1877-1878 Osmanlı Rus savaşında Türk ordularında askeri sağlık hizmetleri

Abstract

1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı (93 Harbi), 600 yıl kadar devam etmiş olan bir imparatorluğun yıkılmasında önemli bir etkisi olan, Türk tarihinde yaşanmış en vahim olaylardan biridir. Bu tezin amacı bu savaş öncesinde Osmanlı Ordusundaki sağlık yapılanmasını ve savaş esnasında sağlık ile ilgili gelişen olayları ve uygulamaları ortaya koymaktır.Konuya genel bir çerçeve oluşturmak amacıyla, 19. yüzyılda bilimsel teknolojik ve endüstriyel gelişmeler, bu gelişmelerin savaşlardaki tahrip gücünün artışına ve tıbbın gelişimine olan etkisine değinilmiştir. Askerlik ve tıbbın birbirine bağlı etkileşiminin dünya askeri tıbbını 19. yüzyılda taşıdığı nokta ve Osmanlı askeri tıbbının bu gelişimi izlemesi değerlendirilmiştir. Ayrıca 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı, savaşın öncesinde dünyadaki ve Osmanlı'daki siyasi durum incelenmiş savaşa katılan tarafların orduları, savaşın seyri ve cepheler, son olarak da savaşın sonuçları ele alınmıştır. Çalışmanın özelinde ise, savaş sırasındaki sağlık hizmetleri ele alınmıştır. Bu konuyu araştırmak için dönemle ilgili birincil kaynaklara ulaşılmıştır. Çalışmanın sonucunda, Osmanlı ordusunun savaşa askerî alanda olduğu gibi sağlık alanında da hazırlıksız girdiği, özellikle özel bir alan olan ve iyi yetişmiş insan ve beyin gücüne ihtiyaç duyulan sağlık alanında, personel, teçhizat, yaralı/hasta tahliyesi ve sağlık yönetimi açısından yetersiz olduğu görülmüştür. 93 Harbinde ateşli silah yaralanmasının hastalıktan ölüme oranı 1/17 gibi hastalık lehine olması o günün şartlarında değerlendirildiğinde bile sağlık hizmetinin başarısız olduğunu göstermektedir. Sağlık sisteminin kapsamlı bir organizasyon yapısına sahip olmaması bunun sonucunda plansız ve gelişen olaylara karşı reaksiyon gösterme şeklinde işleyiş tarzı, bu başarısızlığın önemli bir sebebi olarak belirtilebilir. Diğer bir sebep de, sağlık personelinin sayısının azlığı ve mevcut sağlık personelinin niteliksizliği olarak göze çarpmaktadır. Sonuç olarak, 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşında askeri sağlık hizmetlerinin o günkü şartlar açısından yetersiz olduğu ve askeri sağlık hizmetlerinin yetersizliğinin Osmanlı Devletinin savaş sonunda yaşamış olduğu hezimette önemli bir faktör olduğu görülmektedir.

The Turco-Russian War (1877-1878), also known as `93 Harbi` in Turkish history, is one of the most catastrophic confrontations toward the end of 600 years Ottoman History. We aimed to study with this thesis the Ottoman Military Medical Organization before the War and medical proceedings and applications for the period. We included a general background of development in the medical treatments associated with the increasing destructive military power which was motorized by the scientific, technological and industrial advancements in the 19th century. We analyzed the final destination of the Military Medicine and related Ottoman advancements as a result of parallel progress in the military power and medicine in that age. We also included a more particular introduction to the World and Ottoman politics before and during the War. We considered the military powers, specific events and theaters of the War as well as the results. In private of the study, we discussed the health services during the war. We reached out to the firsthand military medicine sources of the time for this research.As a result of our comprehensive research of military medical documents we concluded that Ottoman Military did not only suffer military power inadequacies, but also was medically unprepared to a great extent. Staff, equipment, patient transportation and management shortcomings were obvious particularly in the medical field which needs exceptional human resource with unique expertise and training.In the War the number of losses caused by sickness was 17 times the fatalities caused by armed confrontation. This single ratio is only one of the many significant evidences to show the inadequacy in the medical services even comparing to the standards of that period. Lacking a comprehensive medical organizational structure and attempting impulsive solutions for upcoming incidents seems to be the first appealing causes of the failure. A second significant cause is the shortage of the number of the medical personnel and their training. In conclusion, the medical services in the Russo-Turkish War(1877-1878) were not up to contemporary standards. This fact was one of the main causes of the Ottoman devastation subsequent to the War.