Nitrik oksid ve oksidatif stres arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

VI-OZET NİTRİK OKSİD VE OKSİDATİF STRES ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ Diyabetiklerde kalp hastalıkları, ateroskleroz, retinopati ve nefropati gibi patolojilerin sıklıkla meydana gelmesi nedeniyle diyabette reaktif serbest oksijen radikalleri ve nitrik oksid arasındaki ilişkinin araştırılması amaçlanmıştır. Bu amaçla Tip I ve Tip II diyebetes mellituslu hastalar ile Tip II diyabetes mellituslu hastaların 1 aylık tedavisi sonrasında (Tip II TS) eritrosit bakır çinko süperoksid dismutaz (CuZn SOD), eritrosit ve plazma selenyum bağımlı glutatyon peroksidaz (Se GSH-Px) ve eritrosit katalaz enzim aktiviteleri, eritrosit ve plazma malondialdehid (MDA) düzeyleri ile plazma nitrit/nitrat (N027N03`), plazma siklik guanozin monofosfat (cGMP) ve plazma nitrotirozin seviyeleri ölçülmüştür. Tip I ve Tip II diyabet grupları için iki farklı kontrol grubu (K1 ve K2) kullanılmıştır. Tip I grubunda tespit edilen eritrosit CuZn SOD aktivitesi K1 grubundan anlamlı olarak yüksek bulunmuştur (p<0.001). Tip II ve Tip II TS gruplarında saptanan eritrosit CuZn SOD aktiviteleri ise K2 grubundan anlamlı olarak yüksek bulunmuştur (p<0.05). Her üç grupta saptanan plazma Se GSH-Px aktiviteleri kontrol grupları ile kıyaslandığında aralarında anlamlı bir fark tespit edilmezken eritrosit Se GSH-Px aktivitelerinden sadece Tip II TS grubunda tespit edilen Se GSH-Px aktivitesi K2 grubundan anlamlı olarak düşük bulunmuştur (p<0.05). Tip II grubunda saptanan katalaz aktivitesi Tip II TS grubundan anlamlı olarak yüksek bulunurken (p<0.001), Tip II TS grubundaki katalaz aktivitesi K2 grubundaki katalaz aktivitesinden anlamlı olarak düşük bulunmuştur (p<0.001). Tip I grubunda saptanan eritrosit ve plazma MDA düzeyi K1 grubundan, Tip II grubunda saptanan eritrosit ve plazma MDA düzeyi K2 grubundan, Tip II TS grubunda saptanan eritrosit MDA düzeyi de K2 grubundan anlamlı olarak yüksek bulunmuştur (p<0.001). Yine Tip II TS grubunda saptanan plazma MDA düzeyi de K2 grubundan anlamlı olarak yüksek bulunmuştur (p<0.05). Tip I grubunda saptanan cGMP düzeyi Tip II ve K1 grubundan anlamlı olarak yüksek bulunurken (p<0.05), Tip II grubundaki cGMP düzeyi Tip II TS ve K2 grubundan anlamlı olarak düşük bulunmuştur (p<0.001). Tip I grubunda saptanan N027N03` düzeyi K1 grubundan, Tip II ve Tip II TS gruplarında saptanan N027N03` düzeyleri de K2 grubundan anlamlı olarak yüksek bulunmuştur (p<0.001). Tip I, Tip II, Tip II TS, K1 ve K2 gruplarında yapılan analiz sonucu ölçülebilir düzeyde nitrotirozin tespit edilememiştir. Tip II grubunda saptanan plazma Se GSH-Px aktivitesi ile plazma cGMP düzeyi arasında negatif bir korelasyon bulunmuştur (rs= -0.547, p<0.05). Yine Tip II TS grubunda saptanan plazma Se GSH-Px aktivitesi ile plazma N027N03` düzeyi arasında da negatif bir korelasyon tespit edilmiştir (rs= -0.431, p<0.05). Bu sonuçlar diyabette oksidatif durum ve nitrik oksid yolağının etkilendiğini ileri sürmektedir. 126

VII - SUMMARY AN INVESTIGATION ON THE RELATIONSHIP BETWEEN NITRIC OXIDE AND OXIDATIVE STRESS The aim of the study is to investigate the relationship between free oxygen radicals and nitric oxide in diabetes in which heart disease, atherosclerosis, retinopathy, nephropathy commonly occur. For this purpose, erythrocyte copper zinc superoxide dismutase (CuZn SOD) activities, erythrocyte and plasma selenium dependent glutathione peroxidase (Se-GSH-Px) activities, erythrocyte catalase activities, erythrocyte and plasma malondialdehid (MDA) levels, plasma nitrite/nitrate (N027N03`) levels, plasma cyclic guanosine monophosphate (cGMP) levels and plasma nitrotyrosine levels were measured in Type I, Type II diabetic patients, and in Type II diabetic patients after a monthly treatment (Type II TS). Two different control groups (K1 and K2) were used for Type I and Type II diabetic patients. Erythrocyte CuZn SOD activities in Type I group and erythrocyte CuZn SOD activities in Type II and Type II TS group were found significantly higher than K1 group (p<0.001) and K2 group (p<0.05) respectively. When the Se GSH-Px activities of the three diabetic groups were compared to the control groups, no significant difference was found whereas only erythrocyte Se GSH-Px activities in Type II TS group were significantly lower than K2 group (p<0.05). While erythrocyte catalase activities in Type II group were found significantly higher than Type II TS group (p<0.001), erythrocyte catalase activities in Type II TS group were found significantly lower than K2 group (p<0.001). It was found out that erythrocyte and plasma MDA levels in Type I group were significantly higher than K1 group (p<0.001), erythrocyte and plasma MDA levels in Type II group than K2 group (p<0.001), plasma MDA levels in Type II TS group than K2 group (p<0.05). While plasma cGMP levels in Type I group were found significantly higher than K1 and Type II group (p<0.05), cGMP levels in Type II group were found significantly lower than Type II TS and K2 group (p<0.001). Plasma N027N03` levels in Tip I group and N027N03` levels in Type II and Type II TS groups were significantly higher than K1 and K2 groups respectively (p<0.001). There was not any detectable nitrotyrosine level in Type I, Type II, Type II TS, K1 and K2 group. A negative correlation was found between plasma Se GSH-Px activities and plasma cGMP levels in Type II group (rs= -0.547, p<0.05) and plasma Se GSH- Px activities and plasma N027N03` levels in Type II TS group (rs= -0.431, p<0.05). These results have suggested that oxidative status and nitric oxide pathway were affected in diabetes. 127