Madde bağımlılığı ile ilişkili psikolojik faktörlerin incelenmesi: Sincan Cezaevi örneği

Abstract

Bu çalışmada; `Suça sürüklenen çocuklarda uyuşturucu madde kullanımında hangi psikolojik faktörler rol almaktadır?''sorusuna cevap aranmıştır. Psikoaktif madde kullanımının sebeplerini anlamlandırabilmek için öğrenme teorisi, bilişsel teoriler, sosyal öğrenme kuramı gibi çeşitli kuramlar ışığında yola çıkılmıştır. Araştırmada Sincan Ceza İnfaz Kurumu'nda hükümlü ve tutuklu olarak bulunan 21 uyuşturucu bağımlısı veya daha önce uyuşturucu madde kullanmış 18 yaş altı bireylerle görüşülmüştür. Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmış ve derinlemesine mülakat tekniği ile 21 bireyle görüşme gerçekleştirilmiştir. Mülakat soruları, mevcut literatüre dayanarak koruyucu faktörler ve risk faktörleri olmak üzere iki ana başlıktan oluşturulmuştur. Analizler bazı önemli sonuçlara işaret etmektedir:Görüşme yapılan bireylerin % 90'dan fazlasının ebeveynleriyle iletişim kurabildikleri, % 80-85'inin yaşadıkları semt ve gittikleri okullar açısından iyi veya orta düzeyde imkânlara sahip oldukları ve % 70'inin de temel ihtiyaçlarının karşılanabildiği bir gelir düzeyine sahip oldukları bulunmuştur. Bununla birlikte %42,9'unun gelirinin sosyal ihtiyaçlarını karşılayabilecek düzeyde olmadığı görülmektedir. İletişim becerileri değerlendirildiğinde %42,9'unun yeni tanıştıkları kişilerle kolay iletişim kuramadıkları, % 45'inin de bir ilişkiyi devam ettirmede sorun yaşadıkları bulunmuştur. Çevresel etkenlere bakıldığında ise bireylerin % 33,3'ünün evde psikolojik veya fiziksel şiddete maruz kaldıkları ancak bundan daha fazla oranda (% 47,6) dışarıda, özellikle de % 90 oranında arkadaş ortamında akran zorbalığına maruz kaldıkları görülmektedir. Buna ek olarak %71,4'ünün çevrelerinde uyuşturucu kullanan arkadaşlarının bulunduğu, %19'unun ailesinde uyuşturucu kullanan bireylerin olduğu, %9,5'inin ise duygusal partnerlerinin uyuşturucu kullanıyor olması bulgusuna ulaşılmıştır. Araştırmadan elde edilen bu ve daha birçok bulgu ışığında çeşitli öneriler geliştirilmiştir.Anahtar Kelimeler: Psikolojik Faktörler, Madde Bağımlılığı, Koruyucu Faktörler, Risk Faktörleri, Cezaevi.

This study investigates the psychological foundations that are related to substance abuse. To have a clear understanding of factors related to psychoactive substance use, theories and hypotheses including learning theory, cognitive theories, hypothesis of problem solving skills and social learning theory were utilized. For the study, quantitative research method was used and 21 persons under 18 years old who are drug addicts or previously used substance and currently stay in prison and detention house were interviwed. Based on the current literatüre, interview questions were divided into two groups: preventive factors and risk factors.In the analysis of these factors, important results were observed. It was found that more than 90% of the interviewees were able to communicate with their parents, 80-85% had good or middle level facilities in terms of the neighborhood and schools they live in, and 70% had an income level where basic needs could be met. However, it is seen that 42.9% of the income is not at a level that can meet the social needs.When the communication skills were evaluated, it was found that 42.9 % of them could not communicate easily with the people they had just met and 45% had problems in maintaining a relationship. When environmental factors are examined, it is seen that 33.3% of individuals are exposed to psychological or physical violence at home, but more than that (47.6%) are exposed to peer bullying outdoors, 90% by friends. In addition, it was found that 71.4% had friends who used drugs in their environment, 19% had family members using drugs and 9.5% had emotional partners.Some recommendations have been developed in the light of these and many more findings.Key words: Psychological Factors, Substance Abuse, Preventive Factors, Risk Factors, Prison.