdir. Dişler üzerindeki araştırmalarında pulpada odontoblast dizilerinin bozulduğunu, vasküler dejenerasyonla- 52rın ortaya çıktığını, ödem ve staz'ın geliştiğini gözlemişlerdir. Bizim yaptığımız araştırmada deney hayvanlarının çenelerinin bir tarafı radyasyon etkisinde bırakılmış, diğer taraf ise korunmuştur. Radyasyon etkisi altında kalan tarafta meydana gelen değişikliklerin diğer araştırmacıların çalışmaları ile eşdeğer olduğu saptanmıştır. Bütün bu veriler sonucunda elde edilen bulguların değerlendirilmesi ile baş boyun bölgesine uygulanacak radyasyon esnasında özellikle daimi diş germlerinin çok iyi bir şekilde korunmasının gerekli olduğu sonucuna varılmıştır. 53

SUMMARY Through clinical and experimental studies, it has been shown, by many researchers, that the amount of radiation taken during radiotherapy has caused many biological changes in living tissues. The effects of radiotherapy on living tissues depend on the amount of ray, its speed, intensity, time and the phase of biological development of the tissues. In our research 1464 cGy equal to 4500 cGy has been applied to seven new-born puppies for 14 minutes as Nominal standard dose. Having killed the dogs after 3 days we studied with light and electron microscope.' According to the findings, we saw that Lining orientations of odontoblast in the pulps of the germs in affected permanent teeth that are not shown up, was in disorderly state. Moreover as a result of vascular changes it has been observed that arterial walls have been thickened, ruptured and erthrocytes have been hemolized in side or outside of arterial lumens. These pathological changes have caused an inclination toward necrosis due to stasis in the young pulp. In their experiments with radiation sources, several researchers have concluded that radiation effects on tissues are dependent on biological development stages. In their dental studies they observed that odontoblast series was broken, vascular degeneration appeared, edema and stasis was developed. 54In our study one side of experimental puppies jaws were exposed to radiation while the other side was protected. Changes observed on the radiated side was in accordance with the results of other researchers. It was concluded that during radiation applied to head-neck area especially permanent teeth germs should be well protected. 55