Travma sonrası stres bozukluğu gösteren hastalarda bir hemşirelik modelinin kullanımının semptom düzeyine etkisi

Abstract

Araştırma, gelişimsel bir hemşirelik modeli olan H.Peplau'nun hemşirelik yaklaşımı ile uygulanan psikolojik eğitim ve danışmanlık sürecinin, TSSB (Travma Sonrası Stres Bozukluğu) gösteren bireylerin semptom düzeyi ve baş etme stratejilerine etkisini saptamak amacıyla, yan deneysel desende planlanmıştır. Arastama GATA Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD. Polikliniğinde Ocak-Kasım 2000 tarihleri arasında uygulanmıştır. Araştırma örneklemini TSSB olan ve müdahale tarzına göre dört gruba ayrılmış olan 68 birey oluşturmaktadır. Bunlardan 51 'i tedavi almak amacıyla polikliniğe baş vuran, 17' si depremi yaşamış ancak hastaneye baş vurmayan bireylerdir. Müdahale grupları; İlaçla birlikte danışmanlık alan (21), tek başına ilaç tedavisi (16), tek başına danışmanlık alan (14) ve tedavi almayanlar(17) olarak ayrılmıştır. Araştırmanın verileri, araştırmacı tararından oluşturulan bilgi toplama formu, Klinisyen tarafından uygulanan TSSB Ölçeği, Yaşanan Olayın Etkisi Ölçeği, Hamilton Depresyon ölçeği, Beck Anksiyete Envanteri, Başa Çıkma Stratejileri ölçeği ve Rotter'in îç- Dış Kontrol Odağı Ölçeği ile toplanmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlar; Cinsiyet, eğitim, ekonomik durum algısı, psikiyatrik öykü, göçük altında kalma, kayıp yaşama, deprem sonrasında yer değiştirme, olumsuz kendilik algısı ve olumsuz cinsel yaşam değişimi ifade etme, semptom düzeyini değiştiren faktörlerdir. Hastalığın başlama zamanı ile bireylere ve travmaya ilişkin özellikler arasında bir ilişki yoktur. Deprem bölgesinden olanlarda ve ekonomik sıkıntı ifade edenlerde problem çözme düzeyi düşüktür. Yer değiştirme olanlarda ve olumsuz cinsel yaşam değişimi bildirenlerde kaçınma yüksektir ve eğitim arttıkça kaçınma davranışı azalmaktadır. Kadınlar ve ekonomik sıkıntı ifade edenlerde dış kontrol odağı eğilimi vardır. Danışmanlık ve ilaç tedavisini birlikte alan bireyler tedaviden daha fazla yararlanmışlardır. Tek basma ilaç tedavisi ve tek basma danışmanlığın birbirlerine üstünlükleri olmayıp, ancak tedavi almamaya göre daha üstün bulunmuşlardır. Yapılan müdahale sonucunda problem çözme becerisi ile semptom düzeyi arasında güçlü negatif bir korelasyon olduğu saptanmışta. 107

The aim of this study was to determine the effect of psycho-educational model which has been designed by using H. Peplau's developmental nursing model, on PTSD symptom level and coping strategies of the client with PTSD. Research model was a quasi-experimental design. The research was performed in Gulhane Military Medical Academy Psychiatric Department between January-November 2000. The Sample consists of four groups and 68 client, totally. Clients were divided into four groups according to intervention model. These groups are; medication and psycho-education (21), medication (16), psycho-education (14), and no therapy (17) groups. Data were obtained from CAPS-I, IES, BAI, Coping Strategy Scale, Hamilton Depression Scale and Data assessment form which was arranged by researcher. Gender, education level, perception of economic status, psychiatric history, trapped under ruin, death of loved one, relocation after the earthquake, negative self-concept and negative sexual performance changes were found to be important on the symptom level. Pre- disaster variables and variables about the trauma experience were not related to onset of the disorder. Problem solving skills of the people from earthquake region, and people who have economical distress were lower than the other groups. Avoidance of the people who had been relocated and who stated negative sexual performance after earthquake were higher than the other groups. The more education year means the lower avoidance. Women and the people who have economical distress tended to have external focus of control. The group who have medication and psycho-education together, had benefited from the treatment mostly, medication only and psycho-education only were not superior each other. But mey were born superior to not to have a treatment. After the intervention problem solving and symptom scores showed strong negative correlation. 108