Uydu projelerinde risk yönetimi ve haberleşme uyduları için bir uygulama

Abstract

Bu tezde, Dünya'da uzay çalışmalarını yürüten önemli kurum ve kuruluşların kullandığı risk yönetimi teknikleri araştırılmış ve Türk Uzay Sanayi'nde yürütülen projelere yönelik bir bakış açısı ortaya konmuş, risk yönetiminin hangi aşamaları takip ederek uygulanması gerektiği tartışılmış, konuya ait önemli noktalar vurgulanmıştır. Risklerin önem sırasına göre sıralanması için kullanılacak metodlardan özellikle Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) ve Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi (BAHP) teknikleri üzerinde durulmuş ve bu tekniklerin risklerin sıralanmasında nasıl kullanılabileceği açıklanmıştır. Uygulama aşamasında kendi alanında dünyanın en kapsamlı veritabanı olarak kabul edilen `SpaceTrak` veritabanından faydalanılarak, Yer eş zamanlı (GEO) yörüngede görev yapan iletişim uydularında, 01.01.1985-31.12.2015 tarihleri arasında yaşanmış anomaliler tespit edilmiş ve söz konusu anomalilerden faydalanarak istatistiksel veri setleri oluşturulmuştur. Bu veri setlerinde yer alan bilgiler analiz edilerek, yapılacak risk değerlendirmesinin iletişim uydularında kullanılan güneş panellerinde gerçekleşen anomaliler dikkate alınarak yapılmasına karar verilmiştir. Sonrasında konuyla ilgili detaylı bir literatür taraması yapılmış ve uzmanlarla yapılan görüşmeler de değerlendirilerek güneş paneli riskleri tanımlanmış, AHP ve BAHP yöntemleri kullanılarak tanımlanmış risklerin analizi gerçekleştirilmiş, elde edilen sonuçlar karşılaştırılmış ve güneş panellerinin performansını etkileyen en kritik riskler analiz sonucunda ortaya çıkarılmıştır. Bir sonraki adımda bu risklerin, güneş panellerinin mekanik ve fotovoltaik kısımlarının performansını azaltmasını önlemek için yapılması gerekenler yine detaylı bir literatür taraması ve uzmanlarla yapılan görüşmelerle sistematik olarak ortaya konmuştur. Tezin son kısmında ise Türk Uzay sanayiinde risk yönetiminin etkin ve verimli bir şekilde uygulanabilmesine yönelik olarak hali hazırda yürütülen ve gelecekte yürütülecek projelerde uygulanmak üzere bazı önerilerde bulunulmuştur.

In this thesis, the risk management techniques used by important institutions conducting space studies in the world were investigated and a point of view was put forward for the projects carried out by Turkish Space Industry. Furthermore, the steps to be taken in risk management were discussed and important points of the issue were emphasized. Analytical Hierarchy Process (AHP) and Fuzzy Analytical Hierarchy Process (FAHP) techniques were particularly emphasized in order to rank the risks in order of importance, and how these techniques can be used to rank the risks was explained. In the application phase, an archival study was carried out by using the database `SpaceTrak` which is accepted as the world's most comprehensive database in its field and anomalies were detected in geostationary communication satellites between the dates of 01.01.1985 and 31.12.2015. After then, `statistical data sets` were created by using these anomalies. By evaluating the information contained in these data sets, it was decided that the risk analysis should be directed to the anomalies occurring in the solar panels used in the communication satellites. Then, a detailed literature survey was conducted and `solar panel risks` were defined by evaluating the interviews with experts. An analysis of defined risks using AHP and FAHP methods was performed, the results obtained were compared and then the most critical risks affecting the performance of solar panels were determined. In the next step, what needs to be done to prevent these risks from reducing the performance of the solar panels in their mechanical and photovoltaic parts was systematically revealed through a detailed literature search and interviews with experts. In the last part of the thesis, a number of suggestions were made to implement the risk management in the Turkish Space Industry effectively and efficiently for both ongoing and future projects.