Diyabetes mellituslu hastaların takibinde telefonla izlem hemşireliğinin etkinliğinin incelenmesi

Abstract

VII. ÖZET Araştırma; DM'lu hastaların telefonla izlem hemşireliği yoluyla takibinin, diyabet kontrolüne etkisini belirlemek amacıyla yarı deneysel olarak yapılmıştır. Çalışma, Kasım 2004-Mayıs 2005 tarihleri arasında GATA iç Hastalıkları Klinik ve Polikliniği'nde yürütülen, belirtilen kriterlere uygun seçilen 31 DM'lu hasta ile gerçekleştirilmiştir. Veri toplama amacıyla literatür incelemesinin ardından geliştirilen, hastaların demografik özellikleri, tıbbi bilgileri, metabolik ve kontrol sonuçlan ve memnuniyet durumunun kaydedildiği, `Diyabetes Mellituslu Hasta Takip Formu`, `Telefonla Görüşme Formu`, `Hasta Yönlendirme Formu`, `Hasta Memnuniyeti Anket Formu`, `Metabolik Kontrol Sonuçlan Takip Formu`, `Diyabetik Ayak Takip Formu`, `Şeker Ölçüm Sonuçlan Kayıt Formu` kullanılmıştır. Araştırma verilerinin kodlama ve analizinde SPSS 11.0 paket programı kullanılmıştır. Çalışma 12 haftalık planlanmıştır, ilk görüşmede hastalara formlar uygulanmış, eğitim verilmiş ve hastalıklarıyla ilgili karşılaştıkları sorunlar tespit edilmiştir. Tespit edilen sorunlara yönelik olarak her hasta ilk ay telefonla haftada 1 kez, diğer aylarda ise 15 günde bir kez olmak üzere, ortalama 8 kez aranmıştır. Telefonla izlem sırasında problem saptanan hastalara, saptanan probleme yönelik tekrar eğitim verilmiş ve bir sonraki iletişimde izlenecek sorun hanesine kaydedilmiştir. Gerekli görüldüğü zamanlarda hastalar kontrol amacıyla hastaneye çağrılmış ve telefonla izlem sırasında eksik bulunan konularda hasta ve ailesine özel eğitim tekrarlanmıştır. Grubun yaş ortalaması 56,1+9,7 yıldır. Araştırma kapsamındaki diyabetik hastaların büyük çoğunluğu aktif olarak çalışmamakta ve öğrenim durumları orta düzeydedir. Hastaların birçoğunun diyabet eğitimi yetersiz ve uyum problemi yaşamaktadır. Üç aylık izlem süresinin sonunda hastaların HbA1c, AKŞ, PPKŞ, total kolestrol, LDL-kolestrol, BKI, sistolik ve diyastolik kan basıncı değerlerinde ve hipoglisemi yaşama sıklığında istatistiksel olarak önemli azalma saptanırken (p<0,05), trigliserit ve HDL kolestrol değerlerinde istatistiksel olarak önemli fark saptanmamıştır. İzlem başlangıcı ve sonunda, diyet, egzersiz, ilaç kullanımı ve yeterli ayak bakımına uyum konusunda anlamlı fark bulunmuştur (p<0,05). Hastaların tamamının telefonla izlem hemşireliğinden memnun oldukları ve izlem sırasında 71izlem öncesine göre, maliyet ve hastaneye başvuru sayılarında artış olduğu tespit edilmiştir. Diyabetik hastaların telefonla izlem programına alınarak, yapılan planlı diyabet eğitiminin, hastaların metabolik kontrol değerlerinde, yaşam tarzlarında önemli farklar yarattığı, telefonla izlem programının birçok durumu bir arada iyileştirdiği ve hasta memnuniyetini arttırdığı görülmüştür. Diyabet hastalarının sürekli danışmanlık gereksinimlerinin karşılanması için ilgili kliniklerde, özel eğitimli bir hemşirenin bu işte görevlendirilmesi ve telefonla izlem hemşireliği programının başlatılması önerilmiştir. Anahtar Kelimeler: Diyabetes Mellitus, Telefon Hemşireliği, Glisemik Kontrol, Glikozile Hemoglobin, Uyum, Diyabet Kontrolü 72

VIII. SUMMARY This study has been performed semi-experimentally to determine the efficacy of telephony nursing on control of diyabetes. Thirty-one diyabetic patients who were referred to Gülhane Military Medical Academy Internal Medicine Department and selected according to specified criteria were included in the study. Literature was reviewed for relevant data and follow-up forms such as `Diyabetic Patient Follow-up Form`, `Telephone Call Form`, `Patient Referral Form`, `Patient Satisfaction Questionnaire`, `Metabolic Control Results Follow-up Form`, `Diyabetic Foot Follow-up Form`, `Glucose Test Results Record Form` were created. Study data coding and analysis was performed by SPSS 11.0 software. Study was planned as 12 weeks. At the first interview, forms were filled, patients were informed and their problems related to their disease were identified. Every patient was called about their identified problem once a week for one month and once in two weeks for an average of total 8 calls. Patients were re-informed about their problems identified on phone calls, and it was recorded at the form as the problem to be inquired at the next call. Patients were invited to hospital for control when needed and they and their family members were informed on subjects which they were found out to be incompetent. Average age of the group was 56,1 ±9,7 years. Many of the diyabetic patients included in the study were not working and their education levels were found out to be medium. Information of the most of the patients about diyabetes was inadequate and they had compliance problems. After three months of follow-up, reduction of HbA1c, fasting blood glucose, postprandial blood glucose, total cholesterol, LDL- cholesterol, body mass index, systolic and diastolic blood pressure levels and frequency of hypoglycemia attacks were found to be statistically significant (p<0,05), and there was no statistically significant change in triglyceride and HDL cholesterol levels. There was statistically significant difference of compliance on diet, exercise, drug use and foot care between initiation and the completion of the program. (p<0,05). All of the patients were satisfied about the telephone nursing and their 73costs and hospital referrals were found out to be increased during and after the follow-up compared to pre-program levels. Follow-up program of diyabetic patients by telephone calls and programmed education has caused significant differences in metabolic test results and their life style, and improved many conditions concurrently and increased patient satisfaction. It was advised to assign a skilled nurse and initiate telephone nursing by associated departments to satisfy counseling needs of diyabetic patients. Key words: Diyabetes Mellitus, Telephone Nursing, Glycemic Control, Glycosylated Hemoglobin, Compliance, Diyabetes Control 74