İnmeli hastalarda fonksiyonel durumun bakım verenlerin bakım yüküne ve yaşam kaliesine etkisi

Abstract

Bu çalışma, inmeli hastalarda fonksiyonel durumun bakım verenlerin bakım yüküne ve yaşam kalitesine etkisinin belirlenmesi amacıyla kesitsel olarak yapılmıştır. Ayrıca çalışmada, inmeli hastaların sosyodemografik ve tıbbi özellikleri ile bakım verenlerin sosyodemografik ve bakım verme deneyimine ilişkin özelliklerinin bakım verenlerin bakım yüküne ve yaşam kalitesine etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır.Araştırma 15 Ekim 2013- 15 Şubat 2014 tarihleri arasında GATA Nöroloji AD ve GATA TSK Rehabilitasyon ve Bakım Merkezi Başkanlığı Nörolojik Rehabilitasyon Bölümü Kliniklerinde yürütülmüştür. Araştırmanın örneklemini bu tarihler arasında GATA Nöroloji AD ve GATA TSK Rehabilitasyon ve Bakım Merkezi Başkanlığı Nörolojik Rehabilitasyon Bölümü Kliniklerinde yatan ve araştırmaya dahil edilme kriterlerini karşılayan 100 inmeli hasta ve 100 bakım veren oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak Hasta ve Bakım Veren Birey İçin Tanıtıcı Bilgi Formu, Fonksiyonel Bağımsızlık Ölçeği, Barthel İndeksi, Bakım Verme Yükü Ölçeği, SF-36 Yaşam Kalitesi Ölçeği kullanılmıştır. Tanımlayıcı istatistikler; sayımla belirlenen değişkenler için sayı ve yüzde; ölçümle belirlenen değişkenler için ise ortalama, standart sapma, ortanca, minimum-maksimum şeklinde gösterilmiştir. Ölçeklerin iç tutarlığı güvenilirlik analizi (Cronbach alfa katsayısı) uygulanarak değerlendirilmiştir. Kolmogrov-Smirnov testi ile verilerin normal dağılım gösterip göstermediği incelenmiş olup, karşılaştırmalı analizlerde iki ortalama arasındaki farkın önemlilik testi, Mann Whitney-U testi, tek yönlü varyans analizi ve Kruskal-Wallis testi kullanılmıştır. İki değişken arasındaki ilişkinin değerlendirilmesinde ise, Pearson ve Spearman korelasyon katsayıları kullanılmıştır. Bu çalışmanın sonucunda, inmeli hastaların Fonksiyonel Bağımsızlık Ölçeği puan ortalamalarının 61.0±30.0 olduğu ve yıkanma, alt taraf giyimi, tuvalet kullanımında tam bağımlı, diğer tüm alanlarda yarı bağımlı oldukları belirlenmiştir. Hastaların Barthel İndeksi'nden aldıkları toplam puan (42.6±28.3) ise ileri derece bağımlı olduklarını göstermiştir. Bakım verenlerin yaşam kalitelerinin fiziksel fonksiyon, sosyal fonksiyon, mental sağlık, ağrı ve genel sağlık alanlarının orta düzey ve üzerinde olduğu; fiziksel rol fonksiyonu, emosyonel rol fonksiyonu ve yaşamsallık alanlarının ise orta düzeyin altında olduğu görülmüştür. Bakım verenlerin Bakım Verme Yükü Ölçeği puan ortalamaları 39.2±13.8 olup, yarısına yakınının (%44) aşırı yük yaşadığı belirlenmiştir. Hastaların fonksiyonel durumlarıyla bakım verenlerin yaşam kalitesinin genel sağlık alanı arasında pozitif yönlü bir ilişki saptanmıştır (p<0.05). Hastaların tanıtıcı özelliklerinden medeni durum ve hastalık sürelerinin bakım verenlerin yaşam kalitelerini etkilediği belirlenmiştir (p<0.05). Bakım verenlerin tanıtıcı özelliklerinden yaş, cinsiyet, eğitim seviyesi, çalışma durumu, gelir seviyesi, bakım vermeye ilişkin deneyim ve eğitim alma durumu ile bakım verme süresinin yaşam kalitelerine etkisi olduğu saptanmıştır (p<0.05). Ayrıca hastaların çalışma durumları ile bakım verenlerin eğitim seviyelerinin bakım yüküne etkisi olduğu görülmüştür (p<0.05).

This study was performed in order to determine the impact of the functional status on the care burden and quality of life of caregivers of stroke patients in a cross-sectional way. Also, in the study, it was aimed to determine the impact of the sociodemographic and medical characteristics of the stroke patients and the sociodemographic and caregiving experience characteristics of caregivers on the care burden and quality of life of the caregivers.The research was carried out in Gulhane Military Medical Academy Neurology Department and Gulhane Military Medical Academy Turkish Armed Forces Rehabilitation and Medical Care Center Neorologic Rehabilitation Department Clinics between 15th October-15th February 2014. Sample of the research was comprised of 100 patients with stroke and 100 caregivers staying in Gulhane Military Medical Academy, Neurology Department and Gulhane Military Medical Academy Turkish Armed Forces Rehabilitation and Medical Care Center Neorologic Rehabilitation Department Clinics between these dates and meeting the criteria of being included in the research. In the research, as a data collection tool, Introductory Information Form for the Patient and Caregiver, Functional Independency Measurement, Barthel Index, Caregiving Burden Scale, SF-36 Life Quality Scale were used. Descriptive statistics; were indicated as numbers and percentage for the variables determined by counting; average, standard deviation, median, minimum-maximum for the variables determined by measurement. Internal consistency of the scales was evaluated using the reliability analysis (Cronbach alpha coefficient). Whether the data has normal distribution or not was evaluated with Kolmogrov- Smirnov test. In the comperative analyses Independent Samples t Test, Mann Whitney U test, One-Way ANOVA and Kruskal- Wallis test were used. As for the evaluation of the relation between two variables, Pearson and Spearman correlation coefficients were used.As a result of this study, scores of Functional Independency Measurement of the stroke patients were determined to be 61.0±30.0 and they were determined to be full-dependent in washing, underside clothing and toilet use, half- independent in all other fields. Total score (42.6±28.3) the patients received from Barthel Index indicated that they are dependent in the highest degree. Quality of life of the caregivers was seen to be in the medium level and over in terms of physical function, social function, mental health, pain and general health conditions; below the medium level in terms of physical role function, emotional role function, vitality. It was determined that score averages of the Caregiving Burden Scale of the caregivers was 39.2±13.8, almost half of them were determined to have over burden (%44). Positive-oriented relationship was detected between the functional status of the patients and general health field of the quality of life of the caregivers (p<0.05). It was determined that marital status and disease period which are among the introductory characteristics of the patients affected the quality of life of the care-givers (p<0.05). It was found out that such introductory characteristics of the caregivers as age, gender, education level, working status, income level, experience and getting education regarding caregiving and period of giving care affected the life quality (p<0.05). Also, working status of the patients and educational levels of the caregivers were determined to have an effect on the caregiving burden (p<0.05.